Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Barb.lat.32

IIIF manifest

Codicological aspects

  • Parch., XVe s. (f. 9-12: a. 1418), 18 ff., 200 x 140 mm.

    Recueil de deux parties: 1) f. 1-8; 2) f. 9-18. Avant 1831 (date de la reliure) ce manuscrit formait un seul volume avec les mss. Barb. lat. 48, 451 et 453 qui ont tous le même «n° antico» (cf. Ullman, op. cit. infra).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 - f. 1-6: Sallvstivs, De coniuratione Catilinae (fragments).

    pas de titre.

    inc.: «OMNIS HOMINES QVI SESE STVDENT PRESTARE...».

    f. 1 v°: «... ad rem publicam latus sum ibique multa //» (3, 3).

    6 feuillets manquent.

    f. 2: «// adiungere sibi uel interficere...» (24, 4).

    f. 3 v°: «... superbia atque delitiis amissis sibi //» (31, 3).

    6 feuillets manquent.

    f. 4: «// permouit eum oratio accendent...» (51, 10).

    f. 5 v°: «... res autem monet cauere ab illis //» (52, 3).

    3 feuillets manquent.

    f. 6: «// tamen exercitus populi romani letam...» (61, 7).

    expl.: «... luctus atque gaudia exagitabantur. Deo gratias referamus».

    f. 6: Cicero, De officiis (extraits).

    titre: «Quedam notabilia et pulcra dicta Tullii de Officiis».

    inc.: «Sed omnium societatum nulla prestantior est...» (I, 55).

    expl.: «... consilio et prudentia quam plurimum adiuuent. Idem in primo» (1, 123).

    f. 6 v°-7: Sallvstivs, De coniuratione Catilinae (abrégé).

    donne pour chaque chapitre le sommaire du contenu et l’incipit:

    inc.: «In prohemio intendit Salustius hortari et inanimari homines operationi uirtutis et demonstrare id quod proponit scribere -omnes homines...».

    expl.: «... 49. Quomodo multi fuerunt mortui a qualibet parte -sed confecto prelio. EXPLICIVNT RVBRICE SALVSTII KATELLINARII».

    f. 7: Cicero, De officiis (extraits).

    titre: «Quedam dicta notabilia Tullii de Officiis».

    inc.: «Sed tam difficile dictu est quantopere consiliet...» (II, 48).

    expl.: «... etsi minus sit uerum defendere. Idem in secundo» (II, 51).

    f. 7: Cicero, De amicitia (extrait).

    inc.: «Quid enim potest esse tam flexibile...».

    expl.: «... sed etiam ad uultum atque nutum conuertitur. Tullius in libro de amicitia» (25, 93).

    f. 7 v°: Sallvstivs, Bellum Iugurthinum (abrégé).

    titre: «Incipiunt Rubrice Salustii Iugurtini».

    inc.: «1. Hic incipit prohemium Salustii Iugurtini, in quo ostendit demonstrare quomodo per uiam studii et uirtutis animi acquiritur honor...».

    expl.: «... 29. Quomodo Iugurta augmentabat stultitiam Auli et postea debellauit eum».

    f. 8: Cicero, Orationes in M. Antonium Philippicae (extrait).

    inc.: «Nec uero silebitur admirabilis quedam et incredibilis...».

    expl.: «... malebat quam controuersias tollere. Ergo etc. Tulius in orationibus ad laudem Sulpicii circa finem» (IX, 5, 10-11).

    ~ f. 8 v°: ‹De prouidentia, fato, fortuna et casu›.

    inc.: «Omnium generatio rerum euentusque naturarum mutabiliumque progressus...» (28 lignes).

    ~ -‹Medicamenta›.

    «Indola campana reddit precordia sana.

    Ait uorago gaudia semper ago.

    Ne comedas crustam quia coleram generat ustam».

    ~ -‹Excerpta biblica: Isaias, 7, et Gen. 6, 5›.

    — Ovidivs, Opera (extraits).

    1) «Quin aspice quantum

    Aggrediare nefas et dum licet effuge crimen. Ouidius Metam.» (Metamorphoses, VII, 70-71).

    2) «Otia si tollas periere Cupidinis arcus. Idem de remedio amoris» (Remedia amoris, v. 139).

    3) «Si sequeris sequitur, si fugis illa fugit» (cf. Amores, II, 19, 36, var.).

    2 - f. 9-12 v°: Cicero, Somnium Scipionis.

    à la fin: «Marci Tullii Ciceronis liber VIus de Republica uidelicet de Sompnio Scipionis feliciter explicit. AMEN».

    f. 12 v°: Seneca, De ira (extrait).

    inc.: «Ita legum presidem Ciuitatisque Rectorem decet...».

    expl.: «... nisi quem perire etiam pereuntis intersit Seneca 1° de ira ad Nouatum in Epistulis» (I, 6, 3).

    ~ f. 12 v°: ‹Avgvstinvs Hipponensis, De ciuitate Dei› (extrait: IV, 3).

    ~ f. 13-16 v°: ‹Thomas ser Rigi de Pervsio, Sermo de sapientia›.

    ~ f. 16 v°-17: ‹Vita Thomae ser Rigi de Perusio› (éd. d’après ce manuscrit, F. Novati, op. cit. infra, 3, p. 65-66, n. 1; et Ullman, op. cit. infra, p. 227-228).

    ~ f. 17-18 v°: Colvcivs Salvtatvs, Epistula ad Thomam ser Rigi de Perusio (éd. F. Novati, op. cit., 3, p. 65-70).

    f. 18 v°: Cicero, De inuentione (extraits).

    1) inc.: «Ac me quidem diu cogitantem ratio ipsa...».

    expl.: «... patrie perniciosus ciuis alitur. Tullius in primo ueteris Rhetorice» (I, 1, 1).

    2) inc.: «Ciuilis quedam ratio est quae multis et magnis...».

    expl.: «... ut eam ciuilis scientiae partem esse dicamus. Idem Tullius in eodem libro aliqualiter post principium» (I, 5, 6).

Participants

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine: 1 -italienne, écriture gothique arrondie. Le f. 6 et le bas du f. 7 sont de la même main que le f. 28 v° du ms. Barb. lat. 451, qui contient aussi des extraits du De officiis de Cicéron. Antonio Manfredi de Fermo, podestat de Foligno en 1434, a copié le f. 8 et signe: «Antonius de Manfredis de Firmo potestas ciuitatis Fulginei manu propria scripsit».

    2 -italienne, écriture gothique arrondie. Matthaeus de Bondionibus de Spolète a copié les f. 9-12 v° à Sienne en 1418 et signe au f. 12 v°: «Senis in palatio potestatis tempore regiminis preclari militis atque perspicui legum doctoris domini Ugolini de Farneto perusini per me Mactheum de Bondionibus de Spoleto collateralem tunc in Officio antedicto M°CCCC XVIII indictione XIIa die XIII Ian‹uarii›».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseur: le cardinal Barberini (n° antico 2589).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • F. Novati, Epistolario di Coluccio Salutati, 3, Rome, 1896, p. 65-66
    • B. L. Ullman, Studies in the Italian Renaissance, Rome, 1955, p. 207-208, 227-228, 232
    • T. Silverstein, p. 20-21
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, 1967, p. 442.

Life cycle of this book

Data source