Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.1559

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q90882

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Reg. lat. 1559
    • Bibliothèque vaticane, Reg. lat. 1559
    • Vatican. BAV, Reg.lat.1559
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.1559
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

Codicological aspects

  • Parch., XIVe-XVe s. (a. 1390-1408), I + 56 ff. (f. 1 v° blanc), 235 x 170 mm. Quelques petites initiales ornées de figures humaines ou d’animaux ; réclames ornées de dragons et d’un chien. Assez nombreuses gloses marginales de la main du copiste ou contemporaines, et quelques-unes plus récentes.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • ~ f. I v°: ‹Notae diuersae›.

    parmi lesquelles:

    ~ —‹Carmen gallicum› (éd. d’après ce manuscrit: J. Bignami Odier et A. Vernet, op. cit. infra, p. 125).

    ~ — «Status mondi».

    inc.: «Luxus opum nocuos semper decliuis ad actus...» (4 v. - éd. ibid., p. 125 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 10 533, cite seulement le ms. Paris, Bibl. nat., nouv. acq. lat. 1544, f. 102).

    ~ f. 1: Richardvs de Basochiis, Memoria librorum quos studui... (éd. ibid., p. 131-153).

    f. 2-3: Accessus in Ps. Ovidii De uetula: «Capta Troia».

    titre f. 2 marge supér.: «Ouidius de uetula».

    (prol.) inc.: «In librorum iniciis septem solent inquiri que ad causas...».

    ligne 6: «... uita incipiamus auctoris».

    titre rubriqué: «Sequitur historia de ortu gestis ac uita ipsius Ouidii libri huius actoris».

    (texte): «Capta Troya sicut tradunt...».

    expl.: «... quod de uirgine nasceretur. In laude illius uirginis terminat librum suum» (éd. P. Klopsch, op. cit. infra, 1967, p. 279-287 - éd. d’un extrait d’après ce manuscrit B. Nogara, op. cit. infra, p. 431).

    ~ f. 3 v°-6 v°: ‹Iacobvs de Sancto Amando ?›, Metae et fallaciae moralisatae.

    ~ f. 6 v°-7 v°: ‹Carmina›.

    1) titre: «De equis solis scilicet proprietatibus eius».

    inc.: «Solis equi lucis dicuntur quatuor hore...» (2 v. - éd. Bignami Odier -Vernet, op. cit. infra, p. 126).

    2) titre: «De proprietate planetarum in retrogradibus».

    inc.: «Cynthia Mercurius Venus et Sol...» (2 v. - éd. ibid., p. 127).

    3) titre: «De bonitate uel malicia planetarum».

    inc.: «Iupiter atque Venus bene sunt Sat‹urnus› Marsque...» (5 v.).

    4) titre: «De qualitate planetarum».

    inc.: «Ignea sunt A‹ries› Leoque Sa‹turnus› terrea...» (4 v.).

    5) f. 6 v°-7 titre: «De proprietatibus signorum supra corpus humanum».

    inc.: «Nil capiti facias Aries dum luna refulget...» (36 v., extraits du Flos medicinae Scholae Salernitanae, = Pars V, début, cf. H. Walther, Initia carminum, n° 11 780 ; L. Thorndike et P. Kibre, A Catalogue of incipits of mediaeval scientific writings, 2e éd., Londres, 1963, col. 912).

    6) f. 7 v° titre: «De effectibus duodecim signorum».

    inc.: «Natus in Ariete decrepitus erit et graciam habebit...» (12 v. suivis d’une note de 16 lignes éditée par Bignami Odier -Vernet, op. cit. p. 127-128).

    f. 8-53: Ps. Ovidivs, De uetula (ms. V1 de Klopsch).

    titre: «Prefatio siue argumentum Leonis prothonotarii sacri palacii Bizantini sub Wathacio principe in librum Ouidii Nasonis Pelignensis de uetula».

    (gloses) inc. f. 8 marge gauche: «In ista prefatione 4or sunt cessure scilicet penthimemeris que fit in inicio...».

    inc. marge de droite: «Paradigma nichil aliud quam prouerbiale dictum siue exemplum...».

    f. 53 marge infér. (add. du XVIe s.): «In Obitum Ouidii Nasonis Sulmonensis».

    inc.: «Edidit hec gelidis Naso noua carmina terris...».

    expl.: «... Misit ab Euxinis carmina littoribus» (6 v.).

    ~ f. 53 v°: Avgvstinvs Hipponensis, Hieronymvs presbyter et Ambrosivs, Excerpta.

    ~ f. 53 v°-55: Richardvs de Basochiis, Compilatio de Veteri et Nouo Testamentis (latine et gallice).

    ~ f. 55-56: «De mensuratione celi et terre, de distantia solis et lune et planetarum secundum Ptolomeum extracta».

    inc.: «Notandum est quod terra 20m 4or et 28° leucas de longo uidetur...».

    ~ f. 56 (add. d’une autre main, début XVe s.): ‹Notae›.

    1) inc.: «Nota quod Adam C. annorum 27 (?) erat quando genuit Seth...» (4 l.).

    2) inc.: «Nota quod in sequentia beati Dyonisii dicitur Gallorum apostolus uenerat Lutetiam...» (7 l.).

    3) inc.: «Nota de meridiebus diuersarum ciuitatum et regionum...» (18 l. sur les méridiens de Malines, Tolède, Londres, Paris, Marseille, etc.).

Participant

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: française, écriture cursive régulière assez brisée. Le manuscrit a été copié entre 1390 et 1408 par Richard de Bazoques (ou Bazoches), clerc du diocèse de Séez, recteur du collège de Conches en 1390, qui signe et date en plusieurs endroits, f. 3: «Explicit prohemium libri de Vetula finiti et scripti per manum Ricardi de Basochiis clerici Sagiensis dyocesis pro tunc temporis scolarum Conchacensium rectoris tringitaque [sic] annos habentis, anno domini milesimo trecentesimo octuagesimo nono die sabbati festo beate Agathe uirginis et martiris ‹5 février 1390, n. st.›. Orate Deum pro eo ut sibi uitam donet eternam. Amen»; f. 6 v°: «... Scripte per manum filii Guillemete anno domini M°CCC°98uo die Iouis post festum beati Dyonisii» (10 octobre 1398), f. 7 v°: «Explicit... per R. de B. conscripta die Veneris XVIIa mensis febr. anno Domini M°CCCCmo septimo ‹17 février 1408, n. st.› quo mortuus est dux Aurelianensis festo Clementis precedentis intollerabilique gelu durans lunationem...» (longue note sur le froid et l’inondation de la Seine pendant l’hiver 1407-1408) et f. 53: souscription en vers léonins alternativement rouges et noirs:

    «Explicit hic liber sit scriptor crimine liber

    Ingenio tardus sic scripsit sponte Ricardus

    Est de cognomen Basochiis R‹icardus› sibi nomen...»

    (8 v. - éd. complète de toutes ces souscriptions par J. Bignami Odier et A. Vernet, op. cit. infra, p. 126-128).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: en haut du f. 1 initiales: «A. S». f. 56 v° ex-libris en français gratté, on lit aux rayons ultra-violets: «Ce liuure d‹...› Nicollas de sego ‹..... ?› dict mon‹...›ser (?)» (XVIe s.) ; plusieurs membres de la famille Gravelle ont inscrit leurs noms au XVIe s., f. 1: «Gravelle», en dessous d’une autre main: «Druida», f. 55 v° en haut: «Nicolay Gravelle», f. 56 «ex dono Symonis Gravelle», f. 56 v° à l’envers: «Simonis Iohannis et Nicolai»; Paul Petau (cote E. 41 au f. 2) ; Alexandre Petau (correspond probablement au n° 1227 de son catalogue manuscrit, Leyde, Voss. lat. Q. 76, f. 81 v°) ; Reine Christine de Suède (cote 1700 au f. I v°).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 1re partie. Fonds Patetta et Fonds de la Reine par E. Pellegrin, Paris, 1978, p. 273 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1978_cat_21_21)

Bibliography

    • B. Nogara, Di alcune uite e commenti medioevali di Ovidio (Miscellanea Ceriani, Milan, 1910, p. 417-418, 431)
    • F. Ghisalberti, Mediaeval biographies of Ovid (Journ. Warb. Court. Inst, 9, 1946, p. 19, 50-51)
    • J. Bignami Odier et A. Vernet, Les livres de Richard de Bazoques (Bibl. Éc. Ch., 110, 1952, p. 124-153), description détaillée
    • D. M. Robathan, Introduction to the Pseudo-Ovidian «De Vetula» (Trans. Proceed. Amer. philol. Assoc., 88, 1957, p. 206), simple mention
    • I. Taù, Il «Contra oblocutores et detractores poetarum» di Francesco da Fiano (Archiv. ital. per la stor. d. pietà, 4, 1965, p. 282 n. 3 et 317 n.), brèves mentions
    • P. Klopsch, Pseudo-Ovidius, De vetula, Untersuchungen und Text (Mittellatein. Stud. u. Texte, 2), Leyde-Cologne, 1967, p. 173-174 (brèves mentions).

Life cycle of this book

Data source