Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.1512

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q90853

Codicological aspects

  • Parch., XIVe s., I + 51 ff. + 3 ff. (f. 51 v°-‹53› blancs), 260 x 195 mm. Bordures de tiges d’or à feuilles de lierre avec têtes d’hommes et d’animaux et grotesques aux f. 3 v°, 12 v°, 21, 39, 44 v° et 48, simple bordure latérale au f. 4 ; initiales historiées de cavaliers en cote de mailles portant des lances et des écus, un roi portant un écu à fleurs de lys aux f. 3 v°, 12 v°, 21, 39 ; au f. 48 initiale contenant un roi dans une barque.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-48: Vegetivs, Epitoma rei militaris.

    division en 5 livres.

    f. 1-3 v°, table des capitula des 6 livres [sic] du manuscrit:

    titre: «In nomine sancte et indiuidue trinitatis patris et filii et spiritus sancti. Amen. Iste sunt R‹ubrice› infrascriptorum quinque librorum Vegecii de re militari et alterius qui loquitur de re similiter militari et est Aristolis [sic] et aliorum philosophorum in quibus libris tractatur de armis et hominibus armorum eligendis et exercitandis et de guerris per terram et aquam faciendis. Primus autem liber docet ex quibus locis sunt eligendi tirones siue homines armorum et quales esse debent et qualiter excercitari [sic] in armis et continet XXVIII rubricas que secuntur».

    inc.: «In prima rubrica post prohemium continetur quomodo romani omnes gentes...».

    expl.: «... Quid fiat cum aperto Marte bellum nauale commictitur. Expliciunt rubrice quinque librorum Vegecii de re militari».

    suivi des capitula des textes copiés aux f. 48-51:

    «Sextus liber ponit cautelas necessarias in bello nauali et hec in prima rubrica» (cf. infra, f. 48-49).

    «in secunda ponitur tractatus Aristotilis ad Alexandrum de disposicione exercitus et de electione capitaneorum et bellatorum. In tercia ponitur alius tractatus eiusdem Aristotilis de regimine et forma bellatorum et adgrediencium et incipiendum bellum» (cf. infra, f. 49-51).

    (texte) titre f. 3 v°: «Incipiunt libri numero quinque scilicet Flauii Vegetii Renati uiri illustris comitis Etylii Epythoma rei militaris».

    le liv. IV est divisé en 2 livres numérotés IV et V:

    f. 44 v°: «... in obsidencium [sic] potestate consistere. liber IIII explicit» (IV, 30 fin).

    — «Incipiunt capitula libri quinti...» (liste de chapitres).

    (texte) «Precepta belli naualis. PRecepto maiestatis tue imperator inuicte...» (IV, 31 début).

    à la fin: «Expliciunt libri quinque scilicet Flauii Vegecii Renati uiri illustris comitis Etylii de re militari siue arte bellica. Expliciunt feliciter de commentariis Augusti Traiani Adriani Fortiniani Catonis Cornelii Celsi Frontini Paterni et aliorum» (même souscription reproduite d’après le ms. Oxford, Bodl. Libr., Canon. class. lat. 274 par C. Lang, op. cit. infra, p. xliv).

    ~ f. 48-49: De re militari.

    titre: «Incipit alius tractatus de re militari».

    inc.: «Possumus ad presens alia enumerare per que marini pugnatores hostes impugnare debent. Primus est ignis quem incendiarum uocant...» (non identifié).

    ~ f. 49-51: Ps. Aristoteles, Secretum secretorum (transl. lat. Philippi Tripolitani -extrait).

Former owners

Formerly part of

Origin

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: au bas du f. 1 on distingue aux rayons ultra-violets le dessin d’un blason encadré de deux feuilles d’acanthe: bandé de 6 pièces chargées de ... ou: de ... à 3 bandes chargées de ..., à sa gauche initiale: «A», à sa droite le timbre de la Bibliothèque Vaticane recouvre sans doute une autre initiale ; f. I monogramme «P†B (avec une croix entre les 2 lettres) suivi d’une devise (?) «Non inuidet alterius», à laquelle paraissent répondre ces quelques mots écrits de la même main au f. 53 v°: «Qui sue confidit uirtuti»; sous le monogramme du f. I ex-libris gratté: «Iste liber est Christofori Pa‹...›» (XVe s.) ; f. ‹54›: «die xvi octobris 1462 habuit Iohannes Petrus hostiarius d. afr. (?) a me Pet‹ro› Basso mutuo ll. II s. x et in pignor‹e› dimisit hunc librum», et dans le haut: «Zohanne Petrus da Tenzela sum (?) .u. r.» (écriture italienne du XVe s.) ; f. ‹54 v°› note lavée lisible aux rayons ultra-violets: «Iste liber quem habui a Lodisio de Franchis olim de Paulo est mei Ludouici de Monta‹no ?› nati quon‹dam ?› Spect. Baptiste» (XVe s.) ; Louis d’Augerant, seigneur de Boisrigaut, conseiller puis chambellan du roi en 1528, ambassadeur en Suisse de 1522 à 1549 († vers 1555 ?), reçut le manuscrit à Desana, près de Verceil, de Mr de Montmoreau (?) (Montmorency ?) en 1514, d’après cette note du f. ‹54›: «Ce livre est a moy Loys Daugerant et me fust donné par mons. de Montmoreau (?) a Dezane près de Verceil en Piémont ensemble d’aultres livres l’an mil Vc XIIII le XXVIIIe jour d’avril» signée: «Daugerant»; Paul Petau (cote F. 7 au f. 1) ; Alexandre Petau ; Reine Christine de Suède (correspond peut-être au n° 1950 du catalogue de Montfaucon rapproché aussi du ms. Reg. lat. 1564, cf. infra).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 1re partie. Fonds Patetta et Fonds de la Reine par E. Pellegrin, Paris, 1978, p. 249 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1978_cat_21_21)

Bibliography

  • Les manuscrits de la Reine..., réédition..., 1964, p. 107, n° 1950.

Life cycle of this book

Data source