Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Barb.lat.144

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q281234

Manifeste IIIF

Aspects codicologiques

  • Parch., Xe s. (début), sauf f. 117-117 v° et 127-130 v° refaits aux XIVe et XVe s., I + 244 ff. + 1 f., 295 x 220 mm. Les f. 127 et 130 forment une seule feuille pliée remployée, sur laquelle est tracé à la pointe d’argent un beau dessin du Xe-XIe s. de style byzantin représentant les 40 martyrs de Sébaste. Gloses marginales et interlinéaires de plusieurs mains des XIIe et XIVe s., celles du XIVe s. s’arrêtant au f. 82. L’écriture du f. 1 a été repassée d’une encre plus noire et l’initiale refaite au XIVe s.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-243 v°: Priscianvs, Institutiones grammaticae (I-XVI).

    titre f. 2 v° (après la dédicace): «ARTIS PRISCIANI V‹IRI› D‹ISERTISSIMI› GRAMMATICI CAESARIENSIS INCIPIT LIBER PRIMVS DE VOCE».

    (gloses du XIVe s.) inc. f. 1 marge supér.: «Scrupulus dicitur lapis, que hominem calcantem sollicitat...».

    (gloses du XIIe s.) inc. f. 1 v° marge supér.: «Hic intelleguntur siue ad superiora, quod citius quam uoluisset, tantum spatium libri consummauit...».

    f. 116 v°: «... in e desinunt per ablatiuos correptam //» (VII, 71 - éd. Hertz, op. cit. infra, 2, p. 348, l. 21-22).

    f. 117 (XIVe s.): «// cum omnes alie terminationes ablatiui...» (op. cit., l. 22).

    f. 117 v°: «... Et sciendum tamen quod rarissime hec //» (VII, 75 - op. cit., p. 351, l. 24).

    f. 118: «// quae in solam i finiunt ablatiuum...».

    f. 126 v°: «... habentia personam nec irrationabiliter //» (VIII, 13 - op. cit., p. 378, l. 6-7).

    f. 127 (XIVe s.): «// ut ante ostendimus «curritur enim...».

    f. 130 v° (XVe s.): «... secundum analogiam perior esse. Teren //» (VIII, 33- op. cit., p. 400, l. 20).

    f. 131: «// tius in supradicta fabula. Hic ego...».

    f. 207 v°: «... nihil enim compositum diuiditur quod //» (XII, 26 - op. cit., p. 593, l. 20).

    2 feuillets manquent.

    f. 208: «// Casus quoque accidit pronominibus...» (début du liv. XIII - op. cit., 3, p. 1, l. 2).

    f. 211 v°: «... ut cui quis huic, in quo C. per adiec // (XIII, 14- op. cit., p. 40, l. 14).

    2 feuillets manquent.

    f. 212: «// argentum id est ego et nullus alius...» (XIII, 22, - op. cit., p. 14, l. 16-17).

    ~ f. [245] (add. du XIVe s.): ‹Alphabetum graecum et Notae›.

    f. [245 v°]: «M° III° XVIII» (date ?) «Thomasius aurifex (?)».

    ~ -‹Carmen›.

    inc.: «Tu qui summa potes ne despice parua potentem...» (2 v.).

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: un certain Giovanni de Calabre, dont l’ex-libris rubriqué est au f. 243 v°: «PRISCIANVS IOANNIS CALABRI» (XVe s.); Giovanni Pontano (1426-1502), humaniste napolitain, dont l’ex-libris a été barré au f. 243 v°: «EST PONTIANI»; sa fille Eugenia le donna aux Dominicains de Naples, d’après la note du XVIe s., en grande partie grattée et lue aux rayons ultra-violets, au bas du f. 1: «Eugenia Iohannis Pontani filia, ex mera eius liberalitate, hunc librum Biblyothecae beati Dominici in clarissimi patris memoriam dicandum curauit»; le cardinal Barberini (n° antico 1666).

Notes

Source des données : Biblissima

Bibliographie

    • M. Hertz, Prisciani grammatici Caesariensis Institutionum grammaticorum libri XVIII, dans H. Keil, Grammatici latini, 2, Leipzig, 1855, p. xv et n. 60-61 (brève mention sous la cote 1666)
    • G. Mazzini, Il cod. Vaticano latino 3313 della Grammatica di Prisciano (Arch. lat. med. aev., 1, 1924, p. 214), simple mention, date le manuscrit du XIe s.
    • W. F. Volbach, Le miniature del cod. Vat. lat. 1071 (Rendiconti della Pont. Accademia Romana di archeologia, 15, 1939, fasc. 3-4, p. 172 et n. 50), à propos du f. 127
    • C. Jeudy, Notes..., 1971, p. 200-201
    • M. Gibson, Priscian, «Institutiones grammaticae»: a handlist of manuscripts (Scriptorium, 26, 1972, p. 120), simple mention.

Vie du livre

Source des données