Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q96685
Manifeste IIIF
Numérisation :
Parc., XIVe s., 247 ff. (pas de f. 204 par erreur; f. 247-247v° blancs; foliotation ancienne avec f. 139 bis), 368 x 235 mm., 2 col.
Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI
f. 1: ... fuit//
f. 2://cinus admittet
f. 1-44v°: Ps. Qvintialianvs, Declamationes maiores (II, I, III-XIX).
titre: «Marci Fabii Quintiliani Cartaginensis oratoris et retoris excellentissime institutcionum oratoriarum siue (ces trois mots biffés et encadrés des syllabes «ua-cat») declamationum seu de ciuilibus causis liber incipit», avec cette addition dans la marge: «Incipit cecus in limine».
inc.: «Ex incendio domus...» (Decl. II).
f. 41, col. 2, le texte passe de «... quiete pacientie miser parcis uxori» (XVIII, 5) à «denpsior [sic] callido (corr. en «caligo») tenebrarum...» (XVIII, 7), le passage manquant a été copié dans les marges gauche et inférieure.
f. 45-64v°: Seneca, Naturales quaestiones (I, III, 25, 6; IVb-VII - ms. Vaticanus 1 de Gercke, classe Δ famille ε).
titre: «Lutii Annei Senece de naturalibus questionibus liber primus incipit».
(liv. III) expl. incomplet f. 54v° col. 2: «... stagna supra aquam totam» (III, 25, 6), suivi sans séparation du liv. IVb.
à la fin: «Explicit liber VIus [sic] de naturalibus questionibus».
f. 64v°-66v°: Seneca, De prouidentia.
titre: «Lutii Annei Senece ad Lucilium liber incipit cum mundus prouidentia regatur quare multa mala bonis uiris accidunt».
f. 66v°-80: Seneca rhetor, Excerpta controuersiarum.
titre: «Lutii Annei Senece de ciuilibus causis ad Nouatum liber primus incipit».
f. 80-115: Seneca, Dialogi (ms. T de Rossbach).
f. 80-91: De ira.
titre: «AD NOVATVM DE IRA. Incipit eiusdem liber primus de ira ad Nouatum».
f. 91-95: Ad Marciam de consolatione.
titre: «AD MARCIAM DE CONSOLATIONE FILII. Ad Marciam de consolatione filii sui eiusdem liber incipit».
f. 95-98v°: De uita beata.
titre: «Lutii Annei Senece ad Gallionem de beata uita liber incipit».
f. 98v°-99v°: De otio.
suit sans séparation le texte précédent.
inc. f. 98v° col. 2, l. 10-11: «Magno uos consensu in uitia...».
f. 99v°-102: De constantia sapientis.
titre: «Lutii Annei Senece liber incipit ad Serenum quomodo in sapientem nec iniuria nec contumelia cadat».
f. 102-106: De tranquillitate animi.
titre: «Lutii Annei Senece ad Serenum de tranquillitate animi liber incipit».
f. 106-109: De breuitate uitae.
titre: «Lutii Annei Senece ad Paulinum de breuitate uite».
f. 109-111 v°: Ad Polybium de consolatione.
titre: «Lutii Annei Senece ad Paulinum de consolatione fratris».
inc.: «Nostra corpora infirma sunt. Si redigas...».
f. 112-115: Ad Heluiam de consolatione.
titre: «Liber Lutii Annei Senece ad nobilissimam mulierem Helbiam matrem de consolatione filii sui».
expl. incomplet f. 115 col. 1: «... quidem nauigatione tulit tamen eodem tempore» (19, 4).
le passage manquant a été ajouté dans la marge inférieure du f. 115: «et luctum et metum... -... omnibus seculis».
f. 115-116: Seneca, De remediis fortuitorum.
titre: «Librorum ad Calionem [sic]. Liber Senece de remediis fortuitorum. Rubrica».
expl.: «... uides autem quam domi sit ista felicitas rara».
f. 116-120: Seneca, De clementia.
titre: «Liber primus Senece de clementia ad Neronem».
f. 120-121: Martinvs Bracarensis seu Ps. Seneca, Formula uitae honestae.
titre: «Lutii Annei Senece de quatuor uirtutibus» (éd. cf. supra, Vat. lat. 453, f. 252-252v°).
f. 121 col. 1: Hieronymvs presbyter, Vita Senecae.
titre: «Ieronimus in libro de uiris illustribus testimonius [sic] beati Ieronimi de Seneca.
Epistole Se‹nece› ad Pau‹lum› et Pa‹ulum› ad Se‹necam› [sic]» (éd. cf. supra, Vat. lat. 366, f. 165).
f. 121-121v°: Ps. Seneca, Epistulae ad Paulum.
titre: cf. texte précédent (éd. cf. supra, Vat. lat. 251, f. 223v°-255v°).
f. 121v°-143: Seneca, De beneficiis.
titre: «Lutii Annei Senece liber primus de benefitiis incipit».
f. 143-192: Seneca, Epistulae ad Lucilium (1-124).
titre: «Incipit liber primus de colligenda et sistenda fuga temporis et non esse pauperem cui etiam modicum satis. Capitulum .I.».
f. 192v°-194: Pvblilivs Syrvs, Sententiae.
pas de titre.
f. 194-195v°: Caecilivs Balbvs, De nugis philosophorum (recensio Monacensis).
titre: «Sentencie ex uariis philosophorum dictis collecte».
inc.: «Cum quidam stultus diceret audiente Pytagora male se cum mulieribus esse...».
expl.: «... Necesse est ut te ipsum aut pecuniam uilem habeas» (éd. E. Woelfflin, Caecilii Balbi de nugis philosophorum, Bâle, 1855, p. 18-35).
f. 195v°: Cicero, Tusculanae disputationes (extraits).
pas de titre, suit sans séparation le texte précédent.
inc.: «Docto homini uiuere cogitare est...» (V, 38, 111).
expl.: «... Proprium est stultitie aliorum uitia cernere suorum obliuisci».
~ f. 195v°-196v°: Isocrates, Oratio ad Demonicum (transl. lat.).
titre: «Incipit liber exortationum Ysocratis ad Dimonicum» (éd. K. Emminger, Studien zu den griechischen Fürstenspiegeln, 2, Munich, 1913, p. 1-22).
f. 196v°-197: Hieronymvs presbyter, Aduersus Iouinianum (extrait).
inc.: «Fertur aureolus Theophrasti liber de nuptiis...» (éd. F. Haase, L. Annaei Senecae opera, Supplementum, Leipzig, Teubner, 1902, p. 26-28).
~ f. 197: ‹Sententia›.
texte: «Quod non audent singuli presumunt multi» (non identifié).
f. 197-197v°: Ps. Seneca, De paupertate.
titre en marge pour le rubricateur: «Annei Senece de paupertate liber incipit» (éd. cf. supra, Vat. lat. 793, f. 86-87).
f. 197v°-246: Seneca, Tragoediae (famille E - ms. N de Léo).
titre général: «Marci Lutii Annei Senece tragedie nouem. Hercules. Troades. Phenissa. Medea. Phedra. Oedipus. Agamenon. Thiestes. Hercules. Octauia. feliciter incipiunt».
f. 197v°-203: Hercules furens.
deux notes ont été copiées à la fin du XIVe s. dans la marge inférieure du f. 197v°:
1) inc.: «Nota quod Hercules filius fuit Almene [sic], uxor Amphitrionis ut fingitur ex Ioue...».
expl.: «... reuersus inconsolabiliter doluit» (6 lignes et demie).
2) inc.: «Nota quod Saturnus genuit Iouem et Iunonem...» (4 lignes et demie).
à la fin du texte: «Marci Lutii Annei Senece Hercules furens explicit».
f. 203-208v°: Troades.
titre: «Incipit Troadum».
f. 209-213: Medea.
titre: «Incipit Medea».
f. 213-218: Phaedra.
titre: «Incipit Phaedra».
f. 218-222v°: Oedipus.
titre: «Incipit Oedipus».
f. 222v°-225: Phoenissae.
titre: «Incipit Oedipus [sic]».
f. 225-229v°: Agamemno.
titre: «Incipit Agamemnon».
f. 229v°-234: Thyestes.
titre: «Incipit Thiestes».
f. 234-242: Hercules Oetaeus.
titre: «Incipit Hercules Oetheus».
f. 242-246: Ps. Seneca, Octauia.
titre: «Incipit Octauia».
f. 246-246v°: Vita Senecae.
inc.: Lucius Anneus Senece Cordubensis Neronis preceptor ut refert beatus Hieronimus...».
expl.: «... ergo causam mortis Senece ex premissis si sapiunt intelligere licet» (31 lignes; éd. d’après ce manuscrit, A. Megas, op. cit. infra, 1967, p. 104; Guido Billanovich, Il preumanesimo..., 1976, p. 60-61; Giuseppe Billanovich, La tradizione..., 1981, p. 317-318).
f. 246v°: Lovatvs Lovati, De uersibus tragoediarum Senecae.
titre (add.): «Nota domini Louati iudicis et poete Patauini».
inc.: «Seneca in decem istis tragediis usus est ut plurimum...».
expl.: «... Aliam uariationem pedum in hoc libro circa hoc genus metri non memini me legisse» (éd. d’après ce manuscrit, A. Megas, op. cit. infra, 1967, p. 105).
— (add.): Inscriptio de Lucano.
titre: «M.CCCIII° mense Ianuarii. Ego Rolandus de Plazola dum Rome essem legatus ciuitatis Padue apud ecclesiam Sancti Pauli forte inueni et uidi marmoreum saxum cum his litteris».
texte: «M.A. / LVCANO. CORDVBENSI./ POETE. BENEFICIO./ NERONIS. CAESARIS./ FAMA SERVATA» (éd. d'après ce manuscrit, A. Megas, op. cit. infra, 1967, p. 106).
Origine: italienne, plusieurs écritures gothiques de type «bononiensis», peut-être trois mains: 1) f. 144v°; 2) f. 45-138 et 139bis-246; 3) f. 139-148). Note de copiste au f. 195v°:
«Qui seruare libris preciosis nescit honorem
Illius a manibus («sit» add. interlin.) procul iste liber».
Possesseur: acquis au début du règne de Sixte IV († 1484), le manuscrit est attesté dans les inventaires de 1475, 1481 (f. 44, l. 13-27), 1518 (f. 20, l. 13-22), 1533 et 1550 (où il portait le n° 740).
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF