Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.1639

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q96563

Codicological aspects

  • Parch., XVe s., 100 ff. (+ f. 51bis; f. 100v° blanc), 236 x 167 mm., sauf les f. 1-2 ajoutés: 231 x 165 mm. Au f. 3, initiale d’or à «bianchi girari» et incipit en capitales rouges et noires alternées. Quelques gloses marginales et interlinéaires contemporaines aux f. 3-38v°.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 2://Orto bello Athenis

    f. 4 (texte): // Sed hoc michi

    f. 1-2v° (add.).

    f. 1: Vita Terentii.

    tirée en grande partie de la Vita Terentii de Franciscvs Petrarca (éd. J. Abel, Budapest, 1887, cf. supra, Vat. lat. 1634 f. 164-166v°).

    inc.: «‹Q›vidam dicunt ut in epythaphio uidetur Terrntium [sic] Carthaginensem fuisse quamuis hoc multi negent...» (cf. J. Abel, op. cit., p. 47, l. 7...).

    expl.: «... in Archadiam discessisse ibique defunctum publice sepultum Cerebe in Archadia esse uectus teste Thessalion» (cf. J. Abel, op. cit., p. 50, l. 14).

    f. 1-1 v°: Argumenta sex comoediarum Terentii.

    arguments en prose de 3 à 4 lignes chacun.

    inc. 1): «Prima comedia dicta est Andria quoniam de Andro ynsula uenerunt puelle...».

    2) f. 1v°: «Secunda dicitur Eunuchus quia Cherea iuuenis amore Pamphyle...».

    expl. 6): «... Sexta dicta est Phormio. Nam Apollonis fuit quidam comicus grecus...».

    expl.: «... latine dicitur Phormio eo quod ille Phormio parasitus pre ceteras introducitur».

    f. 1v°: Distichon in sex Terentii Comoedias.

    titre: «Vnde uersus».

    texte: «Andra [sic] uel Eunuchus. Euthon Adelphis Echyrra [sic]

    Phormio succedens fabula sexta manet» (cf. supra, Vat. lat. 1635, f. 4).

    f. 2-2v°: Praefatio Monacensis ad Terentium (extrait).

    pas de titre.

    inc. incomplet: «‹O›rto bello Athenis Chremes quidam senex propter seditionem...».

    expl.: «... quam desponsauerat dederunt Carino sodali eius» (éd. Y.F. Riou dans Rev. hist. textes, 3, 1973, p. 109-112, cf. supra, Vat. lat. 1634, f. 1-2v°).

    f. 2v°: Epitaphium Terentii (Anthol. lat. 487c).

    titre en marge: «Epythaphium».

    f. 3-100: Terentivs, Comoediae.

    f. 3-19v°: Andria.

    titre après l’argum.: «Incipit prologus».

    (gloses) inc. en marge: «Apulere est quod ad litus ex pelago euenit» (cf. Prol. v. 1).

    f. 20-39: Eunuchus.

    titre: «Incipit eunuchus».

    avec aussi, f. 20, l'argument: «Meretrix adolescentem...» (cf. supra, Vat. lat. 1634, f. 30v°).

    f. 20v° après le prologue, argument: «Sororem falso...».

    f. 39-55: Heautontimorumenos.

    titre (add.) en marge: «Incipit euton [sic]».

    didascalie: «Acta ludis Megalemsibus [sic] Lucio Cornelio...».

    (texte) f. 44v°: «... sed heus tu uide sis ne quidem inprudens// ».

    add. «ruas» (v. 369).

    les v. 370-400 omis ont été ajoutés au bas du f. 44v° et en haut du f. 45 d'une fine écriture cursive, lavée et grattée; seuls les v. 370-374 ont été récrits d'une main semblable à celle de l'annotateur à la suite du v. 369: «patrem nouisti ad has res... uide quid sis tu met mirabere».

    f. 45 en haut, fin de l'add.: «... carendum quod erat ‹credo (?) uix... suffero hoc in me›» (v. 400-401).

    (le texte reprend): «//me miserum non licere meo modo...» (v. 401).

    f. 55-70v°: Adelphoe.

    titre: «Incipit Adelphis» et f. 55v°, après le prol., titre et didascalie: «INcipit Adelphe acta ludis funeribus Q. Fabio...».

    à la fin: «TErentii Afri Adelpis [sic] explicit faciliter [sic]».

    f. 70v°-84: Hecyra.

    titre et didascalie: «Incipit echirra [sic] acta ludis romanis Sexto Iulio ... Marco dilius [sic] curulibus. Incipit adelphos [sic]».

    à la fin, après la rubrique «Quo tempore acta est»: «TErentii Afri explicit ehucura [sic]».

    f. 84-100: Phormio.

    titre et didascalie: «Incipit formioc [sic] acta ludis romanorum L. Cornelio... M. Valle [sic] consulibus».

    (argum.) titre: «Incipit argumentum Phormionis pro sexta et ultima fabula».

    à la fin: «Phormio pro sexta fa‹bula› et ultima fabula Terrentii Afri antiquissimi poete ad laudem et gloriam dei et omnium sanctorum feliciter explicit amen. Amen.».

    f. 100 (add.): Martinvs Bracarensis seu Ps. Seneca, De formula uitae honestae (extrait).

    titre: «Formula uite ad Paulum de quatuor uirtutum [sic] opera Senecę».

    inc. : «‹Q›vatuor uirtutum species.. .».

    expl. inachevé: «... a falsa prolabi. De dubiis non diffinias sed s‹us›» (§ 1a-2 - éd. C.W. Barlow, Martini episcopi Bracarensis opera omnia, New Haven, 1950, p. 237-238, l. 13).

Origin

  • Origine: italienne, écritures humanistiques rondes plus petites aux f. 3-12 et 92-100; les f. 1-2v° sont des additions d'une autre main avec a cursifs aux f. 1-1 v°, plus grosse et plus soignée au f. 2-2v°, qui a des caractères très personnels, notamment dans le tracé des r.; f. 100 addition d'une écriture humanistique assez ronde peu soignée. Note du copiste de Térence en capitales rouges et noires, f. 100 avant l'add.: «QVI SCRIPSIT ISCRIBAT SEMPER CVM DOMINO VIVAT, VIVAT ET REQVIESCAT IN SECVLA SECVLORVM. AMEN.».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseur: le manuscrit a été acquis entre 1550 et 1566, car il est décrit dans une liste complémentaire établie vers 1564-1566 par les Ranaldi.

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, F. Dolbeau, J. Fohlen, J.-Y. Tilliette, avec la coll. d'A. Marucchi et P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 1re partie. Fonds Vatican latin, 224-2900, Paris, 1991, p. 252-254 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1991_cat_21_31)

Bibliography

  • C. Villa, La «Lectura Terentii », 1: Da Ildemaro a Francesco Petrarca (Studi sul Petrarca, 17), Padoue, 1984, p. 222 n. 30 et 433.

Life cycle of this book

Data source