Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.2078

IIIF manifest

Codicological aspects

  • Parch., IXe s. (1er quart), I + 150 ff. (+ f. 105 bis), 270 x 160 mm.

    Recueil de deux parties (d’après les numérotations des cahiers), 1) f. 1-80 ; 2) f. 81-150. Gloses et corrections marginales de plusieurs mains contemporaines, surtout depuis le f. 81, quelques-unes de la même main que l’add. du f. 141. Au f. I v° table du contenu de la main du secrétaire d’Alexandre Petau.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 — f. 1-2 v°: ‹Theodvlfvs Avrelianensis, Carmen XLI (Praefatio Bibliothecae)›.

    ~ f. 2 v°-58: Avitvs Viennensis, Poemata.

    ~ f. 58 v°-70: Prvdentivs, Psychomachia.

    f. 70-74 v°: Flavivs Caper, De orthographia.

    titre: «INCIPIT ARS CAPRI DE ORTOGRAFIA» (éd. H. Keil, Gramm. lat. 7, Leipzig, 1880, p. 92-107).

    f. 74 v°-79 v°: Agroecivs, De orthographia.

    titre: «INCIPIT ARS AGROETII» (éd. Keil, op. cit., p. 113-125).

    f. 79 v°-80: Belisarivs, scolasticus, Versus (Anthol. lat. 492).

    titre: «VERSVS BELESARII SCOLASTICI».

    f. 80: Liberatvs, scolasticus, Versus (Anthol. lat. 493).

    pas de titre.

    — Anthol. lat. 26 (ms. R3 de Kölblinger).

    titre: «AVIENI VC ADAMVS COS ALE (?) AGRO [sic]» (éd. crit. G. Kölblinger, op. cit. infra, p. 26).

    ~ f. 80-80 v°: ‹Versus Sibyllae (de Christo, v. 1-25)› (cf. H. Walther, Initia Carminum..., n° 9907).

    f. 80 v°: Anthol. lat. 256.

    titre: «VERSVS VIRGILII AD CESAREM».

    — Anthol. lat. 257.

    pas de titre.

    inc.: «Composui uersus alter se tulit honorem...» (2 v.).

    2 - ~ f. 81-113 v°: ‹Aldhelmvs, De uirginitate (Carmen)›.

    f. 114-117: Ps. Cato, Disticha (ms. R de Boas).

    inc. mutilé: «// Cum dubia incertis uersetur uita periclis...» (I, 33, v. 1).

    à la fin du texte: «EXPLICIT LIBER CATONIS QVARTVS. IN NOMINE PATRIS ET FILII ET SPIRITV [sic] SANCTI».

    note en marge avec signe de renvoi: «AD FINEM LIBRI IBI EST LIBER QVINTVS» (cf. infra, f. 149 v°).

    ~ f. 117-123: ‹Hibernicvs exul, Carmina› (I-X, XII-XVIII).

    f. 121: Anthol. lat. 487a (ms. B. de l’éd. Riese).

    inséré entre les Carm. X et XII du texte précédent.

    titre: «EPITAFIVM FILII CATHONIS».

    ~ f. 122: ‹Alcvinvs›, Epitaphium Alcuini.

    inséré entre les Carm. XV et XVI d’Hibernicus.

    ~ f. 123-135: Aldhelmvs, Aenigmata.

    f. 135-140 v°: Symphosivs, Aenigmata (Anthol. lat. 286 - ms. U de Glorie, R de Finch).

    titre: «Incipit prefatio enigmatis Simphosii».

    D’après Finch, op. cit. infra, 1969, les énigmes se succèdent dans cet ordre: 1-50, 52-60, 62-79, 93-100, 61, 82-83, 86, 87, 89, 92 (numérotation de Riese).

    expl.: «... (XCIII) Discedere duae sed tertia pene secuta est» (Aenigma 92 = 93 de l’éd. Glorie).

    suivi d’une énigme supplémentaire:

    titre: «XCIIII. -DE ADAMANTE LAPIDE».

    inc.: «En ego non uertor rigidi crimina ferri...».

    expl.: «... Vincula de terris sophia de digitis» (éd. d’après ce manuscrit Finch, op. cit. infra, p. 11 - éd. crit. du texte: F. Glorie, op. cit. infra, 1968, p. 621-721).

    ~ f. 140 v°, 141 v°-143: ‹Hibernicvs exul, Carmina (XIX-XXI)›.

    ~ f. 141: (add. du IXe s.) Evgenivs Toletanvs, Carmina (praef., 1, 3-4, 38, 37, 28, 42 et 70).

    f. 143: Anthol. lat. 679 (ms. r de Riese).

    pas de titre.

    texte suivi des 4 vers éd. en note par Riese.

    expl.: «... Celsior his cunctis et tardior omnibus astris» (16 v. - cf. aussi supra, Reg. lat. 1669, f. 192).

    ~ f. 143-149: ‹Ps. Bernowinvs, episcopus›, Carmina.

    ~ f. 149 v°-150: ‹Evgenivs Toletanvs, Carmina (6, 2, 7)› seu Ps. Cato, Disticha, liber V.

    titre: «Contra ebrietatem», précédé de signes de renvois au f. 117 (cf. supra) et au f. 141 ; en marge (add.): «L[iber] q[uinque] Catonis».

    inc.: «QVI CVPIS ESSE BONVS ET VIS DINOSCERE RERVM...» (Carm. 6).

    expl.: «... Castiget uentrem tunc homo doctus erit» (Carm. 7, v. 10 - cf. supra, Reg. lat. 1578, f. 24 v°-25).

    ~ f. 150-150 v° (add.): ‹Sententiae et notae diuersae›.

    inc.: «Discernendi ignarus nihil difert ab asino. Amor potentum instabilis. Sapientissimum consilium spernit libidinem...».

    f. 150 v°: notes sur les 4 chevaux du soleil, les muses, les planètes, etc.

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: française, de Reims (cf. Bischoff, op. cit. infra), écritures plus ou moins régulières ; f. 141 écriture assez menue avec des a ouverts.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Paul Petau (cote S. 36 au f. I) ; Alexandre Petau (cote 642 au dos de la reliure en réalité dans son catalogue manuscrit: Leyde, Voss. lat. Q. 76, f. 3 v°, 6, 12, 13 v°, 16, 63 v°, 77, 77 v° et 79 v°, la cote 642 est raturée et remplacée successivement par les cotes 960 (raturée) et 758 ; Reine Christine de Suède (cote 1360 au dos de la reliure).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 1re partie. Fonds Patetta et Fonds de la Reine par E. Pellegrin, Paris, 1978, p. 502 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1978_cat_21_21)

Bibliography

    • A. Reifferscheid, Bibliotheca patrum latinorum italica, 1, Vienne, 1870, p. 319-324
    • E. Dümmler, Die handschriftliche Ueberlieferung der latein. Dichtungen aus der Zeit der Karolinger (Neues Archiv, 4, 1879, p. 142-145)
    • E. Dümmler, M.G.H., Poet. lat. aev. Carol., 1, Berlin, 1881, p. 393-395
    • Ae. Baehrens, Poetae latini minores, 3, Teubner, 1881, p. 210-211 (brève mention)
    • R. Peiper, Alcimi... Auiti Viennensis... Opera (M.G.H., Auct. Antiq., 6, 2), Berlin, 1883, p. lxvii
    • J. Bergman, Aurelii Prudentii Psychomachia..., codicibus Casin. 374 et Vaticano Reginensi 2078 in lucem prolatis..., Upsal, 1897
    • F. Vollmer, Eugenii Toletani episcopi Carmina et Epistulae... (M.G.H., Auct. antiq., 14), Berlin, 1905, p. xli
    • A. Riese, Anthologia latina, 2, Leipzig, Teubner, 1906, p. 398 (brève mention)
    • M. Boas, De Parisina quadam sententiarum Catonianarum sylloga (Mnemosyne, 43, 1915, p. 297 n. 1), brève mention
    • R. Ehwald, Aldhelmi Opera (M.G.H., Auct. antiq. 15), Berlin, 1919, p. 50
    • E. M. Sanford, The use of classical authors..., 1924, p. 211 n° 68
    • J. Bergman, Aurelii Prudentii Clementis Carmina (Corpus script. eccl. lat., 61), Vienne, 1926, p. xlv
    • M. Lavarenne, Prudence, 1, Paris, Les Belles Lettres, 1943, p. xxx
    • M. Boas et H. J. Botschuyver, Disticha Catonis, Amsterdam, 1952, p. xlviii-xlix, lxi
    • R. Avesani, Ancora sull'edizione del «Geta» curata dal Mai (Ital. med. e uman., 3, 1960, p. 393), brève mention
    • B. Bischoff, Panorama der Handschriftenüberlieferung aus der Zeit Karls des Grossen (Karl der Grosse, Lebenswerk und Nachleben II: Das Geistige Leben, Dusseldorf, 1965, p. 238), brève mention
    • M. P. Cunningham, Aurelii Prudentii Clementis Carmina (Corpus Christianorum, Ser. lat. 126), Turnhout, 1966, p. xix et l (sous les cotes erronées: Vat. lat. 2087 et Vat. lat. 2078)
    • F. Glorie, Variae collectiones aenigmatum Merovingicae aetatis: Aenigmata Aldhelmi... Aenigmata Symphosii (Corpus Christianorum, Ser. lat. 133 et 133 A), Turnhout, 1968, p. 362 et 613
    • B. Bischoff, Frühkarolingische Handschriften und Heimat (Scriptorium, 22, 1968, p. 314), brève mention
    • C. E. Finch, Symphosius in Codices Palat. lat. 1719, 1753 and Reg. lat. 329, 2078 (Manuscripta, 13, 1969, p. 4, 8-11)
    • G. Kölblinger, «Versus Panos» and «De rustico» (Mittellat. Jahrb., 8, 1971, p. 20)
    • M. Ferrari, «In Papia conueniant ad Dungalum» (Ital. med. e uman., 15, 1972, p. 7, 38, 41, 52), brèves mentions
    • Y-F. Riou, Quelques aspects de la tradition manuscrite des «Carmina» d’Eugène de Tolède: du «Liber Catonianus» aux «Auctores Octo morales» (Rev. hist. textes, 2, 1972, p. 14, 28-29).

Life cycle of this book

Data source