Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.1669

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q90967

Manifeste IIIF

Aspects codicologiques

  • Parch., IXe s. (milieu ou 3e quart), II + 192 ff. (f. 2 v° blanc), f. 1 v° (add.): 3 col., f. 192 (add.): 2 col., 318 x 255 mm. Au f. 1 grande rose des vents précédée d’un texte et deux autres figures circulaires sans légende ; f. 4: grande initiale à entrelacs de couleur. Abondant commentaire marginal et gloses marginales et interlinéaires contemporaines, et gloses marginales du XVIe s., sans doute de la main des frères François et Pierre Daniel.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • ~ f. 1: De uentis.

    inc.: «Ventorum quatuor cardinales sunt...» (4 lignes - cf. Beda, De natura rerum, début du chap. 27, mais le texte peu lisible semble différent).

    f. 1 v° col. 1: Macrobivs, Commentarius in Somnium Scipionis (extraits).

    pas de titre.

    inc.: «Iam de singulis zodiaci notis hae literae singulae deorum lineae...» (I, 21, 4).

    extraits de I, 21, 4-7 ; II, 5, 13-14 et 16-21.

    expl. «... et austrum corporibus eorum genuino au‹rae suae rigore› blandiri» (II, 5, 21 fin).

    ~ — col. 2: ‹Beda Venerabilis, De natura rerum› (extrait: chap. 9).

    f. 1 v°-2: Macrobivs, Commentarius in Somnium Scipionis (extrait).

    pas de titre.

    inc.: «Hoc quoque tractatum proprio sortitum fine nunc illud...»

    expl.: «... quid possit amplius pro absoluenda hac questione conferri» (II, 7-8).

    ~ —f. 2: ‹De astronomia›.

    inc.: «Sidera illa dicuntur quibus nauigantes considerant quo cursu dirigant consilium...» (10 lignes).

    f. 3: Ps. Ovidivs, Argumenta Aeneidos (praefatio).

    pas de titre.

    inc.: «Virgilius magno quantum...» (10 v.).

    (glose) inc. f. 3 marge supér.: «De Didone quȩ et Elissa de qua Virgilius partim falsidico partim adulatorio comentatus est sermone...» (11 lignes, cite Trogus Pompeius).

    f. 3 v°: Ps. Ovidivs, Argumenta Bucolicon et Georgicon.

    pas de titre.

    inc. «QVALIS BVCOLICIS QVANTVS TELLVRE DOMANDA...» (4 v.).

    ~ —marge supér. et marge infér.: Isidorvs Hispalensis, Etymologiae (extrait: VIII, 7, 3-8).

    ~ —marge infér.: «SENTENTIA CVIVSDAM SAPIENTIS DE NOVEM MVSIS».

    inc.: «Non audiendi sunt errores gentilium superstitionum qui nouem Musas...» (6 lignes).

    f. 3 v°-17: Vergilivs, Eclogae seu Bucolica.

    titre: «PVBLII VIRGILII MARONIS CARMEN BVCOLICON IN QVO THEOCRITVM VICIT. INCIPIT DRAMATICON. MELIBEVS TITYRVS».

    inc. f. 4: «TITIRE TV PATVLAE...».

    f. 3 v°-17 en marge: Servivs, Commentarius in Vergilii Eclogas seu Bucolica.

    titre, f. 3 v° marge de gauche: «INCIPIT EXPOSITIO SERVII GRAMATICI IN BVCOLICON ET IN LIBRIS GEORG‹ICON› ET AENEID‹OS›».

    f. 17-48 v°: Vergilivs, Georgica (cum argumentis Ps. Ovidii, I-IV).

    (Argum.) titre: «TETRASTICON OVIDII NASONIS. INCIPIT PRE‹FATIO› LIB‹RI› PRIMI GEORGICORVM ORDITVR».

    (texte) titre: «PVBLII VIR‹ILII› MARONIS GEORGICORVM LIBER PRIMVS INCIPIT».

    f. 17-48 v° en marge: Servivs, Commentarius in Vergilii Georgica.

    titre f. 17 marge de gauche: «INCIPIT LIBER PRIMVS EXPLANATIONVM GEORGICON».

    f. 49: Anthol. lat. 634.

    titre: «VERSVS OVIDII NASONIS SVPER XII LIBROS AENEID‹OS› INCIPIVNT FELICITER».

    f. 48 v°-191 v°: Vergilivs, Aeneis (cum argumentis Ps. Ovidii I-XII).

    (Argum.) f. 48 v°, suit sans séparation le texte des Georgica:

    inc.: «Aeneas primo Lybię depellitur oris...».

    (texte) titre f. 49: «INCIPIT LIBER PRIMVS».

    à la fin (add. de la main de F. Daniel): «P. Virgilii Maronis Aeneidos Finis».

    f. 48 v°-191 v° en marge: Servivs, Commentarii in Vergilii Aeneidem.

    pas de titre.

    à la fin les 2 vers grecs sont ajoutés de la main de F. ou de P. Daniel.

    f. 192 col. 1 (add.): Anthol. lat. 392.

    titre: «VERSVS CVIVSDAM».

    — Vita Vergiliana (extraits).

    1) inc.: «Salua expositione Seruii enodemus VII periochas secundum Iohannem Scottum...».

    expl.: «... et de his quȩ Aeneas passus est donec ad Italiam uenit» (27 lignes).

    2) inc.: «De uita autem poetę pauca sunt dicenda quia nec talis fuit ut imitari debeat...».

    expl.: «... fuit enim uerecundissimus adeo ut in publico uideri nollet» (11 lignes éd. C. E. Finch, op. cit. infra, p. 56-58).

    ~ — col. 2 ‹Notae et definitiones›.

    1) inc.: «Xenodochium locus uenerabilis in quo peregrini suscipiuntur...» (7 lignes).

    2) inc.: «Inter uesper uesperis et uespere et uesperum uesperi...» (6 lignes).

    3) inc.: «Primum Romani reges ex Tuscia habere ceper‹unt› quos lingua...» (5 lignes).

    4) inc.: «Circumcilliones dicuntur quoddam genus monachorum...» (5 lignes).

    5) inc.: «Funda est genus retis rotundi ad similitudinem pene illius...» (9 lignes).

    — Anthol. lat. 679.

    titre: «VERSVS DE XL DVOBVS SIGNIS POMI ET EO AMPLIVS».

    texte suivi des 4 vers éd. en note par A. Riese.

    expl.: «... Celsior his Saturnus tardior omnibus astris» (16 v.).

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: française, originaire de Reims, ou peut-être de Fleury-sur-Loire ; écritures régulières, f. 3 v° et 4 titre et incipit en grandes capitales carrées.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: François Daniel, d’Orléans (XVIe s.), frère cadet de Pierre Daniel, qui inscrit son ex-libris au bas du f. 4: «Ex libb. Franc. Danielis Aurelii», mais de nombreuses notes marginales (surtout depuis f. 51) appartiennent sans doute à son frère Pierre qui publia son édition de Servius en 1600 ; Paul Petau (cote S. 31 au f. I) ; Alexandre Petau ; Reine Christine de Suède (cote 1658 au revers du plat supérieur).

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 1re partie. Fonds Patetta et Fonds de la Reine par E. Pellegrin, Paris, 1978, p. 347 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1978_cat_21_21)
  • Il Reg. lat. 1669 : un'edizione di Virgilio d'età carolingia / Silvia Ottaviano, Città del vaticano : Biblioteca apostolica vaticana, 2009

Bibliographie

    • C. E. Finch, Anthologia latina (Riese) 679 in Reg. lat. 1669 and Pal. lat. 1341 (Class. philol., 69, 1974, p. 210-211)
    • C. E. Finch, Fragments of a new Vita Vergiliana in Codex Reg. lat. 1669 (Amer. Journ. of Philol., 95, 1974, p. 56-61).

Vie du livre

Source des données