An entry point to the written heritage of the Middle Ages and the Renaissance in Western Europe, from the 8th to the 18th century.
A search engine of interoperable digitized manuscripts and rare books
Collaborative platform to manage and publish Biblissima authority data
Help for reading and learning classical languages, XML editing tools and environments
Expertise service around IIIF standards
Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q63520
IIIF manifest
Digitisation:
Data Source: BnF Archives et manuscrits
F. I Notes de médecine en français, en partie mutilées : « ... humeurs, et des que est corrompu... — ... ou de peu [de] proffit ».
F. Iv Notes théologiques, dont la première est incomplète du début. « ... Nota de audicione verbi Dei [...] Augustini dicentis quod non minus reus... — ... gustabit mortem in eternum » ; — distique : « Nota. Visceribus juvenum sunt forcia vina venenum||... — ... pro medicina », addition.
F. II-IIIv Table du manuscrit. « Tabula. Primo de arte bene moriendi f. 1°... — ... potest fieri tribus modis. LXXIX° ».
F. 1-18 Ars moriendi, recension longue, L. I-IV. La fin du livre IV et les livres V et VI manquent. Prol. « De arte bene moriendi. Cum de presenti exilii miseria... — ... Tercia, interrogaciones » (1-1v) ; — « Cum omnium terribilium mors corporalis sit terribilissima... — ... Deo omnipotenti commissum faciat quia ille vivit et regnat in secula seculorum » (1v-18) ; cf. pour la bibliographie, la notice du ms. Latin 3592, f. 38-71.
F. 18-63 Recueil de notes et de pièces diverses, exempla, proses, etc. « Nota exemplum perutile. Fuit quidam papa qui dum in extrema venisset... — ... celeste regnum aperire auxilio Domini nostri... Amen » ; cf. ms. Latin 3501, f. 154v-156 (18-19v) ; — citations d'Innocent III, de s. Bernard, de s. Augustin, etc. « Nota sequentia et verba Jeremie prophete... Quare de vulva matris egressus sum... (Jer. XX, 8). Si talia loquitur de ce [sic] ... — ... saccus stercorum, cibus vermium » (19v-21) ; — 2 vers : « Vado mori, credens per longum vivere tempus||... — ... vado mori » ; cf. Walther, Initia carminum, n° 19965 avec variantes ; Id., Proverbia, n° 32812 (21) ; — citations scripturaires et patristiques sur la messe. « Tenor valoris misse secundum doctores. Paulus primo dicit : missa precellit... — ... corporis Christi sacramentum » (21v-24) ; — citation de s. Thomas d'Aquin : « Nota questionem : si quis a malo se abstineret nec bonum faceret an salveretur ?... — ... bona opera operari » (24) ; — note sur le costume : « Nymia curiositas preciosarum vestium Deo multum displicet. Materia vestis primo fuit multum vilis... — ... de pilis camelorum » (24v) ; — « Laux [sic] aliquit scire. Sire [sic] aliquit laux est. Nam ex hoc Octovianus imperator noluit ... — ... vestes pauperibus faciebat » (25) ; — distique : « Est quinque loqui quantum quinque silere||... — ... tacere », addition (25) ; — « Oratio beatissimi doctoris s. Thome de Acquino, quem dicebat cum legere, orare, studere vel aliud facere volebat. Creator ineffabilis qui de thesauris sapiencie... — ... egressum compleas qui cum Patre... » (P. Mandonnet, S. Thomae Acquinatis, Opuscula omnia, IV, Paris, 1927, 542) (25v) ; — note théologique : « De vera nobilitate. Nota quod omnes homines tan nobiles quam innobiles... — ... in principio nobilitatis » (26-26v) ; — citations diverses attribuées à s. Augustin, s. Albert le Grand, s. Isidore de Séville, s. Bernard : « Nota verba Augustini ad nostram eruditionem. Si omnes homines nati ab Adam... — ... in meam commemoracionem » (28-30) ; — prière : « Angele qui meus es custos pietate superna || ... — ... deffende, guberna », 2 premiers vers (A. Wilmart, Auteurs spirituels, 556-557) ; cf. Walther, Initia carminum, n° 973 (30v) ; — antiennes de la Croix : « Ecce crucem Domini, fugite partes adverse... — ... patrie liberationem » (30v) ; — citations sur la mort, attribuées à s. Augustin, s. Grégoire, Aristote : « Nota de morte. Augustinus nichil sic revocat a peccatis... — ... merito finis » (31-31v) ; — note sur la confession et la pénitence : « Nota ad se bene confitendum... Penitens duo debet facere... — ... Deum honnoramus » (32v-35) ; — thème de sermon : « Convertimini ad me in toto corde vestro... (Joel II, 12). In istis verbis Deus nos incitat ad penitenciam... — ... discreti confessoris » (35) ; — notes théologiques : « Nota de cognicione sui. Nota : minima pars philosophie est congnicio sui... — ... Nota quod quis potest se laudare... in manu mea quippiam mali » (35v-36v) ; — note attribuée à Hugues de St. Victor : « Parca vita summa medicina. Hugo de Sancto Victore. Gaudeat qui potest parce vivere... — ... est summa medicina » (37) ; — citations de s. Augustin, s. Ambroise, s. Bernard sur l'aumône : « De elemosina danda. Augustinus de verbis Domini... — ... ne amplius videatur » (37v-38) ; — prose : « Septem peccata mortalia. Dat septem vicia ditio saligia||... — ... Incestus, sacrilegium, sturprum » ; cf. Walther, Initia carminum, n° 4073 ; Id., Proverbia, n° 5010 a (38v-39) ; — notes : « De magnanimitate. Homines magnanimes sunt... — ... iracundam mulierem » (39) ; — « De quadruplici adventu Domini. Primus adventus est in mundum... — ... sed monendo confessi sunt » (39v) ; — « De tribus nativitatibus reddentibus gaudium, Christi, Marie Virginis et Johannis Baptiste... — ... ejus gaudebunt » (40) ; — « Quatuor genera hominum stultitiores [sic]... Primi qui in illo statu vivunt... — ... et non judicabimini » (40-41) ; — commentaire sur s. Grégoire : « De pasciencia, verba Gregorii XVI Moralium [LXVI]. Qui a statu pasciencie per linguarum vulnera... — ... in adversis... » (41-41v) ; — citations attribuées à s. Thomas d'Aquin, Jean de San Geminiano, Aristote : « Quare quis sit honnorandus. Multiplices sunt cause secundum beatum Thomam... — ... pauper sit contempnandus » (42-43) ; — citations patristiques : « De humilitate. Gregorius dicit quod quidquit [sic] agitur... — ... pasciencia extinguit invidiam » (44) ; — notes sur les devoirs réciproques des maîtres et des serviteurs : « Servi et famule tenentur tria dominis et dominabus. Primo debent esse fideles... — ... ad servicium Dei » (45-46) ; — exemplum sur la prédestination : « Contra illos qui dicunt se predestinatos esse... Sciendum quod licet predestinatio sit vera... — ... trahere ad altare » (46-48) ; — commentaire sur Gen. II, 15-IX, 22 : « De loco creacionis Ade. Adam factus est extra paradisum... — ... diu expectaverunt » (48v-53) ; — citations patristiques sur s. Thomas, apôtre : « De mirabilibus sancti Thome. Gregorius in omeliis loquendo de sancto Thoma... — ... confiteretur et satisfaceret » (53-54) ; — notes : « Contra dormientes de mane. Augustinus dicit quod indecens est... — ... vel cogitacione peccasti » (54v) ; — « De generali et particulari judicio Dei. Judicium Dei duplex est... — ... diem neque horam » (55-55v) ; — notes sur l'Antéchrist : « Ubi Antichristus nascetur. Remigius super Apocalix dicit quod Antichristus nascetur in Babilone... — ... morabitur facie ad faciem » (56-58) ; — notes : « Mater plus giligit [sic] liberos quam pater... Primo quia mater plus dat... — ... diligit tanquam rem dubiam » (58-58v) ; — « Quomodo discretio potest acquiri. Cassianus respondet quod sola humilitate... — ... ut eum instrueret » (58v-59) ; — « Nota questionem cum Jhesus sit proprium nomen ejus... Respondetur quod illa duo nomina... — ... nos ipsos » (59) ; — « De dilectione mariti ad uxorem... Viri diligite uxores vestras... (Eph. V, 25). Et dilectio debet esse talis... — ... sit fidelis et cordialis » (59-60) ; — « Quinque sunt tempora a quibus ab actu matrimoniali abstinendum est. Primum est tempus quadragesimale... — ... dies purifficacionis » (60) ; — note théologique : « De jejunio. Ad hoc quod jejunium fiat Deo acceptum... — ... placens Deo » (60v-61) ; — « De quodam mirabili. Fuit quidam philosophus vocatus Secundus Pictagoream... — ... libere abire permisit » (61v-63).
F. 63-64 Lettres concernant le conflit entre le pape Boniface VIII et Philippe IV le Bel. Bulle apocryphe de Boniface VIII à Philippe le Bel : « Littera missa per Bonifacium papam octavum regi Philipo pulchro : Bonifacius episcopus... Philippo... Deum time et mandata ejus observa... (Eccl. XII, 13). Scire te volumus ... — ... hereticos reputamus. Datum Laterani nonis decembris pontificatus nostri anno septimo » (éd. Hefele-Leclerq, Hist. des conciles, VI, 403-404) ; cf. ibid., 403-406 (63-63v) ; — « Responsio facta ad supradicta. Philippus Dei gratia Francorum rex Bonifacio... Sciat tua maxima fatuitas... — ... reputamus et dementes. Datum etc. » (éd. cit., 406-407) (63v-64).
F. 64-79 Notes théologiques, sentences, citations patristiques, hymnes, etc. « Quatuor sunt servanda pro nostra salute. Primo secundum Crisosto[mum] super Matheum : quis debet... — ... prebet experimentum » (64-65) ; — « Tria remedia contra subitaneam mortem. Primum est ut quis hodiernum diem... — ... sacramentis ecclesiasticis moriatur » (65-65v) ; — « Quatuor requisita antequam oratio sit exaudita. Primo debet illud concupiscere desideranter... — ... vel deprecacio » (65v-66) ; — sur l'Ave Maria : « Quare pulsatur de cero [sic] et mane Ave Maria... Sciendum super hoc quod hoc nomen Jhesus... — ... primo offeramus » (66v-67) ; — citations de Henri de Gand, s. Bernard, etc. sur les religieux : « Gratiam quam habent ingredientes religionem. Henricus de Gandavo dicit quod eandem graciam consecuntur... — ... non valet obolum » (67-67v) ; — citations patristiques : « De chorea. Augustinus dicit quod corisare ex superbia... — ... non sit de illicitis » (68-68v) ; — commentaire sur les dix commandements, avec citations de s. Augustin et s. Ambroise : « De preceptis Dei. Augustinus De Gratia et libero arbitrio dicit quod precepta sunt data (I, 2)... — ... est mortalis » (68v-69) ; — « De assumpcione Virginis Marie. Post ascensionem Domini discipulis dispersis... — ... cum angelis conversabatur » (69v-71) ; — « De pace. Boni prophete et confessores preteritis temporibus... — ... scilicet meum et tuum » (71-71v) ; — « De dignitate sacerdotali. Sacerdotes merito sunt honnorandi... — ... irregularis » (71v-72v) ; — commentaire sur des extraits du Praeceptorium divinae legis de Johann Nyder : « Aliqua extracta de preceptorio divine legis fratris Johannis Nyder... Notandum quod prout habetur... — ... talia fantasmata » ; cf. Hain, n° 11586 (72v-73v) ; — « Actus luxurie commictitur sex modis... Primus actus est fornicacio simplex... — ... se imersit in gelidam aquam » (73v-75) ; — « De quatuor temporibus anni. Ver in medio mensis martii sumit inicium... — ... et piscibus » (75v-76) ; — « De operibus que fiunt in peccato mortali. Sciendum quod cum bonis operibus que facit quis existens... — ... bona opera non fecissent » (76v-77) ; — « Nota quod illi qui redeunt post Pasque ad preterita peccata... — ... sic inventum est » (77) ; — « In Christo quatuor fuerunt de quibus opportuit testimonium periberi. Nota quod in Christo quatuor fuerunt... — ... in toto mondo recitatur » (77v) ; — « De nascencia pueri et de baptismo. Puer nascens nativitate naturali... — ... in baptisatis sicut in non baptisatis » (78-78v) ; — « Quatuor peccata querentes [sic] vindictam Deo. Primum est oppressio innocentum... — ... requirit vindictam super te » (79) ; — note mi-française mi-latine : « Restitucion et reconciliacion avec son ennemy... Loquendo, bibendo, honnorando ; loquendo en ce reconciliant... — ... ou bon vespre » (79).
F. 79v-80 Hymnes en l'honneur de s. Bernard. « Epitaphium divi Bernardi. Mira loquor sed digna fide Bernarde quid hoc est||... — ... Omnis caro quando resurget » ; cf. Chevalier, Repert. hymn., n° 29650 (79v) ; — « De eodem. Sunt clare valles sed claris vallibus abbas||... — ... Clarius exultat spiritus ante Deum » (Gallia christiana, IV, Paris, 1656, 797-798) ; cf. Walther, Initia carminum, n° 18812 (79v-80) ; — « De eodem. Lactis virginei liquor infusus faciei||... — ... dulcia verba Dei » (80) ; — « De eodem. Sanctus Bernardus mundi suavissima nardus. Finis » (80).
F. 80-81 Notes en français. « Ce mercredi saint IIIIe avril Ve??? XIIII, moy T. Berbisey, estant a tenebres... — ... a la salvacion de son ame » (80) ; — « L'an mil Ve???XV maistre Jaques Prevost sollennel prescheur, prescha l'advent... — ... a baillé a moy T. Berblisey [sic] par escript » (80-80v) ; — « Le pouvre pecheur ou pecheresse... — ... en disant pecavi et confiteor Deo omnipotenti etc. » (80v-81).
F. 81v-82 Hymnes en l'honneur de la Vierge. « Ad laudem dive Marie prosa. Ave Maria templum summe majestatis||... — ... Salva nos et serva in seculum seculi. Amen » (81v) ; — « De eadem virgine Maria. Kyrie virginitatis amator inclite, Pater et Marie creator Eleyson||... — ... decantemus Marie laudes Eleyson. Finis » ; cf. Chevalier, Repert. hymn., n° 21720 (81v-82).
F. 82-84v Résumé d'une note sur la naissance des enfants. « Puer nascens nativitate naturali quatuor facit. Primo flendo... — ... et nuditatem » ; cf. plus haut, f. 78-78v (82) ; — sur les possédés. « Deus permictit demones intrare corpora... — ... en temps de caresme » (82v-83), avec des passages en français ; — extraits divers : « In libro de regimine sanitatis. Qua recencia, viva rubencia... — ... sunt valitura » (84) ; — « De resurrectione. Christus resurgens ex mortuis... — ... qui tecum vivit, etc. » (84) ; — notes théologiques. « Nota verba Christi in evangelio : facilius est camelum... — ... coronas » (84v).
Ad hoc quod jejunium fiat Deo acceptum...
f. 60v
Adam factus est extra paradisum...
f. 48v
Angele qui meus es custos pietate superna//...
f. 30v
Augustinus De Gratia et libero arbitrio dicit quod praecepta sunt data...
f. 68v
Augustinus de verbis Domini...
f. 37v
Augustinus dicit quod corizare ex superbia...
f. 68
Augustinus dicit quod indecens est...
f. 54v
Augustinus : Nihil sic revocat a peccatis quam mortis meditatio...
f. 31
Ave Maria, gratia plena... (cf. Lc. I, 28).
Sciendum super hoc quod hoc nomen Jesus...
f. 66v
Ave Maria templum summae majestatis//...
f. 81v
Boni prophetae et confessores praeteritis temporibus...
f. 71v
Cassianus respondet quod sola humilitate...
f. 58v
CE MERCREDI SAINT IIIIe AVRIL VC XIIII, MOY T. BERBISEY, ESTANT A TENEBRES...
f. 80
Christi Mariae Virginis et Johannis Baptistae sanctificati in utero...
f. 40
Christus resurgens ex mortuis jam non moritur... (Rom. VI, 9).
Dicunt nunc judaei quomodo milites custodientes sepulchrum perdiderunt regem...
f. 84
Convertimini ad me in toto corde vestro... (Joel II, 12).
In istis verbis Deus nos incitat ad paenitentiam...
f. 35
Creator ineffabilis qui de thesauris sapientiae...
f. 25v
Cum de praesentis exsilii miseria...
f. 1
Cum omnium terribilium mors corporalis sit terribilissima...
f. 1v
Dat septem vitia dicio saligia //...
f. 38v
Deum time et mandata ejus observa... (Eccl. XII, 13).
Scire te volumus...
f. 63
Deus permittit daemones intrare corpora...
f. 82v
Ecce crucem Domini, fugite, partes adversae : vincit leo...
Est quinque loqui quantum quandoque silere//...
f. 25
[...] Et dilectio debet esse talis...
f. 59
Fuit quidam papa qui dum in extrema venisset...
f. 18
Fuit quidam philosophus vocatus Secundus Pythagoream ducens vitam...
f. 61v
[...] Gaudeat qui potest parce vivere...
f. 37
Gregorius dicit quod quidquid agitur perditur si per humilitatem...
f. 44
Gregorius in homiliis loquendo de sancto Thomas...
f. 53
Henricus de Gandavo dicit quod eamdem gratiam consequuntur...
f. 67
Homines magnanimes sunt ad indulgentiam faciles...
f. 39
Hugo de Sancto Victore : Gaudeat qui potest parce vivere...
Judicium Dei duplex est, generale et particulare. Particulare contingit in morte hominis...
f. 55
KYRIE, virginitatis amator, inclute Pater et Mariae creator. ELEISON//...
L'AN MIL VC XV MAISTRE JACQUES PREVOST SOLLENNEL PRESCHEUR, PRESCHA L'ADVENT...
Lactis virginis liquor infusus faciei//...
LE POUVRE PECHEUR OU PECHERESSE...
f. 80v
Loquendo, bibendo, honorando. Loquendo en ce reconciliant...
f. 79
Mater plus diligit liberos quam pater... Primo quia mater plus dat...
f. 58
Materia vestis primo fuit multum vilis...
f. 24v
Mira loquor sed digna fide, Bernarde, quid hoc est//...
Missa praecellit et est dignior ceteris orationibus sicut Christus...
f. 21v
Multiplices sunt causae secundum beatum Thomam...
f. 42
[...] Nihil sic revocat a peccatis quam mortis meditatio...
Nota : minima pars philosophiae est cognitio...
f. 35v
Nota quaestionem : si quis a malo se abstineret nec bonum faceret an salveretur ?...
f. 24
Nota quod illi qui redeunt post Pascham ad praeterita peccata...
f. 77
Nota quod in Christo quattuor fuerunt de quibus oportuit testimonium perhibere...
f. 77v
Nota quod omnes homines tam nobiles quam innobiles...
f. 26
Nota verba Christi in Evangelio : Facilius est camelum... (Mt. XIX, 24)
Qui scilicet res injustas...
f. 84v
Notandum quod prout habetur vicesimo sexto...
f. 72v
Paenitens duo debet facere, primo rememorare omnia peccata...
f. 32v
Post ascensionem Domini discipulis dispersis per diversa loca...
f. 69v
Primi qui in illo statu vivunt in quo mori non auderent...
Primo debent esse fideles dominis suis in rebus temporalibus...
f. 45
Primo debet illud concupiscere desideranter pro quo vult...
f. 65v
Primo quia mater plus dat de substantia filio quam pater...
Primo secundum Chrysostomum super Matthaeum : Quis debet diligenter audire verbum Dei...
f. 64
Primum est oppressio innocentium, viduarum et pupillorum...
Primum est tempus quadragesimale ante Pascha quia tunc legitur...
f. 60
Primum est ut quis hodiernum diem et processionem veneretur...
f. 65
Primus actus est fornicatio simplex sicut solutus cum soluta...
f. 73v
Primus adventus est in mundum per carnis adsumptionem...
f. 39v
Puer nascens nativitate naturali quattuor facit : primo flendo...
f. 82
Puer nascens nativitate naturali quattuor facit quae nobis sunt ad humilitatis exemplum : primum est quod flendo et non ridendo...
f. 78
Qua recentia vina rubentia, pinguia jura //...
Qui a statu patientiae per linguarum vulnera...
f. 41
Remigius super Apocalypsim dicit quod Antichristus nascetur in Babylone...
f. 56
Respondetur quod illa duo nomina : Jesus, Christus, sibi conveniunt...
Sacerdotes merito sunt honorandi propter dignitates quas habent...
Sanctus Bernardus, mundi suavissima nardus...
Sciat tua maxima fatuitas in temporalibus nos alicui...
f. 63v
Sciendum quod cum bonis operibus quae facit quis exsistens...
f. 76v
Sciendum quod licet praedestinatio sit vera et certa...
f. 46
[...] Sciendum super hoc quod hoc nomen Jesus et similiter Maria...
Scire aliquid laus est. Nam ex hoc Octavianus imperator noluit...
[...] Scire te volumus quod in spiritualibus et temporalibus nobis subdes...
Si omnes homines nati ab Adam usque in hodiernum diem viverent...
f. 28
[...] Si quis a malo se abstineret nec malum faceret an salveretur ?...
[...] Si talia loquitur de se quem sanctificavit Deus in utero matris suae...
f. 19v
Sunt clarae valles sed claris vallibus abbas //...
f. 79v
Vado mori, credens per longum vivere tempus //...
f. 21
Ver in medio mensis Martii sumit initium et durat usque ad medium Junii...
f. 75v
Viri, diligite uxores vestras... (Col. III, 19)
Et dilectio debet esse talis...
Visceribus juvenum sunt fortia vina venenum//...
f. Iv
RDF exports to come…
You can view and manipulate this document directly on this site, compare it to others using the Mirador viewer, or drag and drop this icon into the IIIF viewer of your choice. Read more about IIIF