Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1756

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q89594

  • Attested title :
    • Pompeius grammaticus (Fasz. I); Rhetorica ad Herennium (Fasz. II)
  • Other Form of the Shelfmark :
    • Bibliothèque vaticane, Pal. lat. 1756
    • Vatican. BAV, Pal.lat.1756
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1756
    • Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1756
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Languages : Latin
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

Codicological aspects

  • Papier (f. 1-167) et parch. (f. 168-191), VII + 191 ff. + 3 ff. blancs (f. I-I v°, II v°, III v°-VII v°, et 158-167 v° blancs).

    Recueil de deux parties: 1) f. 1-167: papier (filigrane var. Briquet 14832: Parsberg, 1468), XVe s. (a. 1464), 304 x 215 mm.; 2) f. 168-191: parch., XIIIe s. (fin), 2 col., 305 x 215 mm. Gloses marginales et interlinéaires de la main du copiste, mais en partie rognées aux f. 168-190. Manuscrit palimpseste.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-167v - Faszikel I
    1r-157v - Pompeius grammaticus, Commentum artis Donati
    168r-191v - Faszikel II
    168ra-190rb - Anonymus, Rhetorica ad Herennium
    168ra-170va - Liber I
    170va-176ra - Liber II
    176ra-180rb - Liber III
    180rb-190rb - Liber IV
    190va-191vb - Exercitationes rhetoricae

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 - f. 1-157 v°: Pompeivs grammaticus, Commentum artis Donati.

    titre: «IN NOMINE DEI SVMMI INCIPIT TRACTATVS POMPEII SVPER PARTES DONATI GRAMATICI VRBIS ROME ».

    inc. (les huit premiers mots du prologue manquent: «VNIVSCVIVSQVE REI SCIENCIA QVERITVR ETHiMologia ipsius artis... ».

    le chapitre De figura (éd. H. Keil, Gramm. lat., 5, p. 169-174) et la fin du De interlectione (ibid., p. 281 l. 20-282) manquent.

    2 - f. 168-190: Ps. Cicero, Rhetorica ad Herennium.

    division en 4 livres.

    titre: «Incipit liber Rethoricorum Tulii M. Cyceronis ad Gayum Herennium ».

    (gloses) inc. f. 168 marge supér. (le début est rogné): «// institutis philosophicis instructus consolatione...».

    expl. f. 190 marge de droite: «...et hec omnia adipiscentur exercitamur nos ita ».

    ~ f. 190 v°-191 v°: ‹Exercitationes rethoricae›.

    1) titre: «Arenga per modum instrumenti rhetorici Tulii. Excerptum M.T. Cyceronis in C. Salustium ».

    inc.: «Quod autem si de mea uita atque artibus huic conuiciatori. . . » (Ps. Cicero, Inuectiua in Sallustium, 1, 1 - éd. A. Kurfess, Teubner, 1914, p. 9, l. 12 etc.).

    expl. f. 190 v° col. 2: «...ut a te cauere possimus audacia uincit studia nostra».

    f. 190 v°, marge infér.: Ps. Cicero, Inuectiua in Sallustium (extrait).

    texte: «Sanctius [sic] rebus est me meis florere gestis quam maiorum opinione, niti et ita uiuere, ut sim posteris meis nobilitatis inicium et uirtutis exemplum. Tulius contra Salustium » (2,5 - éd. A. Kurfess, cit. supra, p. 11, l. 18 -p. 12 l. 1).

    2) titre f. 190 v° col. 2: «Exemplificatio omnium colorum rethoricorum. De amore ».

    inc.: «Amor facit promptos homines et loquaces. Amor sequaces suos artificiosos reddit... ».

    expl. f. 191 col. 1: «sed si diligeres fieres doctior et amabilior et gauderes fortius iuuentute ».

    3) titre f. 191 col. 1: «Quidam in belligerando pro patria nature debitum persoluit cui remansit unica proles inopie angustiis circumsepta super quo suadetur in consilio ut isti debeat subuenire. sic. Per instrumentum rethoricum ».

    inc.: «Euidenter clara operum cernit oculis ueritatis et indicat mens discreta...».

    expl. f. 191 col. 2: «...gratia non debet obcumbere cum dilectis».

    4) inc. f. 191 v° col. 1: «Virgule a cespite suo non discrepant et laudabilis uena seruat originem... ».

    expl. f. 191 v° col. 2: «... et se ipsum altero adorbauit ne iubar tante uirtutis in aliquo caligaret ».

Participant

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: 1 - allemande, écriture bâtarde livresque. Le manuscrit a été copié en 1464 par Conrad Fabri de Luterburg, alias Pfleger de Scheyd, bedeau de la faculté des arts de l’université de Heidelberg (cf. supra, Pal. lat. 1583), qui signe au f. 157 v°: «... EXPLICIT FELICITER PER ME CONRADVM FABRI DE LVTERBVRG BEDELLVM FACVLTATIS ARCIVM ANNO etc. M°CCCC°LXIIII° ».

    2 - écriture gothique livresque recouvrant la gothique cursive initiale.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: 1-2 -peut-être la bibliothèque de l’abbaye Saint-Nazaire de Lorsch d’après B. Bischoff, op. cit. infra ; bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. II cote du transfert: C. 37/1922).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • A. Wilmanns, Der Katalog..., 23, p. 396
    • F. Falk, Beiträge zur Rekonstruktion..., p. 72
    • P. Lehmann, Johannes Sichardus..., p. 139
    • L. Holtz, Tradition et diffusion de l’oeuvre grammaticale de Pompée (Rev. philol., 45, 1971, p. 57)
    • B. Bischoff, Lorsch..., p. 118-119.

Life cycle of this book

Data sources