Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal. lat. 1719

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q89567

  • Attested title :
    • Aldhelmus Scireburnensis; Symphosius; De coniugatione verborum (Fasz. I); Isidorus; Regula formatarum; Dicta Albini (Fasz. II); Consultus Fortunatianus, Ex Arte rhetorica excerptum (Fasz. III)
  • Other Form of the Shelfmark :
    • Bibliothèque vaticane, Pal. lat. 1719
    • Vatican. BAV, Pal. lat. 1719
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal. lat. 1719
    • Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1719
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Languages : Latin
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

Codicological aspects

  • Parch., I (pap.) +59 ff. (+f. 1a et 1b; f. I v°, 24v°-25, 49 v° et 59 v° blancs), 205 x 130 mm. Recueil de trois parties au moins:

    1) f. 1-34: VIIIe-IXe s., sauf f. 33 v°-34 écrits en partie à la fin du IXe s. et au début du Xe s., justification variable: 148/165 x 75/90 mm., 23 à 25 l. à la p.

    2) f. 35-49: VIIIe-IXe s., justification: 150 x 82 mm., 22 l. à la p.

    3) f. 50-59: VIIIe-IXe s. ou IXe s. (début), justification: 137 x 93 mm., 18 l. à la p. Dessins et esquisses exécutés aux IXe-Xe s. sur les feuillets laissés blancs ou dans les marges, avec additions de vers ayant rapport ou non avec ces dessins: f. 1a deux anges; f. 1a v° le roi David sur son trône avec la légende «rex Dauim »; f. 1b un ange tenant dans sa main gauche le ciel représenté par un cercle dans lequel est inscrit «celum », avec la légende «angelus DOMINI »; f. 34 v° un ange debout; f. 49 le buste d’un roi, peut-être Henri II (973-1024), à cause de sa barbe (cf. B. Bischoff, op. cit. infra, p. 86 note 56: il s’arrêta à Lorsch sur la route du couronnement); f. 59 trois enfants, dont un à cheval sur une grue, avec la légende: «Vidi equitantem puerum cui caballus gruis erat et ipse scurro cum sodalibus suis » (cf. W. M. Lindsay, op. cit. infra, p. 20). Pour ces dessins, cf. surtout J. Götze, op. cit. infra. Au f. 1, table du contenu du XVe s., d’une main allemande: «Altrix cunctorum. Enigmata Simphosii. Gramatica ».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-34v - Faszikel I
    1bv-14v - Aldhelmus Scireburnensis, Aenigmata ex Epistula ad Acircium (unvollständig)
    15r-20r - Symphosius, Aenigmata (unvollständig)
    20v-33v - Anonymus, De coniugatione verborum
    33v/34r - Nachtrag: Hymni de beata Maria virgine et de Iohanne Baptista
    35r-49v - Faszikel II
    35r-44v - Isidorus, Ex Etymologiis excerptum De ponderibus, mensuris et signis
    44v-46r - Regula formatarum
    46v-49r - Dicta Albini diaconi de imagine Dei
    50r-59v - Faszikel III
    50v-59r - Consultus Fortunatianus, Ex Arte rhetorica excerptum

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 - f. 1b v°-14 v°: ‹Aldhelmvs Malmesbvriensis, De metris et aenigmatibus› (énigmes I-LXXXIV, 3 - cf. V. M. Lagorio, op. cit. infra).

    f. 15-20: Symphosivs, Aenigmata (Anthol. lat. 286 - ms. U5 de Glorie, N de Finch);

    titre: «INCIPIT ENIGMATA SIMPHOSII ».

    contient seulement une partie de la préface (lignes 1-17) et les énigmes I-LXVI. il manque les énigmes LI et LXI; l’énigme XII précède l’énigme XI et l’énigme XXIX précède l’énigme XXVIII.

    expl. incomplet (le reste du feuillet est blanc): «...Nec uolo contemni sed contra nolo nocere (éd. Fr. Glorie, op. cit. infra, p. 687).

    ~ f. 20 v°-33 v°: ‹De coniugatione uerborum›.

    inc.: «DA DECLINATIONEM VERBI ACTIVI. Amo uerbum actiuum indicatiui modi dictum temporis presentis numeri singularis... ».

    expl.: «...participium preteritum ceptum non amplius uerbum inuenies.

    suivi d’un excursus de huit lignes: «Quamquam imperatiuum futurum secundum Donatum sic declinamus... nec apud poetas inuenimus et in passiua declinatione declin [...] » (texte souvent copié après l'Ars minor de Donat, cf. infra, Pal. lat. 1811, f. 121 v°-133 v°).

    ~ f. 33 v°-34: ‹Hymni tres in laudem Iohannis Baptistae›.

    ~ 2 - f. 35-44 v°: ‹Isidorvs Hispalensis, Etymologiae› (extrait: XVI, 25-27: De ponderibus, De mensuris, De signis).

    ~ f. 44v°-46: ‹Regula formatarum Attici› (éd. K. Zeumer, M.G.H., Formulae, 1822 p. 557-558).

    ~ f. 46 v°-49: ‹Ps. Alcvinvs, Dicta super illud Geneseos «Faciamus hominem...› ».

    3 - f. 50 v°-59: Fortvnatianvs, Ars rhetorica (extrait: I, 1-14).

    pas de titre.

    inc.: «Quid est rethorica ? bene dicendi scientia... ».

    expl. incomplet: «... quod pictores consueuerunt huiusmodi multa pingere et puplice [sic] proponere » (éd. R. Halm, Rhetores latini minores, Teubner, 1868, p. 81, l. 4-93, l. 2).

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: probablement l’Allemagne de l’Ouest pour les différentes parties de ce recueil de textes scolaires. Seule la première partie, qui est de plusieurs mains, a été sûrement copiée à l’abbaye Saint-Nazaire de Lorsch (cf. B. Bischoff, op. cit. infra, p. 31).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: abbaye Saint-Nazaire de Lorsch (cf. supra, Origine), dont l’ex-libris est au f. 1 v° et au f. 1a: «Codex de monasterio Lauresham » où il est répété en partie en minuscule, puis en capitales et laissé inachevé (ce manuscrit ne correspond, semble-t-il, à aucun des manuscrits mentionnés dans les catalogues anciens); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. I cote du transfert: C. 174/ ‹609›).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • F. Falk, Beiträge zur Rekonstrukbion..., p. 70
    • P. Lehmann, Johannes Sichardus..., p. 139
    • W. M. Lindsay, Palaeographia Latina, 3 (St. Andrews University Publications, 19), Oxford, 1924, p. 20
    • P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften, 1 (Sitzungsberichte der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Phil.-Hist. Abt., 1929, 1, p. 26-28)
    • G. Billanovich, Il Petrarca e i retori latini minori (Ital. med. e uman., 5, 1962, p. 112)
    • F. Glorie, Variae Collectiones aenigmatum Merovingicae aetatis. VII. Aenigmata Symphosii... (Corpus Christianorum. Series latina, 133A), Turnhout, 1968, p. 613
    • C. E. Finch, Symphosius in Codices Pal. lat. 1719, 1753 and Reg. lat. 329, 2078 (Manuscripta, 13, 1969, p. 6)
    • V. M. Lagorio, Aldhelm’s Aenigmata in Codex Vaticanus Palatinus latinus 1719 (Manuscripta, 15, 1971, p. 23-27)
    • J. Götze, Ein Herrscherbildnis der karolingischen Zeit aus einer Lorscher Handschrift (Archiv für Diplomatik, 18, 1972, p. 130-142 + pl. I = f. 1a, II = f. 1av°, III = f. 1b, IV = f. 34 v°, V = f. 49, VII = f. 1b v° et VIII = f. 5)
    • B. Bischoff, Lorsch..., p. 31, 83 n. 42 et 86 n. 56.

Life cycle of this book

Data sources