Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1684

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q89544

Codicological aspects

  • Patch., XIIe s. (2ème moitié), I + 38 ff. (+f. 23 bis; f. I v° blanc), 2 col., 250 x 155 mm. Initiales bleues, rouges, vertes ou jaunes, ornées parfois de rinceaux et de palmettes aux f. 16 v°, 29 v° et 34 v°. Aux f. 7 v°, 28 v° et 38 v°, croquis rehaussés de couleurs illustrant Lucain. Quelques gloses marginales et interlinéaires de peu postérieures en écriture plus épaisse et à l’encre noire. Lire les f. 1-29 dans l’ordre suivant: 1-10, 20-28, 11-19, 29.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-37r - Lucanus: De bello ciuili
    37r - Epitaphium Lucani
    37r - Georgius Cerianus (?): Carmen
    37v - Notae diversae
    37v - Compendium comoediarum Terentii
    38r - Notae diversae
    38v - Accessus ad Vergilii Eclogae seu Bucolica

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-37: Lvcanvs, De bello ciuili.

    titre: «MANNEI MARCI LVCANI LIBER PRIMVS INCIPIT ».

    à la fin du f. 8 v°, le copiste a omis les v. 117-130 du liv. III:

    f. 8 v°, col. 2: «... Mole rapit gressus et Cesaris agmina rumpens » (III, 116).

    f. 9, col. 1: «Sunt quos prosternas populi que menia dones...» (III, 131).

    f. 37: Epitaphium Lucani (Anthol. lat. 688).

    pas de titre.

    après le v. 6, add. de deux vers:

    «O diram sortem pacior sine uulnera mortem

    Mors mihi dat penas laudes mihi rumpit amenas ».

    ~ — (add. en écriture humanistique cursive du XVe s.-XVIe s.): Georgivs Cerianvs (?), ‹Carmen›.

    texte: «Risit Democritus sed fleuit Eraclitus orbem

    Illum uana orbis Hunc periturum monent.

    Georgius Cerianus ».

    ~ — (autre add. d’une encre beaucoup plus noire du XIVe-XVe s.): ‹Carmen›.

    inc.: «Te precibus ueris rogo fac Petre cum kathedreris... ».

    expL: «...Sed tu uincla febris mihi solue solute tenebris» (4 v.).

    ~ f. 37 v° col. 1 (add. de plusieurs mains contemporaines): ‹Notae diuersae›.

    1) ‹De motu solis in zodiaco›.

    inc.: «Poete solent describere loca ex alterius loci...».

    expl.: «... inter cancerem et arietem igitur haberet arietem super caput » (11 lignes).

    2) inc.: «Atingit zodiacus in ariete et libra quae linea apud nos equinoctialis dicitur... ».

    expl.: «...utrumque polum rapiuntur ad hocasum » (29 lignes).

    3) inc.: «Est simplex anima uegetatio uitaque sanguis...» (7 lignes).

    f. 37 v° col. 2 (add. contemporaine): Compendium comoediarum Terentii.

    Résumé des différents actes de chaque comédie: Andria, Eunuchus, Heautontimorumenos, Adelphoe, Hecyra, Phormio.

    pas de titre.

    inc.: «Primus actus prime comedie est stimulatio nupciarum et incipit a prima cena [sic]. Vos istec (Andria v. 28)... ».

    ligne 5: «Secunde comedie primus actus est reconciliatio Phedrie cum Thaide et incipit Quid igitur faciam... ».

    ligne 43: «VI. COM‹EDIE› primus actus est preteritorum narratio, scilicet ut senes discessat ab Athenis... ».

    expl. : «... et Phedria non reddat argentum et incipit quid agam ? » (Phormio v. 728) .

    f. 38 (add. des XIIe-XIIIe s.): ‹Notae diuersae›.

    parmi les notes et les essais de plume.

    1) Ovidivs, Ex Ponto (extrait)

    «Omnia sunt hominum tenui pendentia filo» (4, 3, 35).

    2) ‹Carmen›.

    «Quis bonus in mundo qui uiuit more sedd [sic] ».

    ~ 3) Hildebertvs Cenomanensis, De plagis Aegypti.

    inc.: «Prima rubens unda ranarum plaga secunda... » (5 v; - cf. H. Walther, Initia carminum, n° 14595; éd. A. B. Scott, Hildeberti Cenomanensis Carmina minora, Teubner, 1969, n° 34).

    f. 38 v° col. 2 (add. de la même main que le Compendium Terentii): Accessus ad Vergilii Eclogas seu Bucolica.

    pas de titre.

    inc. (début très effacé et peu lisible même aux rayons ultra-violets): «Sed... i.. rum exordiis auctorum ‹......› / m‹ateria› operis, intentio scribentis, utilitas, causa scribentis... ».

    expl.: «... Titulus hic est Publii V. Maronis bucolicorum carmen incipit bucolicon quasi a custodia boum dicitur pastoris hoc genus carminis primum ».

Participant

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine: française (ou Italie du Nord ?), belle écriture régulière à l’encre jaunie. Les gloses marginales et interlinéaires sont de peu postérieures et à l’encre plus noire.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 1 cote du transfert: C. 90/359).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 344 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)
  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0372)

Bibliography

    • E. M. Sanford, The manuscripts of Lucan: Accessus and marginalia (Speculum, 9, 1934, p. 287 n. 2)
    • R. Badali, I codici Romani di Lucano, II (Boll. Comit. Ediz. Naz. Class., 22, 1974, p. 30-32, n° 37).

Life cycle of this book

Data sources