Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.4496

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q99017

  • Autre forme de la cote :
    • Vat. lat. 4496
    • Bibliothèque vaticane, Vat. lat. 4496
    • Vatican. BAV, Vat.lat.4496
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.4496
  • Conservé à : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :

Manifeste IIIF

Aspects codicologiques

  • Papier, XVe s., 99 ff. (f. 46-48v°, 58-60v°, 74v°-75v° et 99v° blancs), 215 x 145 mm.

    Recueil de trois parties: 1) f. 1-60 (filigranes mêlés: Briquet, 3764, Rome, 1454; var. Briquet 7684, Padoue-Gênes, 1416-1422); quelques gloses marginales de la main du copiste aux f. 49-54; 2) f. 61-75, anciennement numérotés 1-13 (filigrane Briquet 2445: Vicence, 1441); 3) f. 76-99 (filigrane: var. Briquet 7684, Padoue-Gênes, 1416-1422); nombreux schémas de la main du copiste.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1: ... confectam//

    f. 2: //de occultandis

    f. 62: //Altera qualem

    f. 77: //apud eumdem

    1 - f. 1-45v°: Frontinvs, Strategemata.

    titre: «SEXTI IVLII FRONTINI STRATEGEMATON (corr. en «STRATAGEMATON ») LIBER PRIMVS FELICITER INCIPIT ».

    f. 44, l. 13, vers la fin du liv. IV, après les mots «... cum in agmine milites» (7, 42), transposition d'un passage du liv. II: «continerent se intra castra... -... turmales secundum consuetudinem» (9, 7-12, 2) qui manque à sa place (cf. supra, Vat. lat. 4494).

    expl.: «... quia predixerat interritos milites habuit telos » (IV, 7, 42).

    f. 45 v°: Epitaphium Frontini

    pas de titre.

    inc.: «Dux fuit hic claris Sextus Frontinus in armis... ».

    expl.: «... Formiȩ et emeritum cum tenuere senem » (6 v. - éd. d’après ce ms. G. Gundermann, op. cit. infra, p. 105 - mêmes vers dans le ms. Chigi, H. VII. 246, f. 69).

    ~ f. 49-55v°: Vibivs Seqvester, De fluminibus, fontibus, lacubus, nemoribus.

    ~ f. 55v°: De urbibus gallicis, seu De nominibus gallicis.

    titre: «Incipiunt nomina regionum cum prouinciis de urbibus gallicis »

    inc.: «Lugdunum desideratum... ».

    expl. incomplet: «... hoc est gallice hoc et ebrȩe» (4 - éd. T. Mommsen, op. cit. infra, p. 613; Itinera et alia geographica, Turnhout, 1966 (Corpus Christianorum, 175), p. 409).

    f. 55v°-56: Notitia prouinciarum.

    titre: «Nomina prouinciarum romanorum [sic]».

    inc.: «In Italia numero XVII. Campania, in qua est Capua... » (ed. cit., p. 535-542).

    f. 56-57v°: Notitia Galliarum (ms. 48 de Mommsen).

    titre: «Nomina prouinciarum uel ciuitatum ex prouinciis gallicanis ».

    inc.: «Metropolis prouincia Lugdunensis prima prima [sic] habet ciuitates... ».

    expl. incomplet: «... ciuitas Aruemorum ciuitas Rotenorum » (XI, 3 - ed. cit., p. 584-603).

Origine

  • Origine: italienne, 1 et 3 - écritures humanistiques cursives; 2 - écriture humanistique ronde. Les gloses en marge du texte de Vibius Sequester sont des copies d’annotations de Pétrarque sur un manuscrit perdu (cf. G. Billanovich, op. cit. infra, qui cite d'autres exemplaires).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: acquis pendant le règne de Sixte IV († 1484), le manuscrit est attesté dans les inventaires de 1481, 1518 (f. 69, l. 14), 1533 et 1550 (où il portait le n° 662).

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 2ème partie. Fonds Vatican latin, 2901-14740, éds A.-V. Gilles-Raynal, F. Dolbeau, J. Fohlen, Y.-F. Riou, J.-Y. Tilliette, avec la coll. de M. Buonocore, P. Scarcia Piacentini et P.-J. Riamond, Paris, 2010, p. 410 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2010_cat_21_32)

Bibliographie

    • G. Gundermann, De lulii Frontini Strategematon libro qui fertur quarto (Commentationes philologae Ienenses, 1, 1888, p. 105)
    • T. Mommsen, Chronica minora, Berlin, 1892, 1 (M. G. H., Auct. antiq., 9), p. 567 n° 48)
    • G. Billanovich, Dall’anticha Ravenna alle biblioteche umanistiche (Aevum, 30, 1956, p. 340 et 353, art. réimpr. avec corr. dans Annuario dell’Univ. cattol. del S. Cuore, 1955-1957, Milan, 1958, p. 94 et 107)
    • P. G. Parroni, Vibii Sequestris De fluminibus, fontibus, lacubus, Milan, 1965, p. 22 n° 33
    • R. Gelsomino, Vibius Sequester, Leipzig, Teubner, 1967, p. XXIV
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, Londres-Leyde, 1967, p. 327
    • R. H. Rouse, Julius Paris, Epitome of Valerius Maximus, Pomponius Mela, De chorographia, Vibius Sequester, De fluminibus (Texts and transmission..., Oxford, 1983, p. 292)
    • J. Fohlen, Les manuscrits classiques.., 1985, p. 51, simple mention
    • Réf.: BMBV (1991) 13343-13346, (1994) 11985, (1998) p. 510, (2005) p. 665.

Vie du livre

Source des données