Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ross.50

IIIF manifest

Codicological aspects

  • Parch., XVe s., I + 200 ff. (f. 108-111, 115v°-116v°, 176-176 v° et 199-200 v° blancs), 194 x 125 mm. Nombreuses initiales de couleurs (bleues, roses, rouges) sur fond d’or ou de couleur (rose, bleu), ou initiales d’or sur fond de couleur (bleu et rose); celles des f. 2, 18 v°, 42, 82, 99, 117 et 153 v° prolongées en marge par des feuilles d’acanthe vertes, bleues et rouges. Au f. I v°, table du contenu d’une autre main du XVe s.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • ~ f. 1-17: Basilivs Magnvs, Epistula de utilitate studii in libros gentilium (transl. lat. Leonardi Bruni Aretini).

    ~ f. 17-41 v°: Plvtarchvs, De liberis educandis (transl. lat. Guarini Veronensis).

    ~ f. 41 v°-80: Petrvs Pavlvs Vergerivs, De ingenuis moribus.

    ~ f. 80-99: Xenophon, Tyrannus (transl. lat. Leonardi Bruni Aretini).

    f. 99-106: Cicero, Somnium Scipionis.

    titre: «M.T. Ciceronis de somno Scipionis ».

    ~ f. 106-107 v°: Ps. Phalaris, Epistula ad Demotelem (transl. lat. Iohannis Aurispae).

    ~ f. 111 v°-152 v°: Gregorivs presbyter, Vita Gregorii Nazianzani (transl. lat. Ambrosii Trauersarii - B.H.L. 3668).

    ~ f. 152 v°-175 v°: ‹Nicolavs Maniacoria›, Vita Hieronymi presbyteri (B.H.L. 3873).

    ~ f. 177: Ps. Aeschines (Petrvs Marcellvs ?), Oratio ad Senatum.

    ~ f. 177-177v°: Ps. Demas (Petrvs Marcellvs?), Oratio ad Athenienses.

    ~ f. 177 v°-178 v°: Ps. Demosthenes, Oratio ad Senatum.

    inc.: «Apud nos [sic]... ».

    ~ f. 178v°-180v°: Ps. Demosthenes (Petrvs Marcellvs?), Oratio ad Alexandrum.

    inc.: «Nil habet... ».

    ~ f. 180 v°-186 v°: Franciscvs Petrarca, De pacificanda Italia, ad Carolum IV imperatorem Romanorum (Famil. rer. X, 1).

    ~ f. 186 v°-191 v°: Lvcianvs, De praestantia ducum seu Scipio (transl. lat. Iohannis Aurispae) .

    ~ f. 191 v°-192 v°: Franciscvs de Fiano, Contra magistrum Petrum de Castilione Aretinum... se iactantem quod erat poeta.

    inc.: «Vestiet ante nigros species albissima (?) coruos... » (29 v.).

    ~ f. 192 v°-193 v°: Franciscvs de Fiano, Oratio ad Beatam Virginem.

    f. 193 v°: Epitaphium Senecae (Anthol. lat. 667).

    titre: «Epithafium Senece ».

    f. 193 v°-194: Gellivs, Noctes Atticae (extrait).

    titre: «Epistula Senatorum Romanorum ad Pirrum ».

    inc. f. 194: «Consules Romani salutem dicunt ad Pirrum. Nos pro tuis iniuriis... ».

    expl.: «...tu nisi caueas iacebis » (III, 8, 8).

    suivi de cette phrase: «Pirrus rex consulibus populoque Romano laudesque graciasque scripsit captiuos quos secum habebat consulibus restituit » (paraphrase de III, 8/5 - cf. supra, Pal. lat. 1500).

    f. 194-196 v°: Ps. Cicero, Oratio V in L. Catilinam.

    titre en marge: «Oratio siue inuectiua Marci Tulij in senatu contra Cathel‹inam› ».

    inc.: «Non est amplius... » (éd. cf. supra, Pal. lat. 1492, f. 2-3 v°).

    f. 196 v°-198 v°: Ps. Catilina, Responsio seu Inuectiua in Ciceronem.

    titre: «Oratio Ca. in senatu contra Iullium [sic] ».

    inc.: «Si subtiliter a circumstantibus... » (éd. M. Esposito, Textes et études de littérature ancienne et médiévale, 1, Florence, 1921, p. 6-7).

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, toscane selon H. Tietze, op. cit. infra, écriture humanistique ronde. D’après M. De Marco, op. cit. infra, le manuscrit serait une copie du ms. Munich, Bayer. Staatsbibl., clm. 649 (a. 1470), lui-même copie du ms. Naples, Bibl. Naz., IV.G.4 (XIVe-XVe s.).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseur: le cardinal Domenico Capranica (ex-libris: «E.B.C.FIRM» gravé au dos de la reliure).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 420 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliography

    • H. Tietze, Die illuminierten Handschriften..., p. 118 n° 244 (simple mention)
    • M. De Marco, La doppia redazione della «Quinta Catilinaria» e della «Responsio Catilinae » (Ciceroniana, 1-2, 1960, p. 129)
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, 1967, p. 468
    • E. Pellegrin, Manuscrits de Pétrarque à la Bibliothèque Vaticane, supplément au catalogue de Vattasso (Ital. med. e uman., 18, 1975, p. 109-110).

Life cycle of this book

Data source