Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1680

Codicological aspects

  • Papier (filigranes var. Briquet 8591: Colmar, 1452; var. Briquet 15064: Eberbach, 1454-1465; var. Briquet 11656: Bavière, 1447-1451), XVe s., XIII + 155 ff. (+f. 1 bis et 11 bis plus petits; f. I v°, II v°-XIII v° et 154-154 v° blancs), 288 x 210 mm.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    IIr - Notae historicae
    1r-3r - Lucanus: De bello ciuili (Zusammenfassung)
    3v - Epitaphium Lucani (Anthol. lat. 668)
    4r-153v - Lucanus: De bello ciuili

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • ~ f. 1 bis et 11 bis (add. du XV-XVIe s.): ‹Notae historicae›.

    inc.: «Tarquinus superbus

    Consulatus\

    Tribunatus dignitates per quinquennium...».

    Dictatura /

    expl.: «...Cleopatra aspidibus interiit».

    f. 11bisv°: Glossae in Terentii Heautontimorumenon.

    titre: «2a schena Heatontimorumenos ».

    inc.: «Plus satis, id est plus iuste... ».

    f. 1-3 Lvcanvs, De bello ciuili (abrégé).

    pas de titre.

    inc.: «Ad euidenciam succincte prelibanda est historia. Cum per superbiam Tarquinii regni permutacio fieri cogeretur... ».

    f. 1 v°: «... apposuisse Seneca, qui secundum quosdam magister Lucani fuit, secundum alios auunculus, secundum quam plurimos frater ».

    suivi d’extraits des Glosule d’Arnulphus Aurelianensis:

    f. 2-3: Arnvlphvs Avrelianensis, Glosule super Lucanum (extraits).

    sommaires des livres II-X (éd. B. M. Marti, Arnulfi Aurelianensis glosule super Lucanum (Papers and monographs of the American Academy in Rome, 18), Rome, 1958).

    (sommaire du liv. II) f. 2: Iamque ire patuere deum etc. Hic incipit liber secundus cuius hec continentia. In primis continetur conquestio Romanorum de bellis futuris... ... deos esse Romanis iratos, quod prius non apparebat » (éd. cit. supra, p. 89 l. 1-8).

    f. 2 v°, après l’expl. du sommaire du liv. V extrait d’Arnulphus Aurelianensis: «... Continuatio: de parte Ce[saris] deuicti sunt Antonius et Curio, de parte Pomp[eii] Pe[treius] et Af[franius] et sic et cetera » (éd. cit. supra, p. 255, l. 9-10), autre sommaire du liv. V, intitulé en marge: «Aliter »:

    inc.: « Sic alterna ducis. Quintus liber in principio cuius ostenditur qualiter fortuna seruauit Cesarem et Pompeium parem... ».

    expl.: «...Ad ultimum ostendetur depositio Cornelie uxris Pompei a bello et sic terminatur iste liber. Continuatio... et Affranius et sic et cetera».

    (sommaire du liv. X) expl. f. 3: «... Ad ultimum pugna Phtolomei militum contra Cesarem, Photini scilicet et Achille. Continuatio: abstinuit ratem a tellure et ut primum et cetera» (cf. éd. cit. supra, p. 495, l. 6-7).

    f. 3 v°: Epitaphium Lucani (Anthol. lat. 668).

    titre: «Epitaphium Mannei [sic] Lucani ».

    f. 4-155 v°: Lvcanvs, De bello ciuili.

    titre du liv. II, f. 16 v°: «Mannei [sic] Lucani liber secundus ».

    f. 155 v°, les sept derniers vers et la souscription finale «Explicit Lucanus » ont été ajoutés d’une autre main.

Participant

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: allemande, écriture bâtarde livresque. Seuls les vers 540-546 du liv. X ont été ajoutés en écriture cursive de plus gros module.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Mathias Widman, de Kemnat (cf. supra, Pal. lat. 886), qui a imité l’ancien ex-libris de l’abbaye Saint-Nazaire de Lorsch au f. II:

    «Reddere Mathie, lector, me, care, memento,

    Alterius domini ius quia nolo pati » (éd. B. Bischoff, p. 87 n. 91) en le faisant précéder des deux vers empruntés au manuscrit carolingien de Perse:

    «Qui cupit hunc librum sibimet contendere priuum

    hic Fleegetontheas patiatur sulphure flammas» (cf. le ms. Montpellier, Bibl. Univ., Méd. 125, f. 80 v° (IXe-Xe s.): éd. B. Bischoff, op. cit. infra, p. 73 n. 10); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. II cote du transfert: C. 177/272).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 340 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)
  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0368)

Bibliography

    • E. M. Sanford, The manuscripts of Lucan: Accessus and marginalia (Speculum, 9, 1934, p. 281, 283, 285, 289 n. 3 et 290)
    • B. Bischoff, Lorsch..., p. 87-88, n. 91
    • R. Badali, I codici Romani di Lucano, II (Boll. Comit. Ediz. Naz. Class., 22, 1974, p. 25-27 n° 33 et p. 45).

Life cycle of this book

Data sources