Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ott.lat.1992

Codicological aspects

  • Parch., XVe s., I + 192 ff. (+ f. 95 bis blanc et f. 125 bis), 255 x 170 mm. Aux f. 1 et 96 bordures à «bianchi girari» parsemées d’oiseaux, ornées au f. 1 de médaillons avec une tête de femme et une tête de vieillard barbu et, en bas, d’une couronne de laurier renfermant le blason soutenu par deux anges, au f. 96 la couronne de laurier est encadrée de deux oiseaux aux longs cous. Initiales d’or à «bianchi girari». Quelques gloses marginales du XVIe s. aux f. 37-42 v°, 50-58 v° et 70 v°-76 v°; au f. I v° table du contenu du manuscrit.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-95 v°: Cicero, Orationes in M. Antonium Philippicae (I-XIV).

    titre: «M. Tulii Ciceronis Arpinatis contra M. Antonium Philippicarum liber primus incipit feliciter».

    f. 45, lacune habituelle des manuscrits de la classe D à la fin de la Philipp. V et au début de la Philipp. VI (cf. supra, Barb. lat. 126, f. 28 v°); décalage dans la numérotation des Philippicae jusqu’à XI divisée en deux parties numérotées X (= XI, 1-12) et XI (= XI, 13-fin); la Philipp. XII est aussi divisée en deux parties numérotées XII (= XII, 1-10) et XIII (= XII, 11-fin).

    f. 96-102 v°: Cicero, Oratio I in L. Catilinam.

    titre: «M. Tulii Ciceronis contra L. Catillinam [sic] inuectiua Incipit feliciter».

    f. 102 v°-104: Ps. Sallvstivs, Inuectiua in Ciceronem.

    titre: «C. Salustii inuectiua contra M. Ciceronem incipit feliciter».

    f. 104-107 v°: Ps. Cicero, Inuectiua in Sallustium.

    titre: «M. Tulii Ciceronis contra C. Salustium inuectiua responsalis incipit feliciter».

    f. 107 v°-125: Cicero, Orationes II-IV in L. Catilinam.

    pas de titre.

    f. 125-126 v°: Ps. Cicero, Oratio V in L. Catilinam.

    pas de titre.

    inc.: «Non est tempus ocii P. C...» (cf. supra, Barb. lat. 4045, f. 51-52).

    f. 126 v°-127 v°: Ps. Catilina, Responsio seu Inuectiua in Ciceronem.

    titre: «Oratio L. Catilline se defendentis contra M. Ciceronem incipit feliciter».

    inc.: «SI subtiliter a circumstantibus...» (cf. supra, Barb. lat. 4045, f. 52-53).

    ~ f. 128-158: Aeschines, Oratio in Demosthenem contra Ctesiphontem (transl. lat. Leonardi Bruni Aretini).

    ~ f. 158-192: Demosthenes, Oratio contra Aeschinem pro Ctesiphonte (transl. lat. Leonardi Bruni Aretini).

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, écritures humanistiques rondes. D’après M. de Marco, op. cit. infra, les f. 125-127 v° sont copiés d’après le ms. Naples, Bibl. Naz., IV. G. 4.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Bernardino Maffei († 1553) d’après la table du contenu et les notes marginales de sa main, aux f. 1 et 96 le nom: «Mafeorum» (f. 1) ou «Mafaeorum» (f. 96) est inscrit dans l’écu à la place des armes du premier possesseur badigeonnées de rouge, le manuscrit a été utilisé par Hieronymus Ferrarius, pour ses Emendationes in Philippicas Ciceronis, Venise, 1549 (cf. B. L. Ullman, op. cit. infra); le cardinal Sirleto (correspondrait au n° 180 de son catalogue: Vat. lat. 6163, f. 320 qui peut correspondre aussi au ms. Ottob. lat. 1787, cf. supra); Giovanni Angelo duc d’Altemps (ex-libris au f. 2); le cardinal P. Ottoboni (cote de Bianchini: V. 6. 29).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • B. L. Ullman, The Codex Maffeianus of Cicero's Philippics (Class. Philol., 30, 1935, p. 161-164), reproduit dans B. L. Ullman, Studies in the Italian Renaissance, Rome, 1955, p. 377-382
    • J. Ruysschaert, Recherche des deux bibliothèques romaines Maffei..., 1958, p. 349, n° 98
    • F. de Marco, Un nuovo codice di Leonardo Bruni traduttore (Aevum, 33, 1959, p. 274-277)
    • M. de Marco, La doppia redazione della «Quinta Catilinaria» e della «Responsio Catiline» (Ciceroniana, 1960, p. 129)
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, 1967, p. 420.

Life cycle of this book

Data source