Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3381

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q63358

  • Attested titles :
    • Guillelmus Woodford, O.F.M.
    • Rogerus Dymmock, O.P.
  • Other Form of the Shelfmark :
    • Département des manuscrits, Latin, 3381
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3381
    • Paris. BnF, Latin 3381
  • Held at : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :
  • Support Material : Parchemin.
  • Composition :
    • 124 ff.
  • Format :
    • 300 × 195 mm.
  • Codicological details :
    • Écriture cursive anglaise, d'une seule main. Grande initiale peinte et dorée au f. 1 ; partout ailleurs, initiales bleues à filigranes et à antennes rouges. Rubriques (préparées au crayon ocre). Pieds-de-mouche rouges. — Quelques manchettes, notes et additions contemporaines de la même main que le texte, parfois au crayon ocre et à demi effacées ; quelques corrections d'une main du XVIe s. Toute la réponse au premier point du mémoire des Lollards (f. 6v-11v) a été cancellée. Signatures contemporaines au crayon de [a] à g (f. 1-78) et, de nouveau, de a à [e] du f. 79 à la fin, auxquelles se superposent (f. 21-78) des signatures à l'encre, contemporaines ou légèrement postérieures, de [a] à e. Réclames à chaque cahier. — Au f. 1, d'une main du XVIe s. : « Sum Guiliel [mi] Banyer et amicorum ». — A fait partie de la bibliothèque de William Cecil, lord Burleigh, où il portait la cote « lat. 45 » ; il fut vendu à Londres en novembre 1687 à un certain « M. Frasier », sans doute pour le compte de la bibliothèque de Colbert ; cf. Bibliotheca illustris sive catalogus... bibliothecae viri cujusdam praenobilis [William Cecil, lord Burleigh] ... quorum auctio habebitur Londini... 1687, 82, n. 45 avec annotations manuscrites du nom des acheteurs [Bibl. nat. Q. 1964].124 ff.300 × 195 mm.
  • Binding :
    • Demi-reliure chagrin rouge au chiffre de Louis-Philippe. Titre au dos : « Rogeri Dimmock, Liber adversus XII errores ».

Contents

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-71v ROGERUS DYMMOCK, Liber contra duodecim errores et haereses Lollardorum. Épître dédicatoire au roi Richard II : « Gloriosissimo et metuendo principi ac domino vestro [sic] domino Ricardo, Dei gracia regi Anglie et Ffrancie, suus humilis et pauperrimus orator et ligius ffrater Rogerus Dymmok, sacre pagine professor indignus, ordinis Predicatorum minimus... Excellentissime domine, cum, secundum Lincolniensem, regibus sit commissa... — ... domini nostri salutis continuum incrementum. Amen » (1-2v) ; — « Incipit prologus in librum contra duodecim errores et hereses Lollardorum. Progenies viperarum, quis demonstrabit vobis... Alma Mater Ecclesia Christo Jhesu spirituali connubio copulata... — ... prout ex sequentibus Deo adjuvante liquebit » (2v-4) ; — Table des 12 parties du traité (4-5v) ; — [Pars I] « Capitulum primum. We pore men tresoreris of Crist and his apostlis... quod in latinum translatum eloquium hanc sonat sententiam : Nos pauperes homines... Incipit liber contra duodecim errores [et] hereses Lollardorum », « Capitulum 2m... » (en marge), « Est autem in primis hic notandum... — ... dicta sufficiant » (5v-11v) ; — « 2a pars, capitulum primum » (en marge), « Ye secund conclusiun... Latine autem sic dicitur : Hec est secunda conclusio. Sacerdotium nostrum usuale... — ... dicta sufficiant » (11v-16) ; — « Pars 3a... » (en marge), « Ye thirdde conclusiun... Que conclusio hanc continet sententiam... Dolorosa auditu est ista lex continentie sacerdotio annexa... — ... ad objecta » (16v-20v) ; — « 4a pars... » (en marge), « Ye ferthe conclusiun... Que sic dicitur latine : Quarta conclusio que plus dampnificat populum... — ... a laqueo diaboli » (20v-26v) ; — « 5a pars, conclusio quinta Lollardorum » (en marge), « Ye fyfte conclusiun... Quod in latinum translatum hanc continet falsitatem... Exorcismi... — ... adversariorum veritatis. Explicit quinta pars » (26v-33v) ; — « Incipit 6a pars. Ye sexte conclusioun... Que conclusio latine sic exprimitur: Sexta conclusio que sustentat multam superbiam est quod rex et pontifex... — ... ad objecta » (33v-37) ; — « 7a pars » (en marge), « Ye seventhe conclusion... Que conclusio latine hanc continet sentenciam : Septima conclusio... est quod speciales orationes... pro animabus defunctorum... — ... ex premissis » (37-41v) ; — « 8a pars » (en marge), « Ye 8 conclusiun... Que conclusio per hunc modum transfertur in latinum eloquium. Octava conclusio neccessaria referr [sic] populo decepto... — ... veneracione, 1° capitulo et 2° » (41v-47v) ; — [9a pars] « Ye 9 conclusiun... Cujus translatio in latinum sequitur in hunc modum : Nona conclusio que deprimit populum est quod articulus confessionis... — ... usitate » (47v-54) ; — « 10a pars » (en marge), « Ye tende conclusiunis... Que conclusio latine ita exprimitur... Homicidium per bellum... — ... ad objecta in contrarium » (54-62) ; — « 11a pars » (en marge), « Ye 11 conclusiun... Conclusio vero verecunda dictu : Votum continencie... — ... veritatis » (62-66v) ; — « 12a pars » (en marge), « Ye 12 conclusiun... Que in latinum transfertur... Multitudo artium non neccessariarum homini... — ... et ne mergeretur superna providencia preservavit. Amen. Explicit liber contra duodecim errores et erreses [sic] Lollardorum » (66v-71v) ; cf. Quétif-Echard, SS. Ord. Praed., II, 699-700 qui cite ce ms., et mss. Cambridge, Univ. Libr. I i IV 3 et Trinity Hall 17 ; sur l'auteur, cf. R. L. Poole, dans Dictionary of national biography, XVI, Londres, 1888, 293-294.

    F. 71v-115 GUILLELMUS WOODFORD [Contra XVIII articulos Joh. Wiclefi]. Épître dédicatoire à Thomas Arundel, archevêque de Canterbury : « Venerabili in Christo patri ac domino illustri domino Thome Cantuariensi archiepiscopo... humilis suus servitor ffrater Willelmus Woedeford... Reverende pater, mandatis vestris obtemperando, causas condempnacionis articulorum per vos nuper dampnatorum, ac eciam responsiones ad argumenta per adversarium pro articulis facta, vestre dominacioni in hiis scriptis transmitto... — ... a via veritatis recedere » (71v-72) ; — « Quantum ad primum articulum condempnatum, qui ponit quod manet panis substancia... — ... per Vestram Reverenciam modo taxatum exstitit nimis breve. Ffinito libro, sit laus et gloria Christo. Amen » (72-114v) ; — liste des 18 articles condamnés : « Quod manet panis substancia... — ... sit tanquam hereticum contempnendum. » Cette liste devait servir de table, mais les renvois aux folios : « fo. », « f. », n'ont pas été complétés (114v-115) (O. Gratius, Fasciculus rerum expetendarum, éd. Brown, I, Londres, 1690, 191-265 et 190) ; cf. L. Baudry, dans Arch. d'hist. doctr. et litt. du M. A., XIV (1939), 246, 250 ; sur l'auteur, cf. A. F. Pollard, dans Dictionary of national biography, LII, Londres, 1900, 396-397 et Sbaralea, Supplementum... I (1908), 351-352.

    F. 115-124v Réfutation de dix-sept propositions d'un disciple de Wyclif, nommé Gauthier, concernant le baptême et la pénitence : « Multa traduntur in canonibus Decretorum a Scripture sacre veritate aliena... et hoc reprobat adversarius... — ...contra futura peccata » (115-117) ; « Jam restat respondere ad rationes in oppositum... Ad primum cum dicitur quod Christus non absolvebat homines a peccatis in forma judicis... — ... sed sacerdos legalis nullum excludebat tanquam leprosum a castris nisi illum qui presencialiter astabat... » (117-124v) ; au f. 117v, on lit en réponse à la quatrième proposition : « Nescio in isto aliam causam invenire nisi quia Walterus est brutus, id est obrutus, quasi sensui carens ».

    F. 1-71v. Ajouter à la bibliographie cf. B. Smalley, dans Journal of theological studies, n. s. XIX (1968), 356.

    Décoration anglaise.

Texts in this manuscript

Data Source: Mandragore

Illuminations and decoration

Participant

Other participants

Subjects and themes

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • [...] Alma mater Ecclesia Christo Jesu spirituali conubio copulata...

    f. 2v

    [...] Conclusio vero verecunda dictu : Votum continentiae...

    f. 62

    [...] Cujus translatio in latinum sequitur in hunc modum : Nona conclusio quae deprimit populum est quod articulus confessionis...

    f. 47v

    Est autem in primis hic notandum quod figentes subscriptas conclusiones...

    f. 5v

    Excellentissime domine, cum, secundum Lincolniensem, regibus sit commissa...

    f. 1

    Jam restat respondere ad rationes in oppositum si rationes dici debeant. Ad primum cum dicitur...

    f. 117

    [...] Latine autem sic dicitur : Haec est secunda conclusio. Sacerdotium nostrum usuale...

    f. 11v

    Multa traduntur in canonibus Decretorum a Scripturae sacrae veritate aliena...

    f. 115

    Incipit du lemme biblique

    Progenies viperarum, quis demonstrabit vobis... (Mt. III, 7)

    Incipit

    Alma mater Ecclesia Christo Jesu spirituali conubio copulata...

    f. 2v

    [...] Quae conclusio hanc continet sententiam. Tertia conclusio dolorosa...

    f. 16v

    [...] Quae conclusio latine hanc continet sententiam : Septima conclusio quam nos potenter adfirmamus...

    f. 37

    [...] Quae conclusio latine ita exprimitur : Haec est decima conclusio : Homicidium per bellum...

    f. 54

    [...] Quae conclusio latine sic exprimitur : Sexta conclusio, quae sustentat multam superbiam, est quod rex et pontifex...

    f. 33v

    [...] Quae conclusio per hunc modum transfertur in latinum eloquium : Octava conclusio necessaria refert populo decepto...

    f. 41v

    [...] Quae in latinum transfertur in hunc modum : Duodecima conclusio. Multitudo artium non necessarium...

    f. 66v

    [...] Quae sic dicitur latine : Quarta conclusio quae plus damnificat populum...

    f. 20v

    Quantum ad primum articulum condemnatum, qui ponit quod manet panis substantia...

    f. 72

    [...] Quod in latinum translatum eloquium hanc sonat sententiam : Nos pauperes homines...

    f. 5v

    [...] Quod in latinum translatum hanc continet falsitatem...

    f. 26v

    Quod manet panis substantia post ejus consecrationem...

    f. 114v

    Reverende pater, mandatis vestris obtemperando, causas condemnationis articulorum per vos nuper damnatorum, ac etiam responsiones ad argumenta...

    f. 71v

    WE PORE MEN TRESORERIS OF CRIST AND HIS APOSTLIS... Quod in latinum translatum eloquium hanc sonat sententiam : Nos pauperes homines...

    f. 5v

    YE. 8. CONCLUSIUN... Quae conclusio per hunc modum transfertur in latinum eloquium : Octava conclusio necessaria refert populo decepto...

    f. 41v

    YE. 11. CONCLUSIUN... Conclusio vero verecunda dictu : Votum continentiae...

    f. 62

    YE FERTHE CONCLUSIUN... Quae sic dicitur latine : Quarta conclusio quae plus damnificat populum...

    f. 20v

    YE FYFTE CONCLUSIUN... Quod in latinum translatum hanc continet falsitatem...

    f. 26v

    YE. 9. CONCLUSIUN... Cujus translatio in latinum sequitur in hunc modum : Nona conclusio quae deprimit populum est quod articulus confessionis...

    f. 47v

    YE SECUND CONCLUSIUN... Latine autem sic dicitur : Haec est secunda conclusio. Sacerdotium nostrum usuale...

    f. 11v

    YE SEVENTHE CONCLUSION... Quae conclusio latine hanc continet sententiam : Septima conclusio...

    f. 37

    YE SEXTE CONCLUSIUN... Quae conclusio latine sic exprimitur : Sexta conclusio quae sustentat multam superbiam est quod rex et pontifex...

    f. 33v

    YE TENDE CONCLUSIUN IS... Quae conclusio latine ita exprimitur : Haec est decima...

    f. 54

    YE THIRDDE CONCLUSIUN... Quae conclusio hanc continet sententiam. Tertia conclusio dolorosa...

    f. 16v

    YE. 12. CONCLUSIUN... Quae in latinum transfertur in hunc modum : Duodecima conclusio...

    f. 66v

    BANYER (Guillelmus) et amici -- Possesseur
    Baptême -- Réfutation de 17 propositions de Gauthier, disciple de Jean Wyclif concernant le baptême et la pénitence
    BURLEIGH (William Cecil, Lord) -- Possesseur
    COLBERT (Jean-Baptiste) -- Possesseur
    DÉCORATION -- Décoration anglaise (XIVe-XVe s.)
    DÉCORATION -- Encadrement peint et or (XIVe-XVe s.)
    DÉCORATION -- Initiales filigranées (fin XIVe et XVe s.)
    DÉCORATION -- Initiales peintes et or (XVe s.)
    Écriture -- anglaise (XVe s.)
    FRASIER (M.) -- Acheteur pour Colbert (?)
    GUALTERUS, Johannis Wyclif discipulus -- Réfutation de 17 de ses propositions concernant le baptême et la pénitence
    GUILLELMUS WOODFORD, O.F.M. -- Contra XVIII articulos Johannis Wyclif
    JOHANNES WYCLIF -- Articles condamnés
    JOHANNES WYCLIF -- Contra XVIII articulos Johannis Wyclif
    Lollards -- Hérésie
    Pénitence (sacrement) -- Réfutation de 17 propositions de Gauthier disciple de Jean Wyclif sur le baptême et la pénitence
    RELIURE -- Reliures au chiffre de Louis-Philippe
    RICHARD II, roi d'ANGLETERRE -- Traité à lui dédicacé
    ROGERUS DYMMOCK, O.P. -- Contra duodecim errores et haereses Lollardorum
    THOMAS ARUNDEL, archiep. Cantuariensis -- Lettre de dédicace à lui adressée

Life cycle of this book

Data sources