Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.1587

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q96512

Codicological aspects

  • Parch., XIIe s., 99 ff. (traces d'ancienne foliotation en chiffres romains au verso des feuillets, en haut, de I à XXXXXXXXXVIII [sic] = 98; + f. 75 a), 240 x 159 mm. Au f. 1, initiale à rinceaux et petits feuillages de couleur sur fond or; f. 49v°, initiale H faite d'une femme ailée (la tête est rognée) à longue queue de poisson recourbée, dessinée à la plume, rehaussée de rouge et de bleu sur fond rouge; f. 55v°, initiale Q, dont la queue est faite d’un dragon, esquissée à l’encre avec rinceaux à petites fleurs ou palmettes. Quelques croquis marginaux à la mine de plomb très effacés aux f. 35v°, 39v°, 54v° et 64v°; on distingue au f. 33v° un dessin très maladroit d’une femme dans un bateau accompagné de cette légende: «Sancta Appollonnia». Gloses marginales de plusieurs mains des XIIe et XIIIe s., f. 1-3, 49v°-58 et 80v°-87v°, abondantes aux f. 1-3, 49v°, 55v°-56, 57v°-58 et 80v°.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1: ... tibicis//

    f. 2:// respicis auctor

    f. 1-99v°: Horativs, Opera.

    f. 1-40v°: Carmina seu Odae.

    (gloses) f. 1 en marge: 1) «Nota quod hec oda dicitur monosscholon id est unius membri uel uarietatis. Monos enim grece latine dicitur unum colos membrum inde monosscholon unius uarietatis uel membri».

    2) «Versus 1 (?) autem in hac oda est quodam genere metri quod appellatur asclepiad‹eum› constans ex spondeo et duobus coriambis et piricco uel iambo...».

    3) «Sunt. probat per similia qualiter ipse debet scribere in eo in quo magis delectatur. sunt quos curiculo sunt homines quos curiat (?) curere in ludo...» (cf. I, 1, 3).

    f. 1v° en marge (I, 2): «In hac oda intendit increpare ro‹manos› uolentes insurgere in Cesarem Augustum ostendens mala que secuta fuerunt ex morte Iulii Cesaris...».

    (liv. II) titre f. 12v°: «Explicit Liber priMVs carmiNVM ORacii FlaGicii (?). iNcipit liber II ad Asinivm Pollionem».

    f. 40v°-48v°: Epodon liber.

    titre: «INcipit liber epodon ad MECENaTEM».

    f. 48v°-49: Carmen saeculare.

    pas de titre.

    f. 49v°-55v°: De arte poetica.

    pas de titre.

    (gloses) f. 49v° marge supér.: «Humano [...] a simili ostendat que sit uidanda (?) scriptoribus in scriptura [...] partium in contraria po‹nitur› (?) unde ad Pisonem loquens sermo (?) incipit Si quis pictor ue. bene dicit uelit nam hoc habet ex sola uolluntate non ex aliqua ratione uel natura...».

    marge droite: «Primum uitium quod est inepta partium dispositio reprehendit Or‹atius› per similitu‹dinem› sumptam a pitore ut ibi humano cap‹iti›...».

    f. 55v°-80v°: Sermones seu Saturae.

    pas de titre.

    (gloses) inc. en marge: «Iste liber intitulatur sermonum. Ideo (?) sermonum. Quia dum uicia reprehendit quedam uirtutis instruit documenta, hoc autem distat inter sermonem et epistulam, sermo ad presentes, epistula uero ad absentes dirigitur. In hac satira quandam arguit inconstantiam scilicet (?) qui uerba (?) aliena officia appetunt...».

    f. 80v°-99v°: Epistulae.

    titres: «Ad Iulium Florum»; (add.): «primus LibeR epistularum ad M [grattage]».

    (gloses) 1) marge gauche: «Primum librum fecit Oracius epistularum in quo non eg‹it› (?) derisorie sicut in sermo‹nibus› neque de moribus sicut in odis uel de ceteris ludicris...» (15 lignes).

    2) «Prima dicte mihi, hic Oracius adloquitur Mecenatem dicens edicte mihi in primo opere (?) et adhuc dicende michi...».

    3) marge droite en bas: «Totalis liber epistularum Hor‹atii› diuiditur in d‹uas› partes que magistraliter pro duobus libris accipiuntur, in priore quorum».

    (texte) à la fin: «Q.H.F. epistularum liber VII [sic] explicit».

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, encre jaunie, au f. 1 le premier vers est en capitales rehaussées de rouge. Au f. 99v°, à la fin du texte addition à l'encre noire: «Finito libro frangantur crura magistro» (XIIe-XIIIe s.).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: f. 99v°, un grattage a sans doute fait disparaître un ex-libris; le cardinal Pietro Barbo (pape Paul II, † 1471), dont les armes, surmontées d'un chapeau de cardinal, ont été ajoutées au f. 1 (cf. supra, Vat. lat. 539); le manuscrit est attesté dans les inventaires de 1475, 1481 (f. 40, l. 11), 1518 (f. 18, l. 22), 1533 et 1550 (où il portait le n° 1017).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, F. Dolbeau, J. Fohlen, J.-Y. Tilliette, avec la coll. d'A. Marucchi et P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 1re partie. Fonds Vatican latin, 224-2900, Paris, 1991, p. 165-167 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1991_cat_21_31)

Bibliography

    • B. Munk Olsen, L’étude des auteurs classiques latins..., 1 (Apicius-Juvénal), 1982, p. 506 (brève description)
    • J. Fohlen, Les manuscrits classiques latins..., 1985, p. 11, 29 n. 103 et 44 (simples mentions).

Life cycle of this book

Data source