An entry point to the written heritage of the Middle Ages and the Renaissance in Western Europe, from the 8th to the 18th century.
A search engine of interoperable digitized manuscripts and rare books
Collaborative platform to manage and publish Biblissima authority data
Help for reading and learning classical languages, XML editing tools and environments
Expertise service around IIIF standards
Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q275730
IIIF manifest
Full digitisation
Data Source: BnF Archives et manuscrits
F. 1-1v, 2 Préceptes moraux en latin (empruntés à l'épître de S. Jacques, au premier livre de S. Jérôme contre Jovinien, etc.) et en français et notes semblant destinées à la rédaction d'un sermon : « fff. m. ff. id est : fole femme fait maintes folies faire... » (milieu XVe s.).
F. 2-10 [JOHANNES GERSON] « 42 clauses en françois de raison a conscience et au corps humain specialment selon ses cinq sens... De toute humaine creature... — ... Que les cieux nous face monter » (1-9) ; — traduction latine partielle du même poême : « Hec nostram signat apte scola mistica vitam... — ... Celi secreta libera tota patens » (9v-10) (Gersonii opera omnia, édit. Du Pin, 1706, IV, 830-834, édition de la traduction latine).
F. 10v Sentences morales en latin extraites, pour la plupart, des écrits de S. Jérôme.
F. 11-16 [Norma vivendi] « Sequuntur monita de verbis beati Ysidori extracta ad instruendum hominem qualiter vicia debeat evitare et in bonis se debeat informare et primo de ipsius consideratione. O homo scito temet ipsum... — ... sed propter vitam eternam ad quam nos perducat... », recueil en trentesept chapitres de sentences morales dont les unes se retrouvent dans la « Norma vivendi », attribuée à s. Isidore (P. L., LXXXIII, 1247-1252), d'autres dans le « Liber de modo bene vivendi », attribué à s. Bernard (P. L., CLXXXIV, 1199-1306).
F. 16-20 « Instructio sacerdotis ut digne valeat celebrare. Primo ex parte conficientis... Primo necessarium est ut probet... — ... et opere adimpleat quod nobis omnibus concedere dignetur... ».
F. 20-25 : « Sequuntur quedam auctoritates ad fundationem premissorum. Bernardus. Sunt qui propter humanam confusionem... — ... sacrilegium quando aufertur sacrum de non sacro », extraits de s. Bernard, s. Isidore, s. Augustin, Bède etc..., avec, en manchettes, indication de l'auteur.
F. 25 « Quibus temporibus debent fieri benedictiones nuptiales. Quidam sunt presbyteri qui dubitant... ».
F. 25v-38 S. THOMAS DE AQUINO, « Liber de officio sacerdotis » apocr. (édit. Vivès, XXVIII, 445-458).
F. 38v-41 [Meditatio passionis Christi per septem diei horas] jusqu'à : «... qui erant imanissimi... » (P. L., XCIV, 561-564), suivi de la mention : « Sequentia in libro magistri J. Legoux, 3 januarii 1503... », et de quelques notes de lecture.
F. 41v « Lignum vitae » : « Johannes evangelista in Apocalipsi. Vidi lignum vitae afferens fructus duodecim... », dessin représentant un crucifix orné de douze branches portant chacune un texte prophétique tiré de l'Ancien Testament, un titre et une strophe de quatre vers : « Lignum vitae legatur ascendendo per unumcujusque ramorum capitibus assignatum... I. Isaias. Ecce virgo concipiet. Originis preclaritas. Jhesus ex Deo genitus... »
F. 42 « Tabula ad sciendum quis planetarum regnat in qualibet diei hora ».
F. 42v-43 Notes en latin et en français : « Peccata tua elemosinis redime... », addition du début du XVIe s. (même main qu'au f. 41). Parmi ces notes, cinq distiques de Dionysius Cato.
F. 47-62 NICHOLAUS ORESME, « De communicatione ydiomatum in 3° Sententiarum... Primo suppono cum sanctis doctoribus... — in premissis reperiat aliquid corrigendum. » (E. Borchert, dans Beiträge zur Geschichte der Philos. und Theol. des M. A. Munsteri. W. (1940) Bd. XXXV, Heft 4/5, *5-*41).
F. 63-83 PETRUS DE ALLIACO, « Compilatio quatuor librorum Metheororum. Propter nostrum admirari inventum est... — ... benigne corrigatur. Et sic est finis. Scriptum Parisius anno Domini millesimo trescentesimo nonagesimo sexto, die vicesima sexta mensis septembris » ; cf. Salembier, Petrus de Alliaco, 1886, XXII ; Lynn Thorndike, A hist. of magic and experim. science, IV, 102.
F. 83v-85v [Altercatio Hadriani Augusti et Epicteti Philosophi] « Secundus philosophus semper studuit... — ... Ego sum secundus filius tuus » (L. W. Daly et W. Suchier, Altercatio Hadriani..., Urbana (1939), 152-159 avec var.) ; cf. Stegmüller, dans Rech. de théol. anc. et méd., III (1931), 164.
F. 85v Quatre distiques sur les divers tempéraments : « Sanguineus. Largus, amans... » (Hauréau, Notices, III (1891), 307) ; cf. Thorndike-Kibre, Incipits of med. scient. writings in Latin, 383.
F. 85v-86 Notes sur les sept péchés capitaux. Secuntur peccata mortalia. Superbia. Inobedientia Dei... », chacune se terminant par un vers mnémotechnique.
F. 86 Quatrain mnémotechnique sur les péchés de la chair : « Fornicor in viduis, in virginem perpetro stuprum... » (H. Walter, dans Mittelalterliche Handschriften... Festgabe... H. Degering, Leipzig, 1926, p. 304).
F. 86-86v Trois notes sur les rapports entre époux : « Nota quod vir in castigando mulierem non debet esse negligens nec severus... ».
F. 86v-88 De inferno et paradiso. Inquirendum est quis primo rogavit ut... — ... habebunt partem cum Deo in secula... Expliciunt pene inferni scripte anno Domini millesimo CCC° nonagesimo sexto die XXXa mensis septembris in vigilia sancti Remigii ». C'est la Visio S. Pauli avec quelques variantes ; cf. B. H. L., n° 6582.
F. 88 « Pater noster versificatum. Pater alme tuum sit nomen sanctificatum... » ; cf. J. Leclercq, dans Revue Mabillon, XXXIV (1944), 4, n. 3.
F. 88v-92v Commentaires, sur le Pater : « Pater noster... Hic non est petitio sed invocatio... » ; cf. J. Leclercq, ibid. (88-89v) ; — sur le symbole des Apôtres : « Credo in Deum Patrem... Omnipotens dicitur quia ipse creavit... » (89v-90) ; — sur le canon de la messe : « Dominus vobiscum. Salutat sacerdos populum... » attr. à s. Isidore (P. L., LXXXIII, 1145-1147) (91-92v) ; — au f. 92v : « Expliciunt iste expositiones... scripte anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo sexto, die 15a mensis octobris ».
F. 93-102 « Secuntur quedam quodlibeta naturalis philosophie. Primum est tale. Quare aqua de nocte apparet lucida... — ... Expliciunt quedam bona quodlibeta... facta anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo sexto die vicesima secunda dicti mensis octobris ». Aux ff. précédent et suivant, quodlibets de philosophie naturelle ajoutés postérieurement : « Propter quid corpora percussa a ffulmine, si venenosa sunt... ». Début du XVIe s. (92v) ; « Quare timentes pallescunt, rubescunt vero verecundi ? ». XVe s. (102v).
F. 103-115v HENRICUS DE HASSIA [DE LANGENSTEIN] « De reductione effectuum. Propter admirari inceperunt philosophi... — ... invenitur fortius malignis spiritibus. Explicit tractatus... scriptus per manum Johannis de Roncuria » ; cf. Michalski, La physique nouvelle et les différents courants philosophiques du XIVe s., Cracovie 1928, 23 et 63 ; H. Pruckner, Studien zu den astrologischen Schriften des Heinrich von Langenstein, dans Studien der Bibliothek Warburg XIV, Leipzig-Berlin (1933).
F. 116-122v ALBERTUS DE SAXONIA, « Tractatus de proportionibus. Proportio communiter dicta est... — ... supersedeo causa brevitatis... Explicit bonus tractatus... scriptus per manum Johannis de Roncuria anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo sexto die quinta mensis novembris » ; cf. Heidingsfelder, dans Beitr. zur Gesch. der Philos., XXII2-4 (1927), 19.
F. 123-129v JOHANNES BURIDAN, « Questio de punctis » : « Doctor unus venerabilis obviavit... — ... que in hac materia solent fieri ... Explicit quedam questio de punctis... scripta per manum Johannis de Roncuria anno domini millesimo trecentesimo nonagesimo sexto et finita octava die mensis novembris » (édit. dans Gesamtkatalog der Wiegendrucke 786v-794) ; cf. Duhem, Le système du monde, IV, 126 ; Michalski, dans Bull. de l'Acad. polonaise des sciences et lettres, classe d'hist. et de philos. (1925), 209; Faral, dans Arch. d'hist. doctr. et litt. du M. A., XV (1946), 34.
F. 130-136 [JORDANUS NEMORARIUS] « Tractatus de speculis. Visum rectum cujus media omnia... — ... Explicit tractatus de speculis scriptus anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo sexto per manum Johannis de Roncuria et finitus decima die mensis novembris in vigilia sancti Martini » ; cf. Thorndike-Kibre, Incipits... 776 ; Thorndike, Hist. of magic and experim. science, IV, 659.
F. 136 Question de philosophie naturelle : « Quare infantes noviter geniti male retinent... » (XVIe s.).
F. 136v Pater et Ave en vers latins : « Per totum Pater alme tuum sit sanctificatum nomen... » ; « Salve Maria Jhesu mater... ». — Note datée du 11 juin 1455 sur une vente de biens à Villejuif.
F. 137v Rondeau redoublé : « Ne dy a nully ta pensée... » (milieu du XVe s.).
F. 139-146v [JOHANNES GERSON] « Collatio domini Cancellarii quam fecit licenciando medicos. Collaudanti mihi nuper ut mos habet... » (Gerson, édit. Du Pin, I, 210-217, avec var.) ;
F. 147-152v « Sermo domini cancellarii Universitatis parisiensis factus in Universitate parisiensi anno Domini M°CCCC. Videns autem turbas... Talis tantaque est hujus diei... » (ibid., III, 1537-1541) ;
F. 152v-154v « Ce sont douze consideracions que une personne peut avoir afin que son oraison soit valable envers Dieu. Cy vient a toy Sauveur... — ... qui me persequute et perdre quierent » ;
F. 155 « Oraison plus brief contenant en effet les XII consideracions precedens. Vecy Sire que non en mes justices... » ; cf. ms. fr. 25.551 f. 178v.
F. 155v-162 « Sermo quem fecit Dominus cancellarius in die Sancti Antonii Parisius coram rege et aliis principibus. Certamen forte... Or plut a Dieu que telement... » (Gerson, édit. Du Pin, III, 1394-1399, traduction latine). — Incomplet.
F. 162v Minute d'une lettre concernant la catastrophe survenue au Pont Notre-Dame à Paris, le jour de s. Crépin, 25 oct. 1499 ; cf. J. Leclercq, dans Revue du M. A. latin, II (1946). 65.
Voir t. III, 405.
F. 2-10. [JOHANNES GERSON] L'École de la Raison (Oeuvres complètes, éd. P. Glorieux, Paris-Tournai, 1960-1973, VII, nos 304 et 304 a d'après ce ms.) (2-9) ; — Schola mystica (ibid., IV, n° 143, d'après ce ms.) (9v-10).
F. 11-16. (éd. à la suite de Speculum christiani, Londres, Guillaume de Malines, s.d., 214-232) ; cf. mss. Latin 3127, f. 165v, et 3714, f. 1 (compilation un peu différente).
F. 41v. Tableau de l'arbre de vie emprunté à s. Bonaventure ; cf. ms. Latin 3473, f. 80v.
F. 86v. [Visio Pauli].
F. 91-92v. [AMALARIUS, Canonis missae interpretatio,] excerpta ; cf. add. du ms. Latin 2796, f. 58-65v.
F. 116-122v. (ms. de base de l'éd. H. L. Busard, Vienne, 1971, dans Österreichische Akademie d. Wissenschaften, Mathematisch-Naturwissenschaftliche Klasse, Denkschriften 116, Bd. 2, 43-72) ; cf. ibid., 57.
F. 139-162. [JOHANNES GERSON] (éd. cit., X, n° 500) (139-146v) ; — (ibid., V, n° 253, ms. Pa) (147-152v) ; — (ibid., VII, nos 303 et 303 a d'après ce ms.) (152v-155) ; — (ibid., VII2, n° 345) (155v-162).
Les divers textes ajoutés d'une main fin XVe-début XVIe s. (f. 1-1v, 2, 10v, 41, 42-43, 162v) sont de la main de Pierre Maistrot, chapelain du grand hôpital de Beaune, dont on trouve la devise aux ff. 1, 2, 10v ; cf. ms. Latin 3480. Les additions des ff. 136-137v sont d'une autre main.
F. 47-138. 1396, 26 sept.-10 nov. d'après Ch. Samaran et R. Marichal, Catal. des mss. en écriture latine, II, 131.
f. 2-9 : cf. R. Bossuat, dans Mélanges de philologie romane et de littérature médiévale offerts à Ernest Hoepffner, Paris, 1949, 347-360 ; P. Glorieux, dans Mélanges de science religieuse, Lille, t. VII (1950) 219-227 ; E. A. Van Moé, dans Bibl. Ec. ch., C (1939), 413-416.
f. 9v-10 : cf. ms. B. N. fr. 24839, f. 289-290.
f. 11 : cf. ms. B. N., N. A. L. 333, f. 194-198.
f. 16-20 : cf. Hauréau, Not. et extr., VI, 176-177, et ms. N. A. L. 333, f. 70.
f. 25v : Pour d'autres copies, et sur cette attribution ; cf. Hauréau, Not. et extr., I, 209 et VI, 17.
f. 38v : cf. Hauréau, Not. et extr., VI, 174-175. Texte attr. par Trithème à Henri de Hesse (de Langenstein).
f. 47-62 : cf. E. A. Van Moé, op. cit.
f. 155v-162 : cf. L. Mourin, L'oeuvre oratoire française de Jean Gerson, dans Arch. d'hist. doctr. et litt. du M. A., XV (1946), 235-236.
Data Source: Jonas
Provient du grand hopital de Beaune dont l'ex-libris se trouve au f. 11.
Certamen forte dedit illi ut vinceret... (Sap. X, 12).
OR PLEUST A DIEU QUE TELEMENT NE PUISSE PARLER DE SAINT ANTOINE...
f. 155v
Collaudanti mihi nuper, ut mos habet, venerabiles licentiati in medicina...
f. 139
Consule, castiga, doce, solare, remitte, fer, ora //...
f. 42
Credo in Deum Patrem...
Omnipotens dicitur quia ipse creavit omnia bona...
f. 89v
CY VIENT A TOY SAUVEUR JHESU TA SERVE CREATURE...
f. 152v
DE TOUTE HUMAINE CREATURE//VEOIR...
f. 2
Disce quod nescis ne doctor...
f. 14v
Doctor unus venerabilis obviavit quibusdam dictis meis de puncto...
f. 123
Dominus vobiscum... Salutat sacerdos populum et orat ut Dominus sit tecum illo...
f. 91
Ecce virgo concipiet... (Is. VII, 14).
Jesus ex Deo genitus//...
f. 41v
F.f.f.m.f.f. id est FOLE FEMME FAIT MAINTES FOLIES FAIRE...
f. 1
Fac bonum quod spopondisti...
f. 14
Fornicor in viduis, in virgine perpetro stuprum //...
f. 86
Haec nostram signat apte schola mystica vitam//...
f. 9v
[...] Hic non est petitio sed invocatio quam unusquisque clamat...
f. 88v
Inoboedientia Dei et omnium sanctorum nec curavi//...
f. 85v
Inquirendum est quis primo rogavit ut animae haberent requiem...
f. 86v
Lignum vitae legatur ascendendo per numerum ramorum capitibus adsignatum...
NE DY A NULLY TA PENSEE//...
f. 137v
Nota quod vir in castigando mulierem non debet esse neglegens nec severus...
O homo scito temetipsum, scito quid sis, cur ortus sis, quare natus sis...
f. 11
Omne genus mendacii summopere fuge...
f. 13v
[...] Omnipotens dicitur quia ipse creavit omnia bona...
Pacem ama, pacem dilige, pacem cum omnibus retine...
f. 12v
Pater alme, tuum sit nomen sanctificatum //...
f. 88
Pater noster qui es in caelis...
Hic non est petitio sed invocatio quam unusquisque clamat...
Peccata tua eleemosynis redime. Visito, cibo, poto, tego...
Per totum, Pater alme, tuum sit sanctificatum nomen //...
f. 136v
Pocula quippe instrumenta luxuriae...
f. 11v
Primo ex parte conficientis ad hoc quod aliquis digne conficiat. Primo necessarium est ut probet...
f. 16
Primo suppono cum sanctis doctoribus quod in Christo secundum veritatem intellegendae sunt duae naturae...
f. 47
Proportio communiter dicta est duorum comparatorum in aliquo unico ad invicem habitudo...
f. 116
Propter admirari inceperunt philosophari antiqui homines...
f. 103
Propter nostrum admirari inventum est philosophari, ut dicitur primo Metaphysicae...
f. 63
Propter quid corpora percussa a fulmine sic venenosa...
f. 92v
Quare aqua de nocte apparet lucida, lucida ut...
f. 93
Quare infantes noviter geniti male retinent superfluitatem...
f. 136
Quare timentes pallescunt, rubescunt vero verecundi ? Causa est...
f. 102v
Quia officium sacerdotale principaliter circa tria versatur...
f. 25v
Quia sacerdotis officium circa tria principaliter versatur...
Quidam sunt presbyteri qui dubitant utrum dominica ante Ascensionem...
f. 25
Quod habeas, habeto ad misericordiam...
[...] Salutat sacerdos populum et orat ut Dominus sit cum illo...
Salve Maria, Jesu mater, quam gratia replet // Caelorum...
Sanguineus : largus, amans, hilaris ardensque rubri coloris // Cantus [sic], carnosus...
Secundus philosophus semper studuit silentium servans et vitam pythagoricam ducens...
f. 83v
Si vis esse quietus, nihil saeculi appetas...
f. 15v
Sunt qui propter humanam confusionem sine respectu divini timoris...
f. 20
VECY SIRE QUE NON EN MES JUSTICES...
f. 155
Videns Jesus turbas ascendit... (Mt. V, 1).
Talis tantaque est dici hujus celebritas ut in collatione...
f. 147
Visito, cibo, poto, redimo, tego, colligo, condo//...
Visum rectum cujus media omnia recte terminos...
f. 130
RDF exports to come…
You can view and manipulate this document directly on this site, compare it to others using the Mirador viewer, or drag and drop this icon into the IIIF viewer of your choice. Read more about IIIF