Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ross.884

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Ross. 884 (XI, 37)
    • Bibliothèque vaticane, Ross. 884 (XI, 37)
    • Vatican. BAV, Ross.884
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ross.884
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

IIIF manifest

Codicological aspects

  • Papier (filigranes mutilés au bord des feuillets, aigle cf. var. Briquet 89? ; depuis f. 146, fleur cf. var. Briquet 6662 ?), XVe s. (fin), II + 187 ff. (+f. 181 bis; pas de f. 186 par erreur; f. 154-187 v° blancs), 144 x 108 mm. Titre faux du manuscrit en capitales d’or au dos de la reliure: «P. TERENTII PHAEDRA COMOEDIA. AVTOGRAPHVS N. MACLAVELI ». Quelques gloses marginales et notes de la même main.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. II v° (add. d’une autre main du XVe s.), Hieronymvs presbyter, Chronicon Eusebii (extrait: Vita Lucretii).

    titre: «Eusebius («Cesariensis », add.) Olympiade CLXXI ».

    texte: «Titus Lucretius poeta nascitur qui postea amatorio poculo in furorem uersus cum aliquot libros per interualla insanię transcripsisset quos postea Cicero emendauit propria manu («se » add. plus récente) interfecit anno aetatis suae XLIIII («olympiade CLXXX » add.)» (éd. P.L., 27, col. 523-526; J. K. Fotheringham, Eusebii Pamphili cronici canones latine uertit... S. Eusebius, Hieronymus, Londres 1923, p. 231).

    f. 1-133 v°: Lvcretivs, De natura rerum.

    titre f. I (add.): «Titus Lucretius poeta Romanus de rerum principiis libri sex».

    f. 11, les v. I, 585-588 qui manquent à leur place sont ajoutés par la même main en marge.

    f. 20 v° à la fin du liv. I: «Lucretii poetȩ clarissimi liber p‹rimu›s explicit. Incipit secundus foeliciter ».

    f. 134-153 v°: Terentivs, Eunuchus.

    pas de titre; l’argument manque.

Participant

Origin

  • Origine: italienne, écriture humanistique semi-cursive dont l’attribution à Niccolò Machiavelli (1469-1527) est controversée (cf. Bibliographie); le copiste signe au f. 133 v°: «Nicolaus Maclauellus scripsit Foeliciter » et vraisemblablement au f. 153 v° (la note est grattée, maculée de réactif (?) et illisible aux rayons); d’après le calque d’une fin de lettre de Niccolò Machiavelli du 8 mars 1497 ou 1498, inséré entre le f. I et II, le manuscrit aurait pû être copié vers 1499.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: aucune indication.

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 477 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliography

    • W. A. Merrill, The Italian manuscripts of Lucretius (Univ. of California Publications in class. Philol., 9), Berkeley, 1929, p. 347
    • E. Chauncey Finch, Machiavelli’ s copy of Lucretius (The classical Journal, 56, 1960-1961, p. 29-32)
    • S. Bertelli et F. Gaeta, Un codice di Lucrezio e di Terenzio (Rivista storica ital., 73, 1961, p. 544-545), description du manuscrit
    • G. A. Gordon, A bibliography of Lucretius, Londres, 1962, p. 287
    • R. Ridolfi, Del Machiavelli, di un codice di Lucrezio e d’altro ancora (La Bibliofilia, 65, 1963, p. 252 sq.), contredit les conclusions de S. Bertelli et refuse l’attribution à N. Machiavelli
    • S. Bertelli, Ancora su Lucrezio e Machiavelli (Rivista stor. ital., 76, 1964, p. 774-790)
    • S. Bertelli, Un codice lucreziano dall'officina di Pomponio Leto (La Parola del passato, 20, 1965, p. 37-38), réponse à R. Ridolfi
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, 1967, p. 467
    • R. Ridolfi, Errata-corrige machiavelliano (La Bibliofilia, 70, 1968, p. 137-138)
    • B. Richardson, Evoluzione stilistica e fortuna della traduzione machiavelliana dell’ «Andria » (Lettere italiane, 25, 1973, p. 321)
    • M. Martelli, L’altro Niccolo’ di Bernardo Machiavelli (Rinascimento, 14, 1974, p. 94-95)», il ne s’agit pas du célèbre homme politique mais d’un homonyme.

Life cycle of this book

Data source