Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 314

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q63255

  • Attested title :
    • Epistolae Pauli cum glossa ordinaria.
  • Other Form of the Shelfmark :
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 314
    • Paris. BnF, Latin 314
  • Held at : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Languages : Latin
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :
  • Decoration :
    • 12 lettres ornées (f. 1, 30v, 61, 81, 90v, 100, 106v, 113, 121v, 132v, 135v, 137. Initiales filigranées. Pieds de mouche et initiales rehaussées de rouge ; premiers mots des épîtres et des prologues écrits en capitales, parfois rehaussés de rouge. — Capitulation postérieure : indiquée dans le texte par des pieds-de-mouche et en chiffres romains dans la marge (cf. additions).
  • Support Material : Parchemin.
  • Composition :
    • 156 ff.
  • Format :
    • 290 × 190 mm.
  • Codicological details :
    • 2 ff. anciens de garde (A=B) et 20 cahiers de 8 ff. ; y compris le cahier 6 (f. 41-48 : 41=48, 42=47, 43=T, T=46, 44=|=45), le cahier 10 (f. 73-80 : 73=80, 74=T, T=79, 75=78, 76=|=77), le cahier 11 (f. 81-88 : 81=88, 82=87, 83=T, T=86, 84=|=85), le cahier 13 (f. 97-104 : 97=104, 98=103, 99=T, T=102, 100=|=101), le cahier 15 (f. 113-120 : 113=120, T=119, 114=T, 115=118, 116=|=117), le cahier 19 (f. 145-152 : 145=152, 146=T, T=151, 147=150, 148=|=149) ; sauf le cahier 20 de 4 ff. (f. 153-156 : 153=156 ( ?), 154=|=155). Les feuillets refaits ne portent pas de peinture et respectent la loi de Grégory. — Signatures en chiffres romains au dern. f. des cahiers, souvent rognées (non vues après f. 104v), encadrées de 2 points. — Pas de réclame
  • Ruling :
    • Piqûres ext. — Réglure à la mine de plomb ; justification : 200/210 x 65/80 mm.
  • Binding :
    • Reliure en maroquin rouge aux armes de Louis XV, exécutée par Guillaume Mercier entre 1738 et 1745, avec titre doré au dos « PAULI / EPISTOL » (entre-nerfs à arabesques, lis en coins d’entre-nerfs sans arabesques, étoiles ; J.-M. Méthivier, ill. 8, fers 15 [1738-1745] et 26-26bis [1737-1746]), avec contregarde et garde de vélin blanc mod. à chaque plat.Traces de boulons aux f. A et B
  • Stamp :
    • Estampilles Josserand-Bruno type 5 : f. 1, 155v

Contents

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-30 : Epistula Pauli ad Romanos [gloss.] (sans le prologue) (éd. Biblia sacra [1975], p. 1749-1769) : « Paulus servus Christi Ihesu vocatus apostolus, segregatus in evangelium dei …-… cogniti soli sapienti deo per Ihesum Christum cui honor et gloria in secula seculorum, amen » ;
    f. 1 : glossa marginalis :
    f. 1c (l. 1-3) : (BLCGO, t. 4, p. 273a) : « Pro altercatione scribit Romanis… ut omnia attribuant gratie Dei » ;
    f. 1c (l. 4-8) : glose interlinéaire reportée en marge (BLCGO, t. 4, p. 273ab) : « ‘[P]aulus’ hebraice, Quietus grece, Modicus latine » ; « Prius Saulus a Saule persecutore » ; « Commendat personam… congrue captat [benivolentiam] » (glose éditée en marge) ; « ‘Servus’ nomen humilitatis ut ad eam provocet » ; f. 1c (l. 8-12) : (BLCGO, t. 4, p. 273b) : « ‘Apostolus’ Ecce de humili altus. Non a se sed a deo vocatus… unde ‘segregate michi Barnabam’ etc. (Act. 13,2) » ;
    f. 1c (l. 12-17) : (BLCGO, t. 4, p. 273b) : « ‘Evangelium’. Bona enunciacio est… alius qui metit » ;
    f. 1c (l. 18-19) : (BLCGO, t. 4, p. 273b) : « [P]er prophetas. Unde Jeremias : Ecce dies veniunt et consumabo testamentum novum. Idem et alii prophete » ;
    f. 1a : (BLCGO, t. 4, p. 274a) : « Factus : non putetur tantum homo » ;
    f. 1c (l. 20-22) : (BLCGO, t. 4, p. 273b) : « ‘[F]actus’. Et si infectus. Tanta est unio utriusque ... in substantiis hominis » ;
    f. 1c (l. 22-26) : (BLCGO, t. 4, p. 274a) : « ‘[E]x semine David’. Quia Maria de David, facta est promissio ... sicut rex ex Deo » ;
    f. 1c (l. 27-31) : (glose non éditée : cf. P.L. 176, 71c [Summa sententiarum]) : « [Q]ui pre[destinatus est] f[ilius] D[ei] : Ecce quanta unio Dei et hominis est ut homo dicatur deus, sicut hic, et e converso deus homo, ubi mortuus deus pro hominibus. Ecce major unio quam anime et corporis, qui purum corpus non dicitur anima, nec pura anima corpus » ;
    f. 1a : (BLCGO, t. 4, p. 274ab) : « [ed. inter lineis :] Probatur etiam. [ed. inter lineis] Quia mortuos secum ... qui fuerunt ejus. [ed. in marg. p. 274b] Vel probatur filius… idest remissionem peccatorum » ;
    f. 1c (l. 32-40) : (BLCGO, t. 4, p. 274ab) : « Ambr[osius] : Qui predestinatus est qui latebat in cane que esset predestinatus est in virtute ... vice sua. [ed. in marg. p. 274b :] ‘In omnibus’ gentibus non solum Judeis, in quibus quia sine lege vocati non debent sub lege agere » ;
    f. 1a : (BLCGO, t. 4, p. 274b) : « Pro nomine ejus : pro ejus gloria non nostra sicut vos factis est » ;
    f. 1c (l. 41-43) : (BLCGO, t. 4, p. 275a) : « Congaudet de bono... se agere dicit quia multis proficit » ;
    f. 1c (l. 44-47) : (BLCGO, t. 4, p. 274b) : « Gratias agere est sentire… voce et opere. [sequitur ed. p. 275a] Cum pro aliis primum pro vobis... Deus dedit. ».
    F. 1 : glossa interlinearis (in primos versus) : « ex servo humili fecit deus humilem et sublimum, et vos humiles sitis » (ed. in marg.) ; « salvatoris cui merito omnes servi » ; « predicandum » ; « commendatio evangelii » ; [Rom. 1,2] « deus pater » ; « gratis » ; « qui magni » ; « qui ex deo non ex se » ; « non modo verbis » ; « sanctis non ethnicis » (ed. in marg.) ; « ne daretur oblivioni » ; [Rom. 1,3] « quia omnes ad filium » ; « ad honorem » ; « secundum quod homo sola gratia… per unionem verbi » ;

    F. 30-60v : I Cor. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 307-336)
    f. 30 : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°684 ; BLCGO, t. 4, p. 307) : « Argumentum ad Corinthios. Corinthii sunt Achaici et hi similiter ab apostolo audierunt ...-... ab Ephesio per Timotheum discipulum suum » ;
    f. 30-60v : [ I Cor. 1,1-16,24] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1769-1789) : « Epistola ad Corinthios. [f.30v] Paulus vocatus apostolus Christi Ihesu per voluntatem Dei …-… caritas me est omnibus vobis in Christo Ihesu, amen » ;

    F. 60v-80v : II Cor. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 337-355)
    f. 60v-61 : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°699 ; BLCGO, t. 4, p. 337) : « Post actam penitentiam consolatoriam epistolam scribit eis a Troade per Titum et conlaudans eos hortatur ad meliora, contristatos [f.61b] eos quidem, sed emendandos ostendens scribit a Philippis » ;
    f. 61-80v : [ II Cor. 1,1-13,13] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1789-1802) : « Paulus apostolus Christi Ihesu per voluntatem dei …-… communicatio sancti spiritus cum omnibus vobis, amen »

    F. 80v-90v : Gal. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 355-368)
    f. 80v : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°707 ; BLCGO, t. 4, p. 355a) : « Galathe sunt Greci. Hii Verbum caritatis primum ab apostolo acceperunt ... eis ab Epheso » ;
    f. 81-90v : [Gal. 1,1 -6,18] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1802-1808) : « Paulus apostolus non hominibus… cum spiritu vestro fratres, amen » ;

    F. 90v-100v : Eph. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 368-380)
    f. 90vb : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°715 [modifié] ; BLCGO, t. 4, p. 368b) : « Ephesi sunt Asiani. Hii accepto Verbo caritatis perstiterunt in fide. Hos conlaudat … de carcere per tychicum diaconum. [sequitur :] Sciendum sane quia hec epistola quem nos ad Ephesios scriptam habemus heretici et maxime Marcianiste [post corr. : ‘marcioniste’] ad laudo cenos attitulant quod omnino falsissimum est amen » ;
    f. 90v-100 : [Eph. 1,1 – 6,24] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1808-1815) : « Paulus, apostolus Christi Ihesu per voluntatem Dei, sanctis omnibus qui sunt Ephesi …-… in incorruptione, amen »

    F. 100-106 : Phil. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 380-388)
    f. 100b : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°728 ; BLCGO, t. 4, p. 380a) : « Philipenses sunt Macedones. Hii accepto Verbo veritatis perstiterunt ... per Epafroditum » ;
    f. 100-106 : [Phil. 1,1-4,23] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1815-1820) : « Paulus et Thimotheus servi Christi Ihesus …-… cum spiritu vestro, amen » ;

    F. 106-112v : Col. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 388-394)
    f. 106b-vb : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°736 ; BLCGO, t. 4, p. 388a) : « Colosenses et hii sicut Laudicenses sunt Asiani et ipsi preventi erant a [p]seudo apostolis ... et Onesimum acolitum ab Epheso » ;
    f. 106v-112v : [Col. 1,1-4,18] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1820-1824) : « Paulus apostolus Christi Ihesu per voluntatem dei et Thimotheus frater …-… memores estote vinculorum meorum. Gratias vobiscum amen » ;

    F. 112v-118 : I Thess. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 394-400)
    f. 112vb : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°747 ; BLCGO, t. 4, p. 394b) : « [T]hessalonicenses sunt Macedones qui Christo Ihesu accepto verbo veritatis ... et Onesimum acolitum » ;
    f. 113-118 : [I Thess. 1,1 – 5,28] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1824-1829) : « Paulus et Silvanus et Timotheus ecclesie Thessalonicensium …-… omnibus sanctis fratribus, gratia domini nostri Ihesu Christi, amen » ;

    F. 118-121v : II Thess. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 400-404)
    f. 118b-vb : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°752 ; BLCGO, t. 4, p. 400b) : « Ad Thessalonicenses secundam scribit [f.118vb] epistolam et notum faciet eis de temporibus novissimis et de adventu adversarii et deceptione ejus. Scribit hanc epistolam ab Athenis » ;
    f. 118-121v : [II Thess. 1,1-3,18] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1829-1831) : « Paulus et Silvanus et Timotheus ecclesie Thessalonicensium …-… ita scribo : gratia domini nostri Ihesu Christi cum omnibus vobis, amen » ;

    F. 121v-127v : I Tim. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 404-412)
    f. 121vb : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°765 ; BLCGO, t. 4, p. 404a) : « Timotheum instruit et docet de ordinacione episcopatus et diaconii et omnis ecclesiastice discipline. Scribit autem de Nicopoli per Titum diaconum » ;
    f. 121v-127v : [I Tim. 1,1-6,21] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1831-1836) : « Paulus apostolus Ihesu Christi secundum imperium Dei …-… exciderunt. Gratia tecum, amen » ;

    F. 127v-132v : II Tim. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 413-418)
    f. 127vb-128b : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°772 ; BLCGO, t. 4, p. 413a) : « Item Timotheo scribit de exortatione [f.128b] martirii et omnis regule veritatis et quid futurum sit temporibus novissimis et de sua passione. Scribit ei ab urbe Rome (sic). »
    f. 128-132v : [II Tim. 1,1-4,22] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1836-1840) : « Paulus apostolus Christi Ihesu per voluntatem Dei, secundum promissionem …-… cum spiritu tuo, gratia nobiscum, amen » ;

    F. 132v-135v : Tit. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 418-421)
    f. 132vb : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°780 ; BLCGO, t. 4, p. 418a) : « Titum commone facit et instruit de constructione presbiterii et de spirituali conversatione et hereticis vitandis, que in scripturis judaicis credunt ; scribens ei a Nicopoli » ;
    f. 132v-135v : [Tit. 1,1-3,15] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1840-1842) : « Paulus servus dei, apostolus autem Ihesu Christi …-… qui nos amant, gratia dei cum omnibus vobis, amen » ;

    F. 135v-136v : Philem. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 421-422)
    f. 135vb : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°783 ; BLCGO, t. 4, p. 421a) : « Philemoni familiares litteras facit pro Onœsimo (sic) servo ejus ; scribit autem ei a Roma de carcere per suprascriptum Onesimum » ;
    f. 135-136 : [Philem. 1,1-25] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1842-1843) : « Paulus vicntus Ihesu Christi …-… cum spiritu vestro, amen » ;

    F. 136v-155 : Hebr. [gloss.] (éd. BLCGO, t. 4, p. 422-449)
    f. 136vb-137b : Prologue (Stegmüller, Rep.bibl. n°793 ; BLCGO, t. 4, p. 422b) : « In primis discendum est cur apostolus Paulus in hac epistola scribendo non servavit modum suum... post excessum beati apostoli grato sermone composuit » ;
    f. 137b-155 : [Hebr. 1,1-13,25] (éd. Biblia sacra [1975], p. 1843-1858) : « Multipharie multisque modis ...-… Salutant vos de Italia fratres ; gloria cum omnibus vobis, amen. »
    f. 155 : Glossa marginalis :
    f. 155c (l. 1-15) : (BLCGO, t. 4, p. 448b) : « Animalium. Christus per illa animalia significatur… affligunt » ;
    f. 155c (l. 15-19) : (BLCGO, t. 4, p. 448b-449a) : « Beneficiente. Evacuata scientia… non deserentes collectionem » ;
    f. 155c (l. 19-20) : [glose non éditée (?)] : « Propter quod enim preter illud idem designandum ut ex carnis concupiscentias vivamus » ;
    f. 155c (l. 21-23) : (BLCGO, t. 4, p. 448b) : « [in Hebr. 13,12] Porta est sensus corporis in quorum nulla peccavit non extra passus et nos hostio sensuum viciis clauso extra paciamur » ;
    f. 155a (l. 2-5) : (BLCGO, t. 4, p. 449b) : « Vel hoc faciant idest reddant rationem… dampnatione » ;
    f. 155a (l. 7-9) : (BLCGO, t. 4, p. 449b) : « Consciencia nos accusat ne ergo sinistre quid arbitraremini (sic) » ;
    f. 155a (l. 10-13) : (BLCGO, t. 4, p. 449b) : « Accusabatur quod suam gentem negligeret… judeos et gentiles » ;f. 155a (l. 16-18) : (BLCGO, t. 4, p. 449b) : « Testamentum est eternum quia alius non succedit » ;
    f. 155b : glossa interlinearis : « ut reverentia exhibeatis » ; « solliciti sunt » ; « obedite » ; « quando videt proficere » ; « vigilent » ; « non gementes quia tunc non proderit vobis cura eorum » ; « nobis non dico illis… de vobis » ; « voluntates » ; « de preteris » ; « non solum in gentibus » ; « in futuribus » ; « tam judeos quam grecos » ; « non solum causa mei… utilitate » ; « mare » ; « ego suadeo » ; « qui aptare potest… inquirent » ; « umilium » ; « pastor est factus… firmavit testamentum » ; « ut velitis » ; « opere » ; « ipse quia non ex vobis » ; « et hoc » ; « non per carnales observit » ; « non carnalibus o. » ; « epistolam que est consolatio… admonicio » ; « a me inter quod volebat… a carcere » ; « in hoc reddit intentos » ; « subjectos » ; « in baptismate » ; « nota a roma scripsisse ».

Participant

Former owners

Formerly part of

Provenance

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Ce manuscrit a fait partie des collections de la bibliothèque de l'abbaye de Fontenay. Au f. 156, ex-libris du XIIe siècle : «liber sancte marie de fonteneto » (cf. Manuscrits datés, t. II, p. 525 : « des ex-libris de l’abbaye de Fontenay (Côte-d’Or) qui sont probablement contemporains du ms. »). Au f. 155v, ex-libris du XIIIe siècle : « liber s. m. de fonteneto ». Sur ce même feuillet, ex-libris et mention de la cote XVe siècle « Liber Sancte Marie de Fonteneto. G. 12. ». Catalogues : B.19 ; C.33.
    Il a ensuite appartenu à Colbert, avant d'entrer dans la bibltiothèque royale en 1732.

Life cycle of this book

Data source