Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.957

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q89086

Codicological aspects

  • Recueil de deux parties, 184 ff., 207x133 mm.

    1) f. 1-96: papier (filigrane var. Briquet 3185: Sienne, 1325 et 14075: Bologne, 1321), XIVe s.

    2) f. 97-184: parch., XIIe s.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-96v - Faszikel I
    1r-60r - Gualterus Burlaeus: De vita et moribus philosophorum et poetarum
    60v - Orationes
    61r-77r - Theobaldus de Sexennia: Pharetra fidei contra Judeos
    77r-83r - Paschali Romanus: Disputatio contra Judeos
    83r-84v - Contradictiones contra Judaeos
    85r-92r - Summa versificata musicae Guidonis Aretini
    92v-95r - Thomas Toletanus: Tractatus artis notoriae
    95v-96v - Obiectiones contra Judeos
    97r-184v - Faszikel II: Florilegium Angelicum
    97r-102r - Ambrosius Theodosius Macrobius: Saturnalia (Excerpta)
    102r - Ps.-Cicero: Verse
    102r-107r - Caecilius Balbus: De vitis philosophorum (Excerpta)
    107r-125v - Sophronius Eusebius Hieronymus: Epistolae (Excerpta)
    125v-126r - Apuleius Madaurensis: De deo Socratis
    126r - Ps.-Apuleius: Asclepius (Excerpta)
    126v-128r - Apuleius Madaurensis: De Platone et eius dogmate (Excerpta)
    128r-128v - Apuleius Madaurensis: De mundo (Excerpta)
    128v-132v - Gaius Plinius Caecilius Secundus: Epistolae (Excerpta)
    132v-133v - Ps.-Cicero: Oratio pridie quam in exilium iret
    133v-139r - Marcus Tullius Cicero: Orationes
    139r-147v - Gaius Sollius Apollinaris Sidonius: Epistolae (Excerpta)
    147v-151v - Lucius Annaeus Seneca Philosophus: De beneficiis
    151v-158r - Lucius Annaeus Seneca Philosophus: Epistolae morales ad Lucilium
    158r-159v - Caecilius Balbus: De vitis philosophorum
    159v - Ps.-Seneca: De moribus
    159v-160v - Ps.-Aristoteles: Enigmata
    160v-166v - Marcus Tullius Cicero: Tusculanae disputationes (Excerpta)
    166v-171v - Aulus Gellius: Noctes Atticae (Excerpta)
    171v-172r - Marcus Tullius Cicero: In Verrem, Actio (Excerpta)
    172r-176v - Magnus Felix Ennodius: Dictiones et Epistolae (Excerpta)
    177r-184r - Gregorius I. Papa: Epistolae (Excerpta)
    184r-184v - Julius Paris: Epitomae in Valerii Maximi facta et dicta memorabilia

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • 2 - f. 97-184 v°: ‹Florilegium Angelicum› (ms. P de Rouse).

    f. 97-102: Macrobivs, Saturnalia (extraits).

    titre: «EXCERPTA DE LIBRO MACROBII SATVRNALIORVM ».

    inc.: «Animo melius distincta seruantur » (praef., 6). «Oportet uersari in conuiuio sermones ut castitate integros... » (I, 1, 4).

    expl.: «... Semen est generatio ad eius ex quo est similitudinem pergens » (VII, 6, 13).

    f. 102: Anthol. lat. 268.

    titre: «VERSVS CICERONIS ».

    — Macrobivs, Saturnalia (extraits remaniés).

    pas de titre.

    inc.: «Cum soror Fausti Siliani mechum haberet fullonem...» (cf. II, 2, 9).

    expl.: «... Viuebat enim in eo excedens iocus et seria mordacitas » (II, 3, 13).

    f. 102-107: Caecilivs Balbvs, De nugis philosophorum (extraits).

    titre: «PROVERBIA PHILOSOPHORVM ».

    inc.: «Cum quidem stolidus audiente Pitagora diceret malle se...».

    expl. incomplet: «... Verbosa lingua indicium est malicie » (version du Codex Monacensis : XLVIII, 3 - texte presque complet avec quelques interpolations - éd. E. Wölfflin, Bâle, 1855, p. 18-34).

    ~ f. 105-125 v°: Hieronymvs presbyter, Epistulae (extraits).

    f. 125 v°-126: Apvleivs, De deo Socratis (extraits).

    titre: «Excerpta de libro Apulei Madaurensis de deo Socratis».

    inc.: «Quorumdam imperitorum hominum turba uana sanctitudinis praua uere rationis... » (cf. III, 20 - éd. P. Thomas, Apulei Platonicis Madaurensis de philosophia libri, Leipzig, Teubner, 1921, p. 8 l. 20).

    expl. f. 126 l. 20: «... parentes pepererunt et fortuna largita est » (XXIII - P. Thomas, op. cit. supra, p. 34 l. 6).

    f. 126 l. 20-28: Ps. Apvleivs, Asclepius (extraits).

    pas de titre, suit sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Tractatum numinis maiestate plenissimum irreligiose mentis...» (I -P. Thomas, op. cit. supra, p. 37 l. 5).

    expl.: «...Summe incensiones dei sunt cum gratie referuntur a mortalibus» (XLI -P. Thomas, op. cit. supra, p. 80 l. 24).

    f. 126 v°-128: Apvleivs, De Platone et eius dogmate (extraits).

    pas de titre, suit sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Egritudo mentis et stulticia cuius partes sunt impericia et insania...» (cf. I, 18 -P. Thomas, op. cit. supra, p. 102, l. 18).

    expl. f. 128 l. 13: «... non mores boni sed opulentia consecuta est» (II, 28 -P. Thomas, op. cit. supra, p. 133 l. 19).

    f. 128-128 v°: Apvleivs, De mundo (extraits).

    pas de titre, suit sans séparation le texte précédent.

    inc. f. 128 l. 13: «Phylosophia est uirtutis indagatrix...» (cf. prol.).

    expl.: «...eique se totum dedit atque permisit. Explicit» (fin du texte -P. Thomas, op. cit. supra, p. 135 l. 2 -175).

    f. 128 v°-132 v°: Plinivs minor, Epistulae (extraits).

    titre: «Excepta [sic] de libro EPISTOLARVM PLENII [sic] SECVNDI ».

    inc.: «Numquam te obsequii peniteat » (cf. I, 1, 2). «Humiles et sordides curas aliis manda... » (I, 3, 3).

    expl.: «... Acerba semper et immatura mors eorum qui immortale aliquid parant » (V, 5, 4).

    f. 132 v°-133 v°: Ps. Cicero, Oratio pridie quam in exilium iret (extraits).

    titre: «M. Tullii Ciceronis incipit pridie quam in exilium iret ».

    inc.: «Liberale officium est serere beneficium ut merere possis fructum fidei... » (1, 2).

    expl.: «... Nemo generis antiquitate sed uirtutis ornamentis summam laudem consequitur» (11, 28).

    f. 133 v°-139: Cicero, Orationes (extraits).

    f. 133 v°: Cum senatui gratias egit.

    titre: «IDEM CVM SENATVI GRATIAS EGIT ».

    inc.: «Numquam in nobis beneficiorum memoria moriatur... » (2, 3).

    expl.: «...etiam necessarios tuos amicos reddere labora» (cf. 11, 29 fin).

    f. 133 v°-134: Cum populo gratias egit.

    titre: «IDEM CVM POPVLO GRATIAS EGIT ».

    inc.: «Nichil est in presenti magis homini optandum qui in prospera...» (1, 2 début).

    expl.: «... et semper eius monimenta in te permaneant ad gratiam referendam » (cf. 10, 24).

    f. 134-135: De domo sua.

    titre: «IDEM PRO DOMO SVA ».

    inc.: «Exercitationem mali et petulantiam diuturna impunitas munit...» (1, 3).

    expl.: «...copiam non tam extendendam putes quam utendo ratione et carendo impatientia» (58, 146).

    f. 135-137: Pro P. Sestio.

    pas de titre.

    inc.: «Plus miramur hoc tempore si quem bonum et fortem...» (1, 1).

    expl.: «... cogitemus corpus esse mortale animi uero motus et uirtutis gloriam sempiternam» (68, 143).

    f. 137: In P. Vatinium testem.

    titre: «Item in P. VatiNIVM testem ».

    inc.: «Melius est plerumque scelus et furorem hostium cedendo frangere quam resistendo... » (cf. 3, 6-7).

    expl.: «...Quos crimine coniungis testimonio disiungere non potes» (17, 41 fin).

    f. 137-137 v°: De prouinciis consularibus.

    titre: «Item in senatu de prouinciis consularibus ».

    inc.: «In sententia dicenda non pareas dolori non iracundię seruias... » (I, 2).

    expl.; «... Cum sedatę fuerint inimiciciȩ malum est si opinio iniuriȩ nunquam beneficio sit extincta » (cf. 20, 47).

    f. 137 v°-138: De haruspicum responsis.

    titre: «Item de aruspicum responsis ».

    inc.: «Nichil facias iratus nichil impotenti animo...» (2, 3).

    expl.: «...qui nobis ultro uiam salutis ostendunt» (28, 3).

    f. 138-138 v°: Pro L. Cornelio Balbo.

    titre: «Item pro Cornelio Balbo ».

    inc.: «Patronorum auctoritates multum in iudiciis ualent... » (1, 1).

    expl.: «... Peruersum est cum non de uiciorum pena sed de uirtutis premio in iudicium quis uocatur » (cf. 28, 65).

    f. 138 v°-139: Pro M. Caelio.

    titre: «Item de Celio ».

    inc.: «Multis etiam in communi ocio esse non licet ociosos... » (1, 1).

    expl.: «... Conseruandȩ sunt ciues bonarum artium bonarum partium bonorum hominum. Explicit exceptum [sic] de libris M.T. CiceroNis » (32, 77).

    ~ f. 139-147v°: Apollinaris Sidonivs, Epistulae (extraits).

    f. 147 v°-151 v°: Seneca, De beneficiis (extraits).

    titre: «Excepta [sic] libri SeNecȩ de beneficiis incipiuNT ».

    inc.: «Beneficia male collata male debentur de quibus non redditis sero querimur...» (I, 1, 1).

    expl.: «...sed non patitur auiditas quemquam esse gratum. Explicit» (II, 27, 3).

    f. 151 v°-158: Seneca, Epistulae ad Lucilium (extraits).

    titre: «Excepta [sic] epistolarum Lucii Annii Senecȩ ad Lucilium. Hec prima epistola est ».

    inc.: «Turpissima est iactura que per negligentiam fit » (1, 1). «Omnes horas complectere sic fit ut ex crastino... » (1, 2).

    expl.: «...Dampnum facere philosophiam non dubium erit postquam prostituta est. Explicit» (52, 15).

    f. 158-158 v°: Caecilivs Balbvs, De nugis philosophorum (extraits).

    titre: «Incipiunt sententiae philosophorum. Prima Ciceronis».

    inc.: «Nullę sunt occultiores insidię quam hęc quȩ latent...».

    expl. incomplet: «... hactenus preteriti temporis infamia [sic] migrat » (recension des Codices Parisini, éd. E. Wölfflin, Bâle, 1855, p. 37-42).

    f. 158 v°: Ps. Seneca, Liber de moribus (extrait).

    titre: «Precepta PithaGORȩ ».

    inc.: «Fugienda sunt omnibus modis et abscidenda [sic] igni...».

    expl.: «...que sola homines proximos deo facit» (Sent. 144-145).

    ~ f. 158 v°-160 v°: Ps. Aristoteles, Aenigmata.

    titre: «Enigmata Aristotelis ».

    inc.: «Stateram ne transilias...».

    expl.: «... Nichil facias quod fecisse peniteat. Explicit» (éd. B. Hauréau, dans Notices et extraits des manuscrits..., 23, 1, 1890, p. 227-228).

    f. 160 v°-166 v°: Cicero, Tusculanae disputationes (extraits).

    titre: «Excepta [sic] de libro Tusculanarum M.T. Ciceronis ».

    inc.: «‹H›onos alit artes omnesque incenduntur ad studia... » (I, 2, 4).

    expl.: «... at illa iacent multa et preclara relicta. Tusculanarum liber explicit » (V, 35, 101).

    f. 166 v°-171 v°: Gellivs, Noctes Atticae (extraits).

    titre: «AGelii noctium Atticarum dicta Incipiunt ».

    inc.: «Herodes consularis Atticus uir ingenio ameno et greca facundia... » (IX, 2, 1)

    expl.: «... prestare cęteris poterimus si ea que scimus omnibus aliis fient communia. Excerpta de libro Agellii Noctium Atticarum expliciunt » (XX, 5, 8, var.).

    f. 171 v°-172: Cicero, In C. Verrem actiones (extraits).

    titre: «Cicero in Verrinis ».

    inc.: «Abducuntur nonnumquam a iure homines et ab institutis suis magnitudine pecunie... » (Actio II, IV, 12).

    expl.: «... sunt timende quam inducte atque aperte. Explicit » (Actio II, V, 182).

    ~ f. 172-176 v°: Ennodivs, Opera (extraits).

    ~ f. 177-184: ‹Gregorivs Magnvs, Epistulae› (extraits).

    f. 184-184 v°: Valerivs Maximvs, Facta et dicta memorabilia (extraits).

    pas de titre.

    inc.: «‹D›ecem principum filii senatus auctoritate singulis Etrurie populis... » (I, 1, 1).

    expl. mutilé: «...trahebat ab ea se que natura aut agenda aut mutanda//» (I, 2, extr., 4).

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine: 2 - française, écriture régulière, celle des f. 181-184 v° est un peu plus petite et plus épaisse.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseur: 1-2 - bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 1 cote du transfert: C. 91/1911).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • A. Gagnér, Florilegium gallicum (Skrifter itgivna av Vatenskapssocieteten i Lund, 18, 1936, p. 30-32)
    • D. M. Schullian, A preliminary list of manuscripts of Valerius Maximus (Studies in honor of B.L. Ullman, St Louis, 1960, p. 93), simple mention
    • R. H. Rouse, The “A” Text of Seneca's Tragedies (Rev. hist. textes, 1, 1971, p. 103-104 et n. 4 et 107 n. 7), brèves mentions
    • R. H. Rouse et M. A. Rouse, The Florilegium Angelicum (Medieval Learning and Littérature. Essays presented to R. W. Hunt, Oxford, 1976, p. 66 et 111-112 et pl. VII = f. 97), description complète.

Life cycle of this book

Data sources