Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ross.410

Codicological aspects

  • Parch., XIIe s. (fin), 76 ff., 210 x 133 mm., f. 75 v°-76 v°, 2 col. Initiales rubriquées légèrement ornées, premier mot du texte en capitales filigranées, alternativement rouges et marrons. Gloses marginales et interlinéaires de plusieurs mains italiennes contemporaines et du XIIIe s., abondantes seulement jusqu’au f. 48.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • ~ f. 1-2 v° (add. du XIIIe s.): ‹Notae grammaticae›.

    parmi ces notes de plusieurs mains, en grande partie effacées:

    1) f. 1 v° ‹Carmen›.

    inc.: «Pes spondeus erit ambas qui ducere querit ut audis... ».

    expl.: «... Peonibusque datis prelia longa satis» (28 v.).

    2) f. 2 inc.: «Interrogatiuum est illuc quod cum interrogatione profertur ut quis et ubi interrogatio... ».

    expl.: «... de qualitate de quantitate de numero de tempore de causa et de loco (cf. C. Fierville, Une grammaire inédite du XIIIe s., Paris, 1886, p. 40-41).

    3) f. 2 v°, gloses sur doctrina, disciplina, ars, methodus, scientia et 7 vers sur les sept arts libéraux, inc.:

    «Quicquid agant artes tibi septem predico partes. Gramaticha... ».

    «... Astra uias que poli uarias tibi comparo soli. Astrolonia [sic] ».

    f. 3-75: Priscianvs, Institutiones grammaticae (XVII-XVIII).

    (gloses) inc. f. 3 marge supér.: «Causa materialis siue substantialis in hoc libro est dictio actu constituta, id est dictio actu posita in oratione. Causa efficiens... ».

    (texte) f. 40, après l’expl. du liv. XVII: «...pro mactus uirtute. Artis Prisciani uiri doctissimi gramatici [sic] Cesariensis doctoris urbis Rome Constantinopolitane liber XVII de constructione explicit feliciter. Incipit liber XVIII de constructione. Vel Teodorus Dionisi uiri memorialis discipuli sacri scrinii epistularum et adiutor uiri magistri questoris sacri pallatii scripsi manu mea in urbe Roma Constantinopoli tercio Kalendas Iunii Mauortio uiri clarissimi consule imperantibus Iustinio et Iustiniano principibus ».

    ~ f. 75 v°: ‹Notae grammaticae› (de uocis elementis).

    citent souvent Priscien.

    inc.: «Dicit Priscianus nomina simplicia et stabilia et omne nomen consonantis est billitterale... ».

    expl.: «... dicit Priscianus nominatiuus qui uerbo adiungitur immobilis caxibus [sic] ipse manet... ergo uariatur tantum per unam uocem et est indeclinabile».

    ~ f. 76-76 v° (add. du XIIIe s.): ‹Notae grammaticae› (de uoce et de littera).

    citent le De musica de Boèce et Macrobe.

    inc. mutilé: «// Nam gustum et tactum et auditum percipe tantum proxima quod an ita sit mirum uidetur... ».

    f. 76 col. 2 (4e ligne avant la fin): «[E]xposita uocis diffinitione secundum eos qui uolunt uocem esse aerem... ».

    f. 76 v° col. 2: «[S]ciendum est quod litera duobus modis dicitur... ».

    expl. mutilé: «... uox enim corpus est secundum Priscianum // ».

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, écritures petites et assez régulières. Au f. 75 invocation du copiste:

    «Finis adest operi sit laus et gloria Christo

    Auxilium qui fine dedit mihi semper in isto ».

    Les notes des f. 1-2 v° et 76-76 v° sont de plusieurs mains italiennes du XIIIe s.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: au bas du f. 2 v°, une note grattée et déchiffrée aux rayons ultra-violets mentionne un certain Guillelmus de Lamarca: «A Guillelmo de Lamarca S. IIII. //a, CCLXXIII die XII... »; au f. 75, en petite écriture cursive italienne du XIVe s. autre ex-libris et note de prêt: «Iste liber est domini Giouannis qui pignoratus fuit a magistro Daniele patre suo pro... duorum florenorum... »; au bas du f. 75 v°, col. 2 autre ex-libris du XIVe s. d’un certain Henricus de Orio; «Iste liber est Henrici de Orio filius [sic] domini Guillelmi eiusdem castri » et un peu plus bas: «Iste liber est Henrici de Orio (?) » et «Guillelmi filii henrici de Orio »; au bas du f. 76 v°, notes peut-être de mise en gages, en grande partie grattées et déchiffrées aux rayons ultra-violets: «MCDXLI IIIIor die ante Kalendas Iunii sol. XII.C. supra Priscianis. 11. magistri hen.. (ou hon ?) Ioh. unus qui / cum [re]pertorio ... An ... MCDXLII X. die ante kalendas Nouembris sol. XIIIIor.. super istis .... ad ecclesiam est bonum istud».

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 434 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliography

    • E. Gollob, Die Bibliothek..., p. 13
    • G. Mazzini, Il codice Vaticano latino 3313 della Grammatica di Prisciano (Arch. lat. med. aev., 1, 1924, p. 214 et 215), simples mentions
    • M. Gibson, Priscian, “Institutiones grammaticae”: a handlist of manuscripts (Scriptorium, 26, 1972, p. 121), simple mention
    • M. Passalacqua, I codici di Prisciano, p. 322-323 n° 670.

Life cycle of this book

Data source