Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ott.lat.1660

Codicological aspects

  • Parch., II + 92 ff., 243 x 142 mm.

    Recueil de trois parties: 1) f. 1-28, XIe s.; 2) f. 29-84, XIIe s.; 3) f. 85-92, IXe ou Xe s. Abondantes gloses marginales et interlinéaires de plusieurs mains contemporaines et plus récentes (XIVe et XVe s.).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-91 v°: Horativs, Opera (ms. ρ de l’éd. Bo).

    1 - f. 1-23: Carmina seu Odae.

    titre: «Q. HORATII FLACCI CARMINVM LIBER PRIMVS INCIPIT, HAC ODE alloquitur Mecenatem».

    f. 23-27 v°: Epodon liber.

    titre: «LIBER QVI INSCRIBITVR EPODON AD MECENATEM IAMBICVS TERNARIVS IAMBICVS BINARIVS EPODICOS».

    f. 27 v°-28: Carmen saeculare.

    titre: «INCIPIT CARMEN SECVLARE. HYMNVS IN APOLLINEM».

    f. 28 v° (add. du XVe s.): Accessus.

    1) inc.: «In principio cuiuslibet libri quinque sunt principaliter requirenda scilicet que materia que intencio...» (15 lignes).

    2) titre: «Alter potest haberi accessus».

    inc.: «In principio cuiuslibet libri quattuor sunt principaliter requirenda scilicet causa materialis causa formalis...» (6 lignes).

    3) titre: «Ad librum epistularum».

    inc.: «Materia istius libri sunt uitia et uirtutes hominum. Intentio ergo (?) est tractare de uitiis...» (9 lignes).

    2 - f. 29-36 v°: De arte poetica».

    titre: «Q. HORATII F. CARMINVM LIBER IIII EXPLIC‹I›T. INCIPIT EIVSDEM LIBER DE ARTE POETICA».

    f. 36 v°-61: Epistulae.

    titre: «Q. HORATII F. CARMEN EPISTOLARVM INCIPIT LIBER PRIMVS».

    f. 61-84 v°: Sermones seu Saturae

    titre: «Q. F. HORATII SERMONVM LIBER PRIMVS INCIPIT».

    f. 74, le Serm. I, 10, intitulé «EGLOGA VNDECIMA», est précédé des 8 vers, caractéristiques de la classe γ, encadrés des deux syllabes du mot «ua-cat»:

    inc.: «Lucili quam sis mendosus teste Catone...».

    expl.: «... Grammaticorum equitum doctissimus ut redeam illuc» (éd. F. Villeneuve, Horace, Satires, Paris, Les Belles Lettres, 1932, p. 103 et D. Bo, op. cit. infra, 2, p. 70-71).

    (texte) expl. mutilé: «... Insidiatorem preroso fugerit hamo //» (II, 5, 25).

    une autre main (XIIIe-XIVe s. ?) a ajouté au bas du f. 84 v° les v. 26-27 et en haut du f. 85 les v. 28-29 pour raccorder les parties 2 et 3.

    3 - f. 85-91 v°: Sermones seu Saturae (fragment; ms. Ott. de l’éd. Klingner).

    inc. mutilé: «// Defensor fama ciuem causaque priorem...» (II, 5, 30).

    à la fin: «EXPLICIT LIBER ORATII».

    ~ f. 92 v° (add. du XIVe s.): Cantilena.

    inc.: «Ars hic certa datur litui sonus unde notatur

    Dat sonitum corda litui quemque notabis...».

    expl.: «...L‹...› cordarum tractum (?) notat ipsa quaterna

    Exemplum cantilene pulsande» (11 v.).

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: paraît française; l’écriture de la 2e partie est arrondie et très régulière; l’add. du f. 92 v° paraît d’une écriture de chancellerie italienne du XIVe s., les notes du XVe s. sont en écriture humanistique italienne.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Giovanni-Antonio Petrucci, ex-libris au f. II (sous le titre: «Q. HORATIVS FLACCVS» plus ancien): «IO. ANTONII PETRVTII ET AMICORVM» (XVe s.), sans doute un parent d’Antonello Petrucci († 1487), secrétaire de Ferdinand I d’Aragon, roi de Naples (cf. supra, Ottob. lat. 1291), auquel le manuscrit a dû appartenir d’après la mention: «secretario» apposée en haut du f. II (cf. L. Delisle, Cab. des mss., 1, p. 229 et T. de Marinis, op. cit. infra, p. 10, 212 et 217); Nicolas Heinsius, de Leyde (1620-1681) auquel son père Daniel l’avait donné en 1637 d’après la note autographe du bas du f. 1: «Nicolai Heinsii D‹anielis› F‹ilii› donum patris MDCXXXVII Feb.» et cette note du f. II v°: «εὶνσιάδης (2 fois) ποδε καιρός»; Reine Christine de Suède, f. II: «Ex bibliotheca Serenissimae Reginae num. 1670»; le cardinal P. Ottoboni (reliure à ses armes).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • ‹F. Grat›, Manuscrits d’auteurs latins découverts par l'Institut de recherche et d'histoire des textes (Bibl. Éc. Ch., 99, 1938, p. 434)
    • F. Klingner, Q. Horati Flacci opera, Teubner, 1959, p. XIII-XVII (variantes des f. 85-92)
    • D. Bo, Q. Horati Flacci opera (Corpus scriptor. latin. Paravianum), Turin, 1, 2e éd., 1957, p. xv; 2, 1959, p. x, xi, xviii et xxxvi
    • T. de Marinis, La biblioteca napoletana..., Suppl., 1, Vérone, 1969, p. 276.

Life cycle of this book

Data source