Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.1495

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q90844

Codicological aspects

  • Parch., Xe s. ou Xe-XIe s., sauf f. 124-125 v°: XIe-XIIe s., I + 125 ff. (+ f. 119 bis ; f. 84 v° blanc), f. 1-84: 2 col., 330 x 247 mm.

    Peut-être recueil de trois manuscrits: 1) f. 1-84 ; 2) f. 85-123 ; 3) f. 124-125, fragment du XIe-XIIe s. dont le f. 125 est à lire avant le f. 124, le f. 124 est presque complètement effacé. Quelques gloses marginales et interlinéaires des XIe et XIe-XIIe s. notamment f. 1 col. 2 et 20 v° ; f. 124-125 v°, abondant commentaire entourant le texte. Le f. I, formé de deux morceaux de parch. cousus ensemble au moyen de lanières de peau, celui du haut, plus court, étant replié, est un fragment remployé d’un rouleau des morts du XIIe s.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 - f. 1 col. 1: Vita Vergilii Bernensis I.

    titre: «DE NOBILITATE AC DIE ATQVE TEMPORE NATIVITATIS AC LONGITVDINE TEMPORIS VITE PVBLII VIRGILII MARONIS DISCIPVLI EPIDII ORATORIS INCIPIT».

    inc.: «Publius Virgilius Maro genere Mantuanus...».

    expl.: «... et aliorum cumplurium probatissimorum uirorum» (éd. J. Brummer, op. cit. infra, p. 66-67 ; K. Bayer, op. cit. infra, p. 248).

    — Ps. Ovidivs, Argumenta Aeneidos (praef.).

    titre: «VERSVS OVIDII NAZONIS DE VIRGILIO».

    inc.: «Virgilius magno...».

    f. 1-20: Vergilivs, Opera.

    f. 1-6: Eclogae seu Bucolica.

    titre (en partie effacé): «‹...› VIRGILII MARONIS CARMEN BOCO‹LICON› IN QVO THEOCRITVM VICIT INCIPIT. PVBLII VIRGILII MARONIS BOCOLICON INCIPIT. DRAMATICON. MITTICON. MELIBEVS. TITYRVS».

    (glose interlinéaire) inc.: «Virgilius uel pastor intellegitur ex fictis... (recubans) id est iacens uel requiescens...».

    à la fin de la plupart des pièces indication du nombre de vers: f. 2 v° col. 2,

    à la fin de Bucol. III: «HABENS VERSVS CXI».

    à la fin de Bucol. X, f. 6, col. 2 en marge: «HAB‹ENS› VERSVS LXXVII».

    f. 6-20: Georgica (cum argumentis Ps. Ovidii I-IV).

    (argum.) titre: «INCIPIT CARMEN TETRASTICON OVIDII NASONIS».

    (texte) titre f. 6 v° col. 1: «PVBLII VIRGILII MARONIS GEORGICON LIBER PRIMVS INCIPIT».

    indications du nombre des vers: f. 13, à la fin du liv. II: «HAB‹ENS› VERSVS DXLI».

    f. 20 à la fin du liv. IV: «HAB‹ENS› VERSVS DLXVII».

    f. 20: Ps. Ovidivs, Argumentum Aeneidos I.

    titre: «INCIPIVNT VERSVS OVIDII NASONIS IN LIBRO I° ENEIDVM».

    f. 20-20 v«: Anthol. lat. 634.

    titre: «INCIPIVNT VERSICVLI OVIDII NASONIS SVPER XIIcim LIBROS AENEIDOS».

    f. 20 v° marge supér. (add. du XIVe s.): Praefatio Aeneidos.

    pas de titre.

    inc.: «Ille ego qui quondam...» (4 v. - éd. G. Ianell, Vergilii... opera, Teubner, 1930, p. xvi ; H. Goelzer, Virgile, Enéide, livres I-VI, Paris, Les Belles Lettres, 1936, p. 6 note ; R. G. Austin, «Ille ego qui quondam...» dans Class. Quart., N. S. 18, 1968, p. 107 ; G. Stégen, Le prologue de l'Énéide (Les Études classiques, 39, 1971, p. 199).

    f. 20 v°-83: Vergilivs, Aeneis (cum argumentis Ps. Ovidii II-XII).

    titre: «INCIPIT LIBER PRIMVS AENEIDOS».

    (glose) inc. f. 20 v° en marge (rognée au bord): «‹Ar›ma. Bella per emathios plusquam ‹ciuili›a campos. Stacius frater‹nas a›cies. Arma quibus in bel‹lo uti›mur pro bello posuit...».

    expl. inachevé (?): «... Laurentum ‹a lau›ro inuenta a latino fratris» (20 lignes, extrait du Commentarius de Servivs, éd. G. Thilo, 1, Teubner, 1923, p. 5, l. 10-8, l. 27).

    à la fin de chaque livre, sauf du liv. II, indication du nombre de vers ajoutée d’une autre main:

    f. 25: «... LIBER PRIMVS EXPLICIT» (add.): «HABENS VERSVS DCCLIIII».

    à la fin: «EXPLICIT LIBER XII HABENS STYCOS (corrigé en «STYCHOS») DCCCCL. TOTVS VERO LIBER AENEIDVM CONTINET VERSVS NVMERO VI̅I̅I̅I̅ DC XXXIII».

    f. 83-83 v°: Ps. Avsonivs seu Ps. Cato, Nomina Musarum (Anthol. lat. 664, cum commentario).

    titre: «NOMINA NOVEM MVSARVM ET VERSVS EARVNDEM CVM INTERPRETATIONIBVS».

    inc.: «Clio ystorias.

    Clio gesta canens...».

    expl. f. 83 col. 2: «... Calliope litteras

    Carmina Calliope libris heroica mandat» (v. 9 - éd. R. Peiper, Decimi Magni Ausonii... Opuscula, Teubner, 1886, p. 412).

    (Commentarius) inc. (à la suite du texte): «Κλιω dicta quasi Κλeoc id est fama εγτερπΗ bene delectans uel amoena diriuatum nomen...».

    expl.: «... sonora uox musa dicitur ut illud musica in luctu inportuna narratio. FINIT DE NOVEM MVSIS».

    ~ f. 83 v°-84: ‹De anima, etc.›.

    inc.: «Ad imaginem et similitudinem dei facta est anima. Hęc duo ita distincte sunt accipienda ut imago intellegatur in immortalitate animę...».

    2 - f. 85-87: Donatvs seu Svetonivs, Vita Vergilii (ms. R. des éditions).

    à la fin: «VITA VIRGILII EXPLICIT» (éd. cf. supra Reg. lat. 768, f. 210 v°-213 ; éd. Brummer, 1933, p. 1-19 ; K. Bayer, 1970, p. 214-241).

    f. 86 marge infér. (add.): Anthol. lat. 738 a.

    pas de titre.

    f. 87-123 v°: Servivs, Commentarii in Vergilium (ms. R. de Thilo).

    texte avec interpolations.

    f. 87-112: in Eclogas seu Bucolica.

    à la fin: «EXPLICIVNT EGLOGAE».

    f. 112-123 v°: in Georgica.

    titre: «INCIPIT LIBER PRIMVS EXPLANATIONVM GEORGICON».

    expl. mutilé: «... et scimus leuiora esse mala quę ex opinione contingunt. Offuit nocuit illum //» (cf. I, 373-374 ; éd. Thilo, op. cit. infra, p. 205, l. 19, et en note pour les 3 derniers mots interpolés, les passages interpolés sont édités en note d’après ce manuscrit par Thilo).

    3 - f. 124-125: Vergilivs, Aeneis (cum commentario Seruii, fragment).

    f. 125 inc. mutilé: «//Et cum fratre Coras et uirginis ala Camillę...» (XI, 604).

    (Comment. Seruii) inc. marge de gauche: «// Ostendit fata posse aliquatenus trai [sic] non tamen...» (cf. IX, 93).

    (texte) expl. mutilé f. 124 v°: «... Moenide incurrunt fatis tum debitus Arruns //» (XI, 759).

    (Comment. Seruii) expl. marge de droite: «... purpureum. Alii multa morte recepit //» (cf. IX, 346).

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: 1-3 - française, peut-être de la région de l’Est.

    1-2 - écritures en général peu régulières.

    3 - écriture assez régulière, le commentaire marginal est d’une écriture penchée un peu anguleuse.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: l’abbaye Saint-Thierry-au-Mont-d’Or de Reims d’après l’ex-libris inscrit au bas du f. 1 v°: «liber sancti Theod‹er›ici auferenti sit anathema» (XIIe s.), en haut du f. 2 col. 2 signature d’Arnoult d’Anglade († 1489) abbé commendataire de cette abbaye (cf. supra, Reg. lat. 235): «Art. Danglade»; Reine Christine de Suède (correspondrait au n° 1660 du catalogue de Montfaucon).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 1re partie. Fonds Patetta et Fonds de la Reine par E. Pellegrin, Paris, 1978, p. 240 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1978_cat_21_21)

Bibliography

    • G. Funaioli, Scholia Vaticana Reginensia ad Vergilium (Studi it. filol. class., 21, 1914, p. 74-81)
    • G. Thilo, Seruii grammatici... in Vergilii Bucolica et Georgica commentarii, Leipzig, Teubner, 1927, p. vi-viii
    • I. Brummer, Vitae Vergilianae, Leipzig, Teubner, 1933, p. viii et 66
    • J. J. H. Savage, The manuscripts of Servius’ s commentary on Virgil (Harv. St. class. philol., 45, 1934, p. 177-178), donne une bibliographie
    • Les manuscrits de la Reine..., réédition..., 1964, p. 95 n° 1660
    • K. Bayer, Vergil-Viten dans Vergil-Landleben, Wurzbourg, 1970, p. 659 et 710 (brèves mentions)
    • V. Edden, Early manuscripts of Virgiliana (The Library, Ser. 5, 28, 1973, p. 21, 23 et 24), brèves mentions
    • E. Pellegrin, Possesseurs français et italiens..., 1973, p. 280.

Life cycle of this book

Data source