Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q89585
Numérisation (décor)
Numérisation (intégrale)
Numérisation :
Parch., VIIIe s. (fin), sauf f. 21-71 v° et 126-184 v°: IXe s. (1ère moitié), II (pap.) +184 ff., 300 x 225 mm. Titres en capitales rustiques ou en onciales, initiales simples. Premières lignes des différents textes en semi-onciale insulaire. Parchemin très épais, aux dimensions irrégulières, certains feuillets ont été restaurés (cf. f. 1, 26, 152 etc), d’autres traités aux acides (cf. f. 1, 173 v°, 176-176 v° etc). Lire les f. 72-98 dans l’ordre suivant: f. 87-94; 72-76; 77-86; 95-98. Au f. 1, table du contenu du XIVe s., de la même main que l’ex-libris de Lorsch: «Primo artes beati Augustini Regula Augustini de nomine et partibus orationis. Ars Donati quam Paulus Diaconus exponit. Sancti Ysidori episcopi de grammatica et partibus eius. Dynamius grammaticus ad discipulum suum. Grammatica Iuliani Toletani. Grammatica et ars Tatuini. Alia ars siue grammatica Iuliani Toletani. Ars Asperi de octo partibus orationis. Ars domini Bonifacii archiepiscopi et martiris » (éd. A. Reifferscheid, op. cit. infra, p. 217 n. 3 et H. Keil, op. cit. infra, p. 313). Au f. II, table de la main du cardinal A. Mai sur une feuille de papier collée.
Source des données : Bibliothèque numérique de l'université d'Heidelberg
Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin
Titre(s) : 1r-10v - Ars sancti Augustini pro fratrum mediocritate breviata11r-26r - Regulae Aurelii Augustini27r-40r - Paulus Diaconus, Expositio Artis Donati40v-58v - Isidorus, Etymologiarum sive Originum liber I de grammatica59r-71v - (Ps.-)Dynamius grammaticus, Ars grammatica72r-98v - Iulianus Toletanus, Artis grammaticae, poeticae, rhetoricae pars II99r-126r - Tatuinus Cantuariensis, Ars grammatica126v-152r - Iulianus Toletanus, Artis grammaticae, poeticae, rhetoricae pars I152v - Nachtrag: Hymnus in resurrectione Domini153r-161v - Ps.-Asper, Ars grammatica162r-184v - Bonifatius, Ars grammatica (Ende fehlt)
Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI
~ f. 1-10 v°: Avgvstinvs Hipponensis, Ars pro fratrum mediocritate breviata.
titre: «Artes S. Augustini (S. Augustini, iter. XVIe s.) ad Petrum Mediolanensem».
inc.: «Latinitas est obseruatio... » (page rendue presque illisible par un traitement aux acides).
expl. f. 10 v° l. 15: «... tali uitio nec nomen inpositum est » (éd. H. Keil, op. cit. infra, p. 494-496).
suivi de 18 lignes: «Obliuiscor incurie, memor sum bonorum... utilis ciuibus aptus scene. EXPLICIVNT ARTES SANCTI AVGVSTINI FELICITER » (cf. éd. A. Mai, Nova patrum bibliotheca, ..., p. 181 n.).
~ f. 11-26: Avgvstinvs Hipponensis, Regulae.
titre: «IN NOMINE DOMINI INCIPIT REGVLA AVGVSTINI EPISCOPI DE NOMINE ».
inc.: «Omnia nomina XIII litteris terminantur...».
expl.: «... neutro ducenta, mille indeclinabile est » (éd. H. Keil, op. cit. supra, p. 496-524).
~ f. 26 v°: ‹Sententia de sancta cruce›.
texte: «Ego sum crux benedicta ad auxilium tibi enim contra cadentem morbum et contra omnes morbos et contra omnes insidias diaboli (éd. A. Reifferscheid, op. cit. infra, p. 217).
f. 27-40: Pavlvs Diaconvs, Commentarius in Donatum.
titre: «INCIPIT ARS DONATI QVAM PAVLUS DIACONVS EXPOSVIT ».
inc.: «D. PARTES ORATIONIS QVOT SVNT? M. OCTO...».
expl.: «...aut metum ut attat et si qua sunt similia» (éd. A. M. Amelli, op. cit. infra, p. xi sq.).
~ f. 40v°-58v°: Isidorvs Hispalensis, Etymologiae (extrait: liv. I).
~ f. 59-71 v°: Dynamivs grammaticus, Ars grammatica (éd. A. Mai, op. cit., p. 182 sq.).
~ f. 72-98 v°: ‹Ivlianvs Toletanvs, Ars grammatica (extrait: liv. I)›.
~ f. 99-126: Tatvinvs, Ars grammatica (ms. L de M. De Marco).
~ f. 126v°-152: ‹Ivlianvs Toletanvs, Ars grammatica (extrait: liv. II)›.
~ f. 152 v°: Hymnus.
inc.: «Vita sanctorum deus Angelorum...» (cf. U. Chevalier, Repertorium hymnologicum..., n° 21977 - éd. d’après ce manuscrit, F. Arevalo, op. cit. infra, p. 373 n° 52; réimpr., P.L., 81, col. 881-882).
f. 153-161 v°: Asper, Ars grammatica.
titre: «INCIPIT ARS ASPERI DE OCTO PARTIBVS ORATIONIS ».
inc.: «PARTES ORATIONIS SVNT OCTO. NOMEN ... interiectio. Nomen est pars orationis. Nomini accidunt sex... ».
expl.: «... tanquam Lugduno uel Agustuduno [sic] et his similia» (éd. H. Hagen, op. cit. infra, p. 39-61, ligne 12).
~ f. 162-184 v°: Bonifativs Mogvntinvs, Ars grammatica (éd. A. Mai, Classicorum auctorum e Vaticanis codicibus editorum, 7, Rome, 1835, p. 475-548).
Origine: abbaye Saint-Nazaire de Lorsch, sauf probablement les f. 21-26; f. 1-10 v° et 72-126 dans le style plus ancien de Lorsch; f. 21-71 v° et 126 v°-184 v° par différents copistes, certains très indisciplinés, d’autres plus avancés (cf. B. Bischoff, Lorsch..., p. 25).
Possesseurs: abbaye Saint-Nazaire de Lorsch (cf. supra, Origine), dont l’ex-libris du XIVe s. figure au f. 1: «Codex S. Nazarii in Laurissa », suivi de la table du contenu (cf. supra). Le manuscrit est ainsi décrit dans le catalogue de Lorsch: «Ars grammatica sancti Augustini adbreuiata. Item eiusdem. Item Pauli Diaconi ad Karolum regem. Item sancti Isidori episcopi. Item cuiusdam sapientis. Item Tatuini, Item Iuliani Toletani episcopi. Item eiusdem de littera, eiusdem de barbarismo et ceteris uitiis » (éd. G. Becker, Catalogi bibliothecarum antiqui, Bonn, 1885, n° 37, p. 123 nos 416-417); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 1 cote incomplète du transfert: C. 63/18 (?).
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF