Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3014

  • Part of a set : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3014-3027B
  • Other Form of the Shelfmark :
    • Département des manuscrits, Latin, 3014
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3014
    • Paris. BnF, Latin 3014
  • Held at : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :
  • Support Material : Parchemin.
  • Composition :
    • 170 ff. + f. 26bis, 2 colonnes, 3 colonnes (57v-58v), 4 colonnes (92-92v).
  • Format :
    • 300 × 310 mm.
  • Codicological details :
    • Plusieurs mains. Grandes initiales peintes et dorées (3, 5, 59, 93, 124). Initiales en couleur. Rubriques et manchettes rubriquées. Incipits en capitales de couleur. (3, 5, 93). — Quelques signatures de cahiers encore visibles (II, III, IV, VII, XVI). — Traces de grattage. Texte corrigé par une main contemporaine. — Les notulae qui figurent dans le texte du l. I sont encadrées d'un trait rouge avec en marge la mention « glo[ssa] vo[latilis] ». Les notulae marginales sont contemporaines du texte ; au f. 38v, la notula 272 du l. I est une manchette rubriquée. — Au f. 170v, note du XIIIe s. : « Petrus Jociaumes Pitavensis vendidit istas sententias [ ] sol. par. — Au f. 3, ex-libris du XIVe s. : « Iste liber est fratris Richardi Scoti R. S. O. I. », cote de l'abbaye de Saint-Denis « XVIII. VC. XXXVI » (XVe s.) ; cf. Delisle, Cab. des mss., I, 302 ; — signature de J. A. de Thou ; cf. catal. des mss. de Thou, Dupuy 653, 13v, n° 228.170 ff. + f. 26bis, 2 colonnes, 3 colonnes (57v-58v), 4 colonnes (92-92v).300 × 310 mm.
  • Binding :
    • Demi-reliure chagrin rouge au chiffre de Louis-Philippe.

Contents

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-2v (ff. de garde). Notes sur des gloses de textes des Évangiles, avec références à s. Ambroise, s. Jérôme, s. Bède etc. « Lucas de omnibus que fecit Jhesus et docuit... — ... Marcus enim dixit tremorem et pavorem, Matheus vero primum tacet. » (1 et 2v) ; — Cinq proverbes avec références au Livre des Proverbes, à s. Grégoire, à Sénèque : « Salomon. Noli esse in convivio illorum qui tibi carnes offerunt (Prov., XXIII, 20)... » ; Note sur les sens : « Decem sunt sensus in homine... — ... et V in femina » (1v). — Additions du XIIIe s.

    F. 3-170 [PETRUS LOMBARDUS, Sententiarum libri IV] Prol. : « Incipit prologus » (Quaracchi, 1-3) (3) ; — Table du l. I (3-5) ; — L. I : « Incipit liber primus » (éd. cit., 14-294), suivi du prol. du l. II : « Que ad misterium... — ... transeamus » (ibid., 306) (5-57) ; — Table du l. II (57v-59) ; — L. II : « Incipit IIus liber » (éd. cit., 306-540) (59-91), avec lacune due à la perte d'un feuillet entre les ff. 64 et 65 et allant de : « assignatur ergo excel[lentia ordinum]... » (D. IX, c. 3, ibid., 347) à : « [depu] tati sunt ad custodiam... » (D. XI, c. 1, ibid., 353) ; — Table du l. III (92-92v) ; — Prol. du l. III : « Jam nunc his intelligendis... — ... Deo revelante valeamus », « Sic enim rationis ordo... — ... gratia accedat ad miserum » (éd. cit., 550) (92v) ; — L. III (ibid., 550-734) (93-121v), au f. 121v : « Explicit liber tertius » ; — Table du l. IV (122-123v) ; — Prol. du l. IV : « His tractatis... — ... accedamus (éd. cit., 745) (123v) ; — L. IV : « Incipit liber quartus » (ibid., 745-1038) (124-170).

    Les notulae figurant dans le texte sont : au l. I. les nos 274 (éd. cit., 194-195) (38v) ; 279 (ibid., 198) (39v) ; 285 (ibid., 201) (40) ; 286 (ibid., 201-202) (40) ; — au l. III « scilicet sapientia ingenita... — ... et Filius et Spiritus sanctus » (ibid., 607, note a) (102v) ; n° 191 (ibid., 675-676) (113).

    Quelques notulae ont été ajoutées dans les marges par une main contemporaine : au l. I, les nos 18 (éd. cit., 21) (6v) : 21 (ibid., 22) 6v) ; 72 (ibid., 53) (11v) ; 95 (ibid., 69-70) (16) ; 153 (ibid., 112) (23) ; 272 (ibid., 194) (38v) ; 342 (ibid., 235) (46) ; — au l. II, le n° 323 (ibid., 491) (84v) ; — au l. IV « Nicholaus papa : si quis fuerit cum duabus sororibus fornicatus... — ... solummodo statuimus. » (Decretum Gratiani, c. 16, C. XXXIII, q. 2) [add. à D. XXXIV, c. 5, éd. cit., 956-957] (157) ; Item in Triburiensi concilio : Si quis cum noverca sua... — ... observandum est » (Decretum Gratiani, c. 24, C. XXXII, q. 7) [add. loc. cit.] (157v) « Calixtus papa : Presbiteris, diaconibus... — ... immunditiis deservire » (ibid., 966, note a) (158).

    F. 170v S. ISIDORUS HISPALENSIS, Sententiarum liber primus. c. XIX, 1-19 : « Isidorus in libro de sancta Trinitate et ecclesiastica institutione vel septem regulis legis. Septem esse inter ceteras regulas... — ... Lucifer qui mane oriebaris sicut sol etc. » (P. L., LXXXIII, 581-585) ; — Note sur les particularités liturgiques des derniers jours de la semaine sainte : « In hiis tres noctibus non cantamus... — ... de morte et sepultura Domini ». — Centons didactiques de 2 mains du XIIIe s. : « Plage Egiptiorum sunt signa viciorum... — ... non concupisces rem proximi tui ; « Sexus, baptismus, intentio, forma... ». — Additions du XIIIe s.

    (ms. N ed. Collegii s. Bonaventurae ad Claras Aquas, Grottaferrata, 1971) ; cf. ibid., *134.

    Au f. 3, le titre est de la main de Nicolas Le Fèvre.

Text in this manuscript

Data Source: Mandragore

Illuminations and decoration

Participants

Subjects and themes

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Calixtus papa : Presbyteris, diaconibus, subdiaconibus, monachis concubinas habere...

    f. 158

    Decem sunt sensus in homine...

    f. 1v

    [...] Decernimus ut hi qui in ordine...

    f. 158

    Gregorius : Nullum facere subdiaconum episcopi...

    f. 158

    His tractatis quae ad doctrinam rerum pertinent...

    f. 123v

    In his tribus noctibus non cantamus...

    f. 170v

    Innocentius II : Decernimus ut hi qui in ordine...

    f. 158

    Item in Triburiensi concilio : Si quis cum noverca sua...

    f. 157v

    Jam nunc his intellegendis atque pertractandis...

    f. 92v

    Lucas de omnibus quae fecit Jesus et docuit...

    f. 1

    Nicolaus papa : Si quis fuerit cum duabus sororibus fornicatus...

    f. 157

    Noli esse in convivio illorum qui tibi carnes offerunt (cf. Prov. XXIII, 20)...

    f. 1v

    [...] Nullum facere subdiaconum episcopi...

    f. 158

    Plagae Aegyptiorum sunt signa vitiorum quorum remedia sunt...

    f. 170v

    [...] Presbyteris, diaconibus, subdiaconibus, monachis concubinas habere...

    f. 158

    Quae ad mysterium divinae unitatis...

    f. 57

    [...] Scilicet sapientia ingenita...

    f. 113

    Septem esse inter ceteras regulas locutionum sanctarum Scripturarum...

    f. 170v

    Sexus, baptismus, intentio, forma...

    f. 170v

    [...] Si quis cum noverca sua...

    f. 157v

    Si quis fuerit cum duabus sororibus fornicatus...

    f. 157

    Sic enim rationis ordo postulat...

    f. 92v

    BEDA VENERABILIS (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    BIBLIA SACRA -- Vetus Testamentum Proverbia (excerpta)
    BIBLICA -- Novum Testamentum Evangelia. Notae
    COLBERT (Jean-Baptiste) -- Possesseur
    DÉCORATION -- Initiales filigranées (fin XIIe et début XIIIe s.)
    DÉCORATION -- Initiales peintes et or (XIIe s.)
    DÉCORATION -- Initiales peintes et or (XIIe s.) zoomorphes
    GRATIANUS -- Decretum (excerpta)
    HIERONYMUS (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    Incipit -- De couleurs alternées, bleu et rouge, lettres ou mots alternés, en capitales (XIIe s.)
    ISIDORUS HISPALENSIS (s.) -- Sententiarum libri. Excerpta
    LE FEVRE (Nicolas) -- Notes autographes
    LE FEVRE (Nicolas) -- Possesseur
    PETRUS JOCIAUMES PITAVENSIS -- Mention (XIIIe s.)
    PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep. -- Sententiae
    Plaies d'Égypte -- Vers
    Proverbes
    RELIURE -- Reliures au chiffre de Louis-Philippe
    RICARDUS SCOTUS, O.S.B. -- Possesseur
    SAINT-DENIS (abbaye de), dioc. de Paris -- Possesseur
    Semaine sainte -- Notes sur la liturgie
    SENECA (Lucius Annaeus Seneca) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    Sens -- Notes, fragments, vers sur les cinq sens
    Sentences bibliques, patristiques ou théologiques
    THOU (Jacques-Auguste de) -- Possesseur
    Vers anonymes latins -- Divers

Life cycle of this book

Data sources