Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.624

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q95566

Codicological aspects

  • Parch., Xe-XIe s. (sauf add du XVe s.: f. III-VIIIv°), VIII + 215 ff. (+ f. 42 bis), 2 col. sauf. f. III-VIII: 5 col., 350 x 270 mm. Le f. I écrit sur 2 colonnes (Xe s.) est en grande partie effacé. Au f. 1v°, grande initiale à entrelacs et palmettes. Titre au f. I col. 1: «Ethimologie Ysidori» et quelques additions plus tardives (XIIe et XVe s. ?), et add. de plusieurs mains du XVe s. aux f. 214v°-215v°.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. II: // romana aecclesia

    f. 2 :// sudasti et ideo

    ~ f. I col. 1 (add.): ‹Versus?›.

    «Hic ego uerba tibi causis et origine noto».

    ~ — ‹Carmen›.

    texte: «Vncia galle (?) media sit uncia gummi

    Quarta uitrioli addas octo falerni» (recette pour faire de l'encre - cf. infra, Vat. lat. 2951, f. 275).

    ~ col. 2 (add. du XVe s.): ‹Carmen›.

    inc.: «Primus historicus cognomine sumque secundus...» (4 v.).

    ~ — (autre main): «Da uocem lector tecum uox pieta loquitur (?)» (cf. infra, Possesseurs).

    ~ f. Iv°-IIv°: ‹Decretum Gelasianum de libris recipiendis... (extrait)›.

    titre: «Qvos libros in ecclesia legere conveniat».

    ~ f. IIv°: «DE LIBRO APOCALIPSIS».

    inc.: «Apocalipsin librum multorum conciliorum auctoritas et sinodica...» (non identifié -10 lignes, mutilé à la fin).

    ~ f. III-VIII (add. du XVe s.): ‹Tabula alphabetica in Etymologias Isidori Hispalensis›.

    ~ f. VIII-VIIIv° (add. du XVe s.): «Tabula ‹alphabetica› differentiarum nominum» (inachevé, mots commençant par les lettre A-I avec renvois aux numéros - cf. infra, texte aux f. 208-214).

    ~ f. 1 (add. du XVe s.): ‹Sententia›.

    texte: «Ignorantia est mater cunctorum errorum quae etsi in Laicis uituperabilis sit, in clericis est periculosa qui magisterium docendi in populo dei susceperunt».

    ~ f. 1v°-208: Isidorvs Hispalensis, Etymologiae.

    f. 208-214: Ps. Cicero seu Ps. Isidorvs Hispalensis, De proprietate sermonum (ms. V de Uhlfelder).

    titre: «incipivnt differentiȩ nominvm sive verborvm».

    les Differentiae sont numérotées en marge, en chiffres anciens (XVe s.) de 1 à 300 avec les mots typiques aux f. 208-208v°.

    inc.: «Inter metum timorem et pauorem hoc interest quod metus frustra [corr. au-dessus «futura»] prospicit...» (éd. cit. infra, n° 52).

    expl.: «... inter mereo et mereor hoc interest quod mereo pro merito seruitii, mereor pro operis mercede, sic rumino et ruminor et his similia» (n° 173 - éd. M. L. Uhlfelder, op. cit. infra, p. 56-70).

    ~ f. 214v°: Hieronymvs presbyter, Chronicon Eusebii (extrait)?

    inc.: «Redeamus ad Natham fratrem Salomonis unde Maria originem trahit...» (non identifié).

    (add. du XVe s.): ‹Prouerbium›.

    texte: «Boni pastoris est tondere pecus non autem degluere» (H. Walther, Proverbia..., 1, 1963, n° 2213 - cf. Svetonivs, Vitae Caesarum, III, Tiberius, 32, 2).

    ~ f. 215 (add. du XVe s.): ‹Carmen de tribus Mariis›.

    inc.: «Anna fuit Ioachim Cleophe Salomeque maritis...» (4 v. - cf. H. Walther, Initia carminum..., n° 1056, cite seulement ce manuscrit).

    ~ f. 215v° (add. du XVe s.): ‹Prouerbium›.

    texte: «Nobilitant homines sapientia diuitieque

    Larga manus mores uis uirtus sanguis honestas (?)».

    — (add.): Svetonivs, Vitae Caesarum (extrait).

    texte: «Titus Imperator preclarissimus monitus ab amicis quod plura sepe polliceretur quam prestare posset respondisse fertur: non licere quenquam a sermone principis tristem discedere» (VIII: Diuus Titus, 8, 1 -var.).

    suivi de cette add.: «cuius mores facile imitatus est Dux Borsius ipse».

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: paraît italienne; écriture régulière soignée; les add. du XVe s. sont de plusieurs écritures humanistiques rondes ou cursives.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: le manuscrit se trouvait dans l'Italie du Nord au XVe s. d'après l'allusion au duc Borso d’Este († 1471) au f. 215v° (cf. supra); il appartint à un certain Hilarius Anselmus auquel Baptista Pallavicini, évêque de Reggio d’Emilie de 1444 à 1446 l’acheta d'après ces vers calligraphiés au f. 1 :

    «Da uocem lector tecum uox picta loquetur

    Tuque loquens auditor eris dum talia promet

    Baptista Antistes Regii bis quatuor aureis

    Emit ab Hilario Anselmo sibi meque dicauit» (publiés par M. Vattasso et P. Franchi De’ Cavalieri, Codices Vaticani latini, 1, Rome, 1902, p. 471); le manuscrit est attesté pour la première fois dans l’inventaire de 1550.

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, F. Dolbeau, J. Fohlen, J.-Y. Tilliette, avec la coll. d'A. Marucchi et P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 1re partie. Fonds Vatican latin, 224-2900, Paris, 1991, p. 33-34 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1991_cat_21_31)

Bibliography

    • Migne, Patrologie latine, 81, Paris, 1850, col. 774 (d'après Arevalo, description détaillée)
    • A.W. Baehrens, Literarhistorische Beiträge VI: Zu den unten Suetons Namen überlierferten uerborum differentiae (Hermes, 56, 1921, p. 412, 414 et 419), brèves mentions
    • M.L. Uhlfelder, De proprietate sermonum uel rerum, Rome, 1954, p. 37-38.

Life cycle of this book

Data source