An entry point to the written heritage of the Middle Ages and the Renaissance in Western Europe, from the 8th to the 18th century.
A search engine of interoperable digitized manuscripts and rare books
Collaborative platform to manage and publish Biblissima authority data
Help for reading and learning classical languages, XML editing tools and environments
Expertise service around IIIF standards
Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q63415
IIIF collection
IIIF Manifests in this collection
Digitization type not specified
Digitisation:
Data Source: BnF Archives et manuscrits
Voir t. VI, 819.
F. 74. Oeuvre authentique de HUGO DE SANCTO VICTORE, d'après D. Van Den Eynde, Essai sur la succession et la date des écrits de Hugues de Saint-Victor , Rome, 1960, 27.
F. 113-116v et 148-148v. Faussement attribué à BERNARDUS MORLANENSIS ; cf. Y. F. Riou, dans Revue d'histoire des textes , II (1972), 38-40 (bibliographie).
F. 1-1v (f. de garde). Extraits des fausses décrétales de Clément Ier et d'Anaclet. « Petrus : [Q]uicumque contristaverit doctorem veritatis... — ... sed unus prefuit omnibus » [CLEMENS I, Epistola prima ad Jacobum, apocr., extr.] (Hinschius, Decretales pseudo-isidorianae, 31, 32, 33, 39 passim) (1) ; — Epistola secunda, extr. « Clemens. Sicut solus ad tabernaculum femine non accedat... — ... facit » (ibid., 48, 47, 50 passim) ; — Epistola tertia, extr. « Cunctis fidelibus... Non itaque missas... — ... nec rite celebranda » (ibid., 57-58, passim) ; — « Anacletus papa, tertius a Petro, in primo decretali. Beatus predecessor noster Clemens... — ... neglexerunt » (ibid., 68) (1v).
F. 2-17v Sermons, questions et notes de théologie, brefs commentaires scripturaires. « Sanguisuge due sunt filie... (Prov. XXX, 15). Et « dicentes » nunquam sufficit. Considerandum est fratres contra quas et cujus patris... » (2-2v) ; — « Dispone domui tue... (Is. XXXVIII, 1). Familiaris fuit hec admonitio... » [PETRUS COMESTOR, in ebdomada penosa] (P.L., CXCVIII, 1764-1768, avec var.) ; cf. M.M. Lebreton, dans Bull. d'inf. I.R.H.T., II (1953), 31 ; J.B. Schneyer, Repert. lat. Serm., IV, 638, n° 35 (2v-3v) ; — « Excutere de pulvere consurge... (Is. LII, 2). Audite, fratres karissimi, quam dulciter... — ... de sordibus carnalitatis tue... », incomplet [GAUFRIDUS BABIO, In quadragesima, s. 7] (P.L., CLXXI, 463-464) ; cf. J.P. Bonnes, dans Rev. bénéd., LVI (1945-46), 201 ; Schneyer, op. cit., III, 151, n° 13 (3v) ; — « Queritur utrum Christus in illo triduo quo fuit in monumento fuerit homo vel non. Probatur quod tunc non fuerit homo... — ... ergo non est bigamus » (4v) ; — « Dicit auctoritas : Si potest Ethiops mutare pellem suam... (Jer. XIII, 23)... — ... sed non contra naturam dominii » (4v-5) ; — « Questio comparativa proposita est de sacramento baptismi et confirmationis quid istorum sit excellentius... — ... vetus abicitur » ; — « Nota quia in signum trine illusionis Christo facte ter glorificat eum Ecclesia... » ; — « Nota quod in profestis diebus lectorem evangelii unum lumen precedit... » ; — « Nota quia tercio legitur Christus deposuisse vestimenta sua... » (5) ; — « De nativitate Domini. In propria venit... (Joh. I, 11). Inproprie loquimur de eo qui in propria venit... », attribué à STEPHANUS episcopus TORNACENSIS dans le ms. Latin 14935, f. 8 ; cf. P.L., CCXI, 573 (5v-6v) ; — « In nativitate magistri P[etri] Pic[tavensis] » (dans la marge inférieure). « Factum est, vertente anno... (II Reg. XI, 1). Fratres nolite, queso, moleste accipere... » ; cf. P.S. Moore, The Works of Peter of Poitiers, 28 et 132 ; Schneyer, op. cit., IV, 720, n° 20 (6v-8v) ; — « In nativitate Domini sermo. Benedictus Dominus quoniam mirificavit misericordiam... (Ps. XXX, 22). Vereor, fratres mei, ne vobis... » [PETRUS PICTAVENSIS] ; cf. P.S. Moore, op. cit., 28 et 132 ; Schneyer, ibid., n° 12 (8v-10) ; — « Fluminis impetus letificat... (Ps. XLV, 5). Propheta loquitur de spiritu... » (10-11v) ; — « Oblatus in brachiis Simeonis redemptus est alieno sanguine... » (11v-12) ; — « Impleti sunt dies purgationis Marie... (Lc. II, 22). In hoc evangelio tria principaliter continentur... » ; cf. ms. Latin 13582, f. 104v (12-12v) ; — « Veni in ortum meum... (Cant. V, 1). Si filius lac propinet matri videtur ordo nature confundi... », attribué à HILDUINUS cancellarius PARISIENSIS dans le ms. Mazar. 774, f. 173 ; cf. Schneyer, op. cit., II, 715, n° 6 (12v-13v) ; — « Preteriens (Jhesus) secus mare Galilee... (Mc. I, 16). Celestis artifex qui fabricavit auroram et solem... », peut-être d'ALANUS DE INSULIS ; cf. M. T. d'Alverny, Alain de Lille..., Paris, 1965, 136 ; Schneyer, op. cit., I, 75, n° 83 ; dans un recueil attribué à GEBUINUS TRECENSIS dans le ms. Cambridge, Corpus Christi college 212, f. 115 (13v-15) ; — « In lectulo meo quesivi per noctes... (Cant. III, 1). Lectulus : sponsi... sponse. Et bene diminutivo nomine apellantur... — ... per VII dona Spiritus sancti illuminantur » (15-15v) ; — « Quis ascendet in montem Domini... (Ps. XXIII, 3). Jacentibus in valle lacrimarum et quorum venter terre adheret, facilius est loqui de descensu... » (15v) ; — « Omnis gloria filia regis... (Ps. XLIV, 14). Celestis curie citaredus ad celestes nuptias... », attribué à HILDUINUS cancellarius PARISIENSIS dans le ms. Mazar. 774, f. 19 ; cf. Schneyer, op. cit., II, 717, n° 25 (15v-16) ; — « Sermo in ramis palmarum. Animadverto quod vir Dei... (IV Reg. IV, 9). Verba ista que proponimus caritati vestrae... », attribué à HILDUINUS cancellarius PARISIENSIS dans le ms. Mazar. 774, f. 174 ; cf. Schneyer, op. cit., II, 716, n° 7 (16-17) ; — « Sermo de incarnato verbo. Extendam in Idumeam calciamentum... (Ps. LIX, 10, CVII, 10). Filius imperatoris eterni qui imperat ventis... — ... jocundari mereatur quod nobis prestare dignetur Jhesus... » (17-17v).
F. 18-22v Coena Cypriani, recension de Raban Maur. Épître dédicatoire : « Incipit epistola Rabani Mauri ad Lotharium regem Francorum. Domino excellentissimo... regi Lothario, ultimus vestre sanctitatis alumpnus Maurus. Cupienti mihi vestre dignitati... — ... attolleret. Explicit epistola » (H. Hagen, dans Zeitschrift für wissenschaftliche Theologie, XXVII (1883), 165-166 ; M. G.H. Ep. Karolini aevi, III, 506, ep. 52) (18) ; — « Incipit cena nuptialis Cipriani episcopi Cartaginensis collecta ex actis dictisque patrum tam veteris quam novi Testamenti. Quidam vir magnus et prepotens rex... — ... sunt reversi. Explicit cena Cipriani episcopi et martyris » (H. Hagen, éd. cit., 166-179, incomplet) ; cf. Strecker, dans M. G.H. Poet. lat., IV, 2 (1923), 868 (liste des mss.) ; Manitius, Gesch. d. lat. Lit. M.A., I, 691, 695 (18-22). A la suite : « Hoc opusculum scripsit Bernardus Iterii succentor monasterii Sancti Marcialis anno... M° C° LXXXX° VIII° ... », suivi de notes de la chronique de Saint-Martial du même BERNARDUS ITERII : « Hoc ipso anno audivimus quod quidam presbiter... — ... Hugone » (Duplès-Agier, Chroniques de Saint-Martial de Limoges, 65, n. 3) (22-22v).
F. 22v, 22bis-24v Sermon pour la fête de la Trinité : « Fluvius egrediebatur de loco voluptatis... (Gen. II, 10). Verbum Domini est quod audistis per os meum... » (P.L., CLXXI, 595-601, sous le nom d'Hildebert de Lavardin) ; attribué à PETRUS COMESTOR par M.M. Lebreton, dans Bull. d'inf. I.R.H.T., II (1953), 35 ; cf. Schneyer, op. cit., IV, 641, n° 68 (22v-24v) ; — note sur la Trinité : « Hoc itaque in primis vera et pia fide tenendum est quod Trinitas sit unus et solus verus Deus... — ... de quo dictum est : Querite faciem ejus semper » (24v).
F. 25-58v « Incipit Speculum Ecclesie. Prefacio magistri. De sacramentis ecclesiasticis ut tractarem... — ... placuit » ; « Incipiunt capitula. Primum capitulum est de Ecclesia... — ... octavum de supernis secretis que hic siri [sic] licet » (ces 5 derniers mots ajoutés après grattage) (25) ; « Ecclesia igitur in qua convenit populus... — ... fracta sunt tartara » (P.L., CLXVII, 335-374, prol. et c. I-VII, var., sous le nom de Hugues de Saint-Victor) ; attribution discutée ; cf. D. Van den Eynde, dans Antonianum, XXIV (1949), 23-25 et 34-42 ; H. Weisweiler, dans Mélanges J. De Ghellinck, II, 534-570 ; M.W. Bloomfield, dans Traditio, XI (1955), 288, nos 245 et 297, n° 318 (25-50v) ; la fin du Speculum est constituée par un extraït de Commentaire sur saint Mathieu édité, à l'exception du prologue, sous le nom d'Anselme de Laon (P.L., CLXII, 1227 sq.) et parfois attribué à Geoffroi Babion : « Dominus ac redemptor noster ad commendacionem et confirmacionem evangelice fidei... — ... divinitatem » ; cf. ms. Latin 624, f. 1-4 (50v-53v) ; « Liber generacionis... In ipso exordio satis ostendit quod de humanitate Christi... — ... per octonarium significantur quia in octavo die resurreccio facta est. Explicit liber qui vocatur speculum » (P.L., CLXII, 1227-1232, 1235-1238, 1241-1243, avec var.) (53v-58v) ; sur ce commentaire, cf. Stegmüller, Repertorium biblicum, II, n° 2604 ; W. Lampen, dans Antonianum, XIX (1944), 145-149. Le même extrait termine le Speculum dans le ms. Latin 7562, f. 160v-172v, qui provient également de Saint-Martial ; cf. aussi ms. Latin 14937, f. 95-99v.
F. 58v Note liturgique : « Septem festa judei habebant : sabbatum, neomenia, Pascha... — ... nec dicitur Agnus ».
F. 59-66v Brefs commentaires scripturaires et notes de théologie : « Lapides preciosi omnes... (cf. Apoc. XXI, 19). Primus lapis est jaspis natura viridis. Per hunc viror fidei... — ... qui auctor est lucis » (59) ; « Estote misericordes... (Lc. VI, 36). Misericordia Dei inter omnes virtutes quasi communis scala... — ... misericordiam suam ostendit » (59-59v) ; « Verbum misit Deus in Jacob... (Is. IX, 8). Invitat propheta omnes ad aspectum Verbi ut post amissum lumen prime condicionis redeant ad lucem... — ... demulcet » (59v) ; « Nemo accendit lucernam... (Lc. XI, 33). Forma doctorum hic exprimitur, scilicet quales sint... — ... Ecclesie prefertur » (60) ; « Adorate Dominum in aula sancta ejus... (Ps. XXVIII, 2, XLV, 9). Jocundum et salvivisum [sic pro : salvificum ?] opus est ad quod ortamur. Quid enim jocundius quam orando cum Deo loqui ?... — ... concessum est D.N.J.C. » (60v) ; « Quatuor sunt que paupertatem spiritus faciunt : cognitio... », « Luctus de preteritis malis, de presentibus... », « Esurire justiciam. IIII. faciunt : error viciorum... » etc. ; « Fluvius qui egreditur (cf. Gen. II, 10) sciencia est sacri eloquii que egreditur contra spiritualem nequiciam et dividitur in quatuor... — ... illicitos motus refrenando » ; « Firmamentum in medio aquarum... (Gen. I, 6). Ratio que discernit inter spiritualia et carnalia... — ... esse credatur » (61) ; « Replebimur in bonis domus tue... (Ps. LXIV, 5). Que sunt bona illius domus eterne, non manufacte... — ... peccatorum » ; « Per Eliseum qui Dei mei salus interpretatur, ille signatur cui Pater : Dedite in lucem gentium... (Is. XLIX, 6). Hic ex infirmitate nostra mortuus est... — ... sublimis dicitur » ; « Qui michi ministrat me sequatur... (Joh. XII, 26). Non secuntur sed fugiunt qui nondum peccare desistunt... — ... eterne beatitudinis » ; « Nulli subvenient beneficia post vitam que pro eo fient... — ... resolvi » ; « Bonorum ingeniorum insignis est indoles in verbis verum amare non verba » (61v) ; « Paupertas alias simulatoria, alias necessaria... — ... vestimenti decor » ; « Dole, filia Sion, sicut parturiens... (Mich. IV, 10). Parturiens de proprio ventris fructu periclitari formidat... — ... oculos excecat » ; « Surge propera, amica mea... (Cant. II, 10). Primo dicitur surge quasi a morte peccati... — ... perfecte » ; « Regnum celorum signat Dominum ut : Regnum Dei intra vos est... (Lc. XVII, 21) ... — ... dampnat » ; « Judea semitam ignoravit avis... (cf. Job XXVIII, 7). Vulturem conspexit sed non oculos ejus... » (62) ; « Lectus vel stratus sive grabatum aliquando voluptas carnis... » ; « Angusta est via que ducit ad vitam... (Mt. VII, 14). Per hanc tamen incedunt et quasi currum ducunt .III. genera hominum... — ... leticia » ; « Simile est regnum celorum thesauro... (Mt. XIII, 44). Ager querit exercicium et operarios... — ... gladio »... « Fronduit ante legem, floruit sub lege... — ... et aditus paradisi patefactus est » ; « Dum iret Dominus Jerusalem... (Lc. XVII, 11). Custodit enim in jam concessis... — ... confiteri » (62v) ; « Mira Deus et ad salutem nostram necessaria in beato Jacob et Jo. filio ejus ostendit... — ... dicamus D.N. : dimitte nobis » ; « Est oblivio quam necesse est ut Deus habeat erga nos... — ... et miseretur nostri » (63) ; — sermon pour la fête de la Toussaint : « In die illa faciet Dominus in monte hoc convivium pinguium... (Is. XXV, 6). Ad litteram prophetia est de collectione sanctorum... Sane in die ista qua agimus festum omnium sanctorum... — ... cum enim esset in sinu... », incomplet de la fin (63v-64) ; — notes de théologie et commentaires scripturaires : « Aqua pro Spiritu sancto... » (64v) ; « Tres sunt qui testimonium etc... (I Joh. V, 7-8). Tres celi, tres terre, tria testimonia... — ... esse temporalis » (P.L., CLXXVII, 778-779, var. sous le nom de Hugues de Saint-Victor, Misc. V, 52, inauthentique) (65) ; « Omne quod natum est ex Deo vincit mundum... (I Joh. V, 4). Et solum quod natum est ex Deo vincit mundum. In altero, magna vilitas et ignominia mundi... — ... expressio est » ; cf. ibid., 777-778, avec variantes considérables (65-65v) ; « Ego sum pastor bonus... (Joh. X, 11, 14). Vere Christus est pastor bonus qui est et pastor et bonus... — ... subsidio juvantes » (65v-66) ; « Modicum et non videbitis me... (Joh. XVI, 22). Propter mortem et resurrectionem Domini... — ... et gaudium vestrum nemo tollet a vobis » (Joh. XVI, 22) ; — notes d'étymologie : « Prologus : sermo pro libro... » (66)... ; — commentaires scripturaires : « Civitatem munitam ascendit sapiens et destruxit robur fiducie ejus... (Prov. XXI, 22). Civitatem gloriam mundi accipe quam Christus calcando destruxit... — ... et exemplo destruxit » ; « Veniat dilectus meus in ortum suum... (Cant. V, 1). Ortus Domini totus mundus... — ... cum gaudio sumit » ; « Que est ista que ascendit de deserto... (Cant. VIII, 5). Sequi debemus Deum per terram, per mare... — ... solatia tribuis » (66v).
F. 67-73 [S. BERNARDUS CLARAEVALLENSIS, Sermones] [In vigilia Nativitatis, sermo I] incomplet du début : « [iniqui-] tatibus meis... Hec tria, dilectissimi... » (P.L., CLXXXIII, 88-90 ; éd. J. Leclercq et H. Rochais, IV, Rome, 1966, 199-202) (67-67v) ; — « In initio quadragesime de peregrino mortuo et crucifixo » [In quadragesima, s. VI], incomplet de la fin (P.L., CLXXXIII, 183-184 ; Leclercq, IV, 377-379) (67v-68) ; — « Item de oratione et jejunio » [In quadragesima s. IV] (P.L., CLXXXIII, 176-178 ; Leclercq, IV, 368-371) (68v-69) ; — « Item, quomodo debeamus converti » [In quadragesima, s. II] (P.L., CLXXXIII, 171-174 ; Leclercq, IV, 359-364) (69-70v) ; — « Quomodo sapientia vincit malitiam... et quomodo pugnant .VII. spiritus adversus vitia. Sapientia vincit malitiam... (cf. Sap. VII, 30). Christus diabolum... » [De diversis, s. XIV] (P.L., CLXXXIII, 574-577 ; Gsell et Janauschek, 787-790) (70v-71) ; — « In adventu Domini de dupplici adventu et pennis deargentatis » [In adventu, s. IV] (P.L., CLXXXIII, 47-50 ; Leclercq, IV, 182-187) (71-72v) ; — « De adventu tercio qui est medius et occultus » [In adventu, s. V] (P.L., CLXXXIII, 50-52 ; Leclercq, IV, 188-190) (72v-73) ; — « De eo quod scriptum est : Sive ad austrum, sive ad aquilonem (Eccli. XI, 3) » [De diversis, s. LXXXV] (P.L., CLXXXIII, 702 ; Gsell et Janauschek, 960) (73).
F. 73-74 Florilège composé principalement d'extraits de s. Bernard. « De ratione et voluntate pro corpore ligantibus » (titre cancellé) [S. BERNARDUS, De diversis s. LXXV, extr. avec var.] (P.L., CLXXXIII, 696 ; Gsell et Janauschek, 951-952) (73-73v) ; — « Boves sunt qui in opere Dei... — ... lapidantes » [ID., Sententiae, n° 7] (P.L., CLXXXIII, 749) ; « Ad exercicium humilitatis, .V. prodesse solent : Amor vilitatis... — ...meditetur » [ID.] (J. Leclercq, dans Revue Mabillon, XXXVII (1947), 9-10) ; — « Hii sequntur agnum quocumque ierit. Qui sequntur ad redemtionem... — ... nobis exibuit » [ID.] (ibid., 10) (73v) ; — « Dixit insipiens in corde suo... (Ps. XIII, 1). Deus licet unus sit... — ... reputat » [ID., De diversis, s. LXXIII, extr.] (P.L., CLXXXIII, 695 ; Gsell et Janauschek, 950) (73v-74) ; — « Quatuor modis fit recordatio preteritorum malorum... — ... quarta felicitatis » (P.L., CLXXVII, 501, sous le nom de Hugues de Saint-Victor, Misc. I, 53), douteux (74) ; — « In annunciatione Domini de verbis Psalmi : Ut inhabitet gloria... (Ps. LXXXIV, 10-11) » [S. BERNARDUS, In annunciatione, s. I] incomplet de la fin (P.L., CLXXXIII, 383-384 ; Leclercq, V, 13-15) (74-74v).
F. 75-80v [ZACHARIAS CHRYSOPOLITANUS, In unum ex quatuor Ps. Ammonii], extraits de la Préface : « Materia evangelii sunt : sancte Trinitatis misterium... » (P.L., CLXXXVI, 11) (75) et des chapitres 160 (ibid., 543-549) (75-76v), 161 (ibid., 551), 162 (ibid., 554-555), 131 (ibid., 414) (76v), 159 (ibid., 522-523) (76v-77), 156 (ibid., 503) (77) et (ibid., 502-503) (77-77v), 1 (ibid., 47-49) (77v-78), 13 (ibid., 91-93) (78v-79v) ; addition du passage : « Beatus Johannes qui ultimus omnium evangelistarum... — ... imminente jam hora Passionis » (79v) ; extraits des chapitres 60 (ibid., 196-197) (79v-80), 133 (ibid., 424 et 425) (80), 134 (ibid., 426) (80-80v).
F. 80v A[ntiphona] : « Maria Virgo non est tibi similis nata in mundo... — ... intercede pro nobis », avec notation musicale ; à la suite : « Postquam passus est Jhesus atque a mortuis resurrexit... — ... Christianorum mortem comminatus est ».
F. 81-81v Brefs commentaires scripturaires, exempla : « [Dimitte] mortuos sepelire mortuos suos... (Mt. VIII, 22). Ut scilicet in anima mortui... — ...nichil est » ; « Sepe contingit ut in monasteriis... » [Decretum Gratiani, c. 23, C. II, q. 5] ; « Venerunt aliquando tres fratres ad quendam senem... — ... pro quadrupedibus et pro muliere » ; « Ignem veni mittere in terra... (Lc. XII, 49). Nescitis quia volo ut ignis divinus... — ... ut se crucifigi dimitteret » (81) ; « Simile est regnum celorum homini regi... (Mt. XXII, 2). Regnum celorum idcirco terrenis rebus simile dicitur... — ... fertilitate gaudet » ; « Ve vobis, Phariseis, qui diligitis... (Lc. XI, 43). Scribe et Pharisei legis periti hypocrite... — ... supra nesciunt », suivi de notes brèves : « Ubi non fuerit karitatis perseverantia... », « Tres virtutes anime quasi tria sata pharine... — ... cupiditatem virtutum » (81v).
F. 82-82v Notes de philosophie : « Tria sunt que faciunt perfecte sapientem ingenium... » (Duplès-Agier, op. cit., 231-232) (82) ; « Sciencie due sunt species, sapientia et eloquentia... — ... doctrinalis »(ibid., 232-233, d'après le ms. Latin 3719, f. 108-108v, incomplet de la fin) (82v).
F. 83-91v Miraculum beatae Mariae de Theophilo. « Miraculum. Factum est priusquam incurssio fieret in Romanam rempublicam... — ... cum eis illi occursurus cui cum Patre... Explicit miraculum beate Marie de Theophilo » (AA.SS. ad d. IV Febr., I, 483-487 ; 3e éd., 489-493, version différente) ; cf. Bibl. hag. lat., n° 8122 ; Cod. hag., I, 233. Aux ff. 84 et 83v, dans la marge inférieure, notes de chronique de BERNARDUS ITERII : « Anno Domini M° CC° V° ... contigit in civitate Lemovicensi... — ... expiravit » (Duplès-Agier, op. cit., 70, d'après ce manuscrit).
F. 91v-100v Miracles extraits de vies de saints, de sermons etc. « Senator quidam fidelis nomine Proterius... — ... glorificantem Deum ac laudantem. Explicit » [Ps. AMPHILOCHIUS, Vita s. Basilii, interpr. Euphemio, extr.] (Surius, I, 1576, 11-13, var.) (91v-94) ; « Mulier quedam, diviciis et nobilitate ornata... — ... accedentium dimittere. Explicit hoc miraculum » (ibid., 17-18, var. ; AA.SS. ad d. I Febr., I, 76-77) (94-94v) ; — « Quoddam beati Johannis Alexandrini patriarche gloriosum miraculum... Mulier quedam de ea... — ... longius claruit. Explicit » [LEONTIUS, Vita s. Johannis Elemosinarii, c. 51] (Vitae patrum I, P.L., LXXIII, 380-382) (95-95v) ; « Narrabat his qui ei consedebant... — ... hortantur » [ID., ibid., c. 7] (ibid., 345-346) (95v-96) ; — Abrégé de la vie de s. Grégoire de Naziance : « Tale quid legimus factum de beato Gregorio cognomento theologo... His Cappadocie domo... — ... qui in fide Gregorio non concordat » (96-96v) ; — « Cum beatissimus Hilarius episcopus de exilio regressus... — ... migravit ad Christum qui cum Patre... » [FORTUNATUS, Vita s. Hilarii, c. 11-16] (P.L., LXXXVIII, 415-418) (96v-97) ; — « Quia ad amorem Dei et proximi plerumque corda audientium... — ... non recuset. Explicit » [S. GREGORIUS MAGNUS I, papa, In evang. l. II, hom. XXXIX, extr.] (P. L., LXXVI, 1300-1301) (97v-98) ; — « Quodam tempore cum b. Martinus (postea Turonorum archiepiscopus) jam nichil preter arma... — ... militavit. Explicit » [SULPICIUS SEVERUS, Vita s. Martini, c. 3] (C. Halm, dans C.S.E.L., I, 113-114) (98-98v) ; — « Opinata res est valde et seniorum... — ... ut proprios recipiat ad regnum. Explicit hoc miraculum » [S. GREGORIUS MAGNUS I, papa, In evang. l. II, hom. XXVI, extr.] (P. L., LXXVI, 1183) (98v-99) ; — « Legimus factum precibus beati patris Gregorii Neocesarie Pontis [sic] antistitis... — ... in cor maris. Explicit » ; cf. GREGORIUS NYSSENUS, Vita s. Gregorii ep. Neocaesariensis (Florileg. Casinense, 174) (99) ; — « De vicino nunc loco aliquid narrabo... — ... restituit » [S. GREGORIUS MAGNUS I, papa, Dialog. l. I, c.7, extr.] (P.L., LXXVII, 182-184) (99-99v) ; — « Temporibus Ludovici imperatoris Romanorum... Quod factum s. Odo abbas Cluniacensis hoc modo narrat : Ante hos annos... — ... solus evasit ex omnibus. Explicit » ; cf. S. JOHANNES monachus, Vita s. Odonis, l. III, c. I (P.L., CXXXIII, 75-76) (99v) ; — « Quidam Aquiniensis ecclesie clericus demonio vexabatur... — ... non cessavit » [S. GREGORIUS MAGNUS I, papa, Vita s. Benedicti, Dialog. l. II, c. 16] (P.L., LXVI, 164) (100) ; « Quodam tempore Servandus diaconus atque abbas... — ... expositio tua » [ID., ibid., c. 35] (ibid., 196-200) (100-100v) ; — « Nulla in operibus Christi videntur esse majora quam suscitatio mortuorum... — ... hoc nemo alius fecit. Explicit liber primus Miraculorum » ; à la suite, note : « Videns Josue solem... — ... unius Dei » (100v).
F. 101-108vCommentaire sur les Épîtres d'Horace. L. I : « Causa que coegit Ho[ratius] scribere hec fuit : finitis siquidem sermonibus quos ipse rogatu Mecenatis inceperat, iterum rogabatur a Mecenate ut lirica describeret... O Mecenasdicte mihi prima Camena... id est primo opere ut ait Mecenas... — ... quo duxerit Lollius Lepidum » (101-108v) ; l. II, début de la première lettre : «Cum tot sustineas... Ad Augustum scribit et reprehendit... — ... fortassis scriberet... », incomplet (108v).
F. 109-112v Traité incomplet du début sur les divisions et l'objet de la théologie : « [L. I]... circumstanciis. Consciencia enim peccatorem accusans declarat quis fecerit et quid et ubi et quibus auxiliis et cur et quomodo et quando... Nunc de theologice theseos divisione pertractabo que in IIIIor dividitur species... Itaque theologice simplices questiones aut de genere theologico aut de theologica diffinitione aut de theologico accidenti... — ... potestatemque nature rediget » (109-111) ; [L. II] « Omnia quidem que superiori serie voluminis expedita sunt minus quidem forsitan eruditis supervacua quodammodo et quasi deparentia videntur. Nam cum de differentiis topicis librorum titulum legerint, omissis doctrine gradibus statim ad finem operis tendunt... Hi etiam qui nunc quoque omnem primi voluminis disputationem superfluam putant... Sed quoniam de his que antea proposuimus id est de theologica propositione, questione, conclusione, argumento, sufficienter dictum est, nunc de argumentatione theologica tractemus... — ... cujus diffinitio est species non est » (111-112v).
F. 112v-113 « Quodam tempore Servandus diaconus... — ... monstravit » [S. GREGORIUS MAGNUS I, papa, Vita s. Benedicti, Dialog. l. II, c. 35] (P.L., LXVI, 196-200), même texte que f. 100-100v (112v-113) ; — « Si non habiero [sic] Paraclitus non veniet... (Joh. XVI, 7) Cum enim constet quia Paraclitus Spiritus ex Patre semper procedat et Filio... — ... spiritaliter amare » ; — « Magna res est omnipotentis Dei, Dei dispensatio... — ... et ex infirmitate la... », incomplet (113).
F. 113v-116v [De contemptu mundi] « Cartula nostra tibi mandat dilecte salutes||... — ... decipitur conjux qua mediante ruit... », incomplet, la fin se trouve au f. 148-148v. Compilation de poèmes et d'extraits de poèmes, parmi lesquels le De contemptu mundi, parfois attribué à BERNARDUS MORLANENSIS, et plusieurs poèmes de MARBODUS. (Nombreuses éditions incunables, souvent sous le nom de s. Bernard, en particulier dans le recueil « Auctores octo ») ; cf. Gesamtkatalog der Wiegendrucke, nos 2776-2779, 3950 ; B. Hauréau, Des poèmes latins attribués à s. Bernard, Paris, 1890, 1-24 ; Walther, Initia carminum, nos 2521, 9807, 14201, 6398, 17713, 747, 20702, 20820, 19846, 6051, 1574, 14295, 18492, 3727, 747, 12101, 10835, 15092, 12792, 16145, 12201, 5645, 3011.
F. 117-132v Le texte doit se lire : 117-118v, 120v-124v, 119-119v, 124v-127, 132v, 127v-132, 119v-120v.
F. 117 Notes brèves de théologie et brefs commentaires scripturaires : « Septem sunt laquei quibus Judas suspensus... — ... desperationis » ; — « Penitet me fecisse hominem... (cf. Gen. VI, 7)... Amphibologica oratio est... — ... sperarem » ; — « De prevaricatione regis Salomonis quid sanctus Augustinus senserit, quid interpres et expositor divine legis Jeronimus... — ... permanserunt » etc. jusqu'à : « Sicut anima diversas virtutes habet, sic secundum theologos diversa nomina suscipit... — ... quasi unigenitus a Patre » ; — « Similitudo inter predicatorem in Ecclesia et vigilem in turre... — ... vociferando ».
F. 117v-118v Sermons. [In assumptione b. Mariae] « Quantum ex Scriptura possumus perpendere tres habet virgas et ad tres usus in novo Testamento...» ; cf. sermon de PETRUS COMESTOR sur le même thème, dans ms. Latin 14589, f. 36-37v (117v) ; — [In Purificatione] « Dies iste sollempnis multimoda refulget alacritate... » (118) ; — [In nativitate beatae Mariae] « Descendi in ortum meum... (Cant. VI, 10). In campo divini eloquii tres descensus esse legimus... — ... correctio » [PETRUS COMESTOR] ; cf. B. Hauréau, Notices, II, 254 ; M. - M. Lebreton, dans Bull. d'inf. I.R.H.T., II (1953), 30 ; Schneyer, op. cit., IV, 638, n° 29 (118-118v).
F. 120v-121v [ERNALDUS BONAEVALLIS abbas] « De beata Maria matre misericordie » (P.L., CLXXXIX, 1725-1734) ; cf. Hauréau, Notices, III, 16.
F. 121v-124v, 119-119v Sermons. « Omelia B. Clarevallis abbatis. Cum esset desponsata mater Jhesu... (Mt. I, 18). In his verbis dampnatur perfidia heretice pravitatis que castimoniam extollit tam sublimiter ut nubcias deprimat impudenter... » (121v-122v) ; — « Quid vidimus et audivimus, hoc testamur... (fc. Joh. III, 11). Audivimus a veritate id est a Christo qui ait... » (122v) ; — « Audi Israel precepta... (Deut. IV, 1). Ea fratres que proposui non sunt mea... » [PETRUS COMESTOR] (P.L., CLXXI, 814-818, sous le nom d'Hildebert de Lavardin) ; cf. M.M. Lebreton, op. cit., 29 ; Schneyer, op. cit., IV, 637, n° 14 (123) ; — « Qui michi ministrat me sequatur... (Joh. XII, 26). Hoc est verbum Domini abbreviatum ad ministros suos... » [PETRUS COMESTOR, in Synodo] (P.L., CXCVIII, 1824-27, var.) ; cf. M.M. Lebreton, op. cit., 40 ; Schneyer, op. cit., 644, n° 115 (123v-124) ; — « Descendebat filia Pharaonis... etc. usque : puerum vagientem (Ex. II, 5-6). Pulcre in nativitate pueri qui natus est nobis de parvulo vagiente sermo exorsus est... » (124-124v) ; — « Inicium sapiencie timor Domini... (Ps. CX, 10). Timor enim est inicium et porta... » (119) ; — « Aiel [sic pro : Hiel] de Betel edificavit Jerico... (III Reg. XVI, 34). Aiel qui vivens Deo interpretatur bonos in hac vita Deo servientes significat... — ... id est caritas quam nobis concedere dignetur rex eterne glorie. Amen » (119-119v).
F. 124v-125 Brèves notes de théologie, commentaires scripturaires. « Si in mensa refectionis sobrii... — ... super mensam meam » ; « Exemplum est : Christus sanis ad permanendum... — ... consedendum » ; « In scriptura sunt rudimenta incipientium... — ... servantes » etc. (124v) ; « Amos : Veniet Deus et concutiet omnem Israel sicut in cribro concutitur... (Am. IX, 9) » ; « Nota autem .III. esse adventus Domini, primum in carne... » ; « Ad designandum autem desiderium Patrum veteris Testamenti, b. Gregorius .VII. in persona eorum antiphonas composuit... » ; « Vetustissima veterum comedetis... (Lev. XXVI, 10). Dicimus credere unum trinum et trinum unum... — ... parvulis » (125).
F. 125-126v Sermons : « Confiteantur tibi populi omnes... (Ps. LXVI, 6). Notate, fratres, bis dixit Propheta : confiteantur... » (125-125v) ; — « Quam timendus est, fratresdies in quo Dominus veniet cum flamma ignis... » ; cf. App. August. s. CCLII, P.L., XXXIX, 2210 (125v) ; — « Quatuor animalia ibant et revertebantur in similitudinem fulguris... (Ez. I, 14). Verba prophete immo S.S. loquentis per prophetam que si bene perpendimus magistros sancte Ecclesie... — ... tales vos exibeat Jhesus Christus qui vivit et regnat... » (126-126v).
F. 127, 132v Brèves notes de théologie, commentaires scripturaires. « Refulsit sol in clipeos... (I Mach. VI, 39). Clipeus secundum quosdam dicitur a clepo, clepis... — ... immo ubique » ; « Cum dico, modo umbra est in hoc loco, modo in illo... — ... non dubitentur » ; « Rogare debemus sacerdotes ut missas celebrent... — ...in hoc psalmo » ; « Solent quidam assumentes habitum religionis ecclesiastica que possident vendere... — ... et ideo dampnationis non evadunt sentenciam » (127) etc. jusqu'à : « Humana mens hoc proprium habet et hujusmodi nature est ut a cogitacionibus vacare non possit... — ... si itaque de die judicii queris et Antichristo lege librum b. Augustini de Civitate Dei expositionem quoque s. Jeronimi in Danielem... in quibus itaque sufficientem tibi noticiam hujus materie poteris invenire » ; — « Sudarium capitis Domini post resurrectionem ejus christianis quidam Judeus furatus est... — ... adoravit », suivi de brèves sentences (132v).
F. 132v, 127v-132, 119v-120v [ERNALDUS BONAEVALLIS abbas] « Tractatus beati Hugonis [sic] de Bonavalle de ultimis Salvatoris verbis ». Prol. (P.L., CLXXXIX, 1677-1680) (132v, 127v) ; — Tr. I à VII (ibid., 1681-1726) ; cf. A. Wilmart, dans Rev. bénéd., XLVII (1935), 264-265 (127v-132, 119v-120v).
F. 133-139v Traité de théologie sur Dieu, la Trinité, la Prédestination : « Primo illud verbum doctoris Augustini proponatur in medium quod in libro de Doctrina christiana ad introducendos in divinam paginam simplices... Omnis, inquit, doctrina vel rerum est, vel signorum... Cum autem omnia signa sint res sed non e contrario, patet quia in pretaxata distinctione res minus communiter accipitur... » (133-133v) ; — « Querenti ergo quid sit Deus, sufficiat responderi quia Deus est spiritus incircumscriptus... Quecumque ergo de Deo dicuntur, improprie dicuntur... — ... per misericordiam puniat » (133v-139v).
F. 140-140v « Quidam Aquiniensis clericus demonio vexabatur... — ... qui Benedicti gratiam non haberet » [S. GREGORIUS MAGNUS, Vita s. Benedicti, Dialog. l. II, c. 16, 20-22, 24](P.L., LXVI, 164, 170-171, 174-176, 180-182) ; le c. 16 se trouve déjà au f. 100 ; à la suite fragment de la chronique de Saint-Martial par BERNARDUS ITERII : « Hec scripsit Bernardus Iterii apud Tarnum in festo Johannis Crisostomi, anno M° CC° IIII° ab Incarnatione Domini. Hugo s. Martialis captus est... — ... habere » (Duplès-Agier, op. cit., 69-70, n. 2).
F. 133-140 Fin XIIe-début XIIIe s. Le fol. 140-140v a été écrit par Bernard Itier en 1204. — Pieds-de-mouche ornés de dessins à la plume. — Corrections et notes marginales. — Traces de réglure à l'encre. 1 cahier de 8 ff. à 2 col. et à longues lignes (140-140v), 190 × 140 mm (just. 160 × 122 mm et 165 × 110 mm).
F. 141-147v Sermons. « Nebulones Alcinoique fruges consumere nati... (cf. Horatius, I, Ep. 2, 27-29). Super his omnibus scandalizatur infirmus in sua consciencia... » (141-141v) ; — « Boves arabant... (Job I, 14). In re familiari provide gubernanda... » [ABSALO DE SANCTO VICTORE, s. 46, De s. Augustino] (P.L., CCXI, 260-263) ; cf. Schneyer, op. cit., I, 39, n° 46 (141v-143) ; — « Facta sunt encenia in Jerosolimis... (Joh. X, 22). Patet secundum historiam quod prima templi dedicacio... » [sermo in dedicatione ecclesiae] (143-144v) ; — « Ponat vir gladium super femur... (Ex. XXXII, 27). Utinam, fratres et patres, sustineretis modicum quid insipiencie mee ; nam ego imperitus sum sermone sed magis sciencia... » (144v-146) ; — « Quis, putas, est fidelis servus... (Mt. XXIV, 45). Karissimi verbum Dei tantum docere... — ... ut ad verba nostra Filius Dei deponatur de celis » (146-147v).
F. 148-148v Fin du De Contemptu mundi commencé aux ff. 113-116v : « Hanc Deus ex costa sociam formaverat illi||... — ... Et bene gaudebunt quia gaudia fine carebunt. Hos .DCCC. et XXXIII. versus scripsit Bernardus Iterii armarius anno M° CC° VII° ab Incarnatione Domini, Johanne Anglorum rege veniente de Anglia a la Rochela » ; cf. f. 113-116v.
F. 149-151v Conduits pour Noël : « Veri solis radius||... » (Dreves et Blume, Anal. hymn., XX, 45-46, n° 13, str. 1, 3, 7, 5, 9, 11, ms. C) ; cf. Chevalier, Repert. hymn., n° 21425 (149-150v) ; « Per partum virginis||... » (éd. cit., 87-88, n° 86, ms. A) ; cf. Chevalier, n° 14805 (150v-151v) ;
F. 151v-152 Trope du graduel de Noël : « Viderunt Hemanuel... » (éd. cit., 225-226, n° 18) ; cf. Chevalier, n° 21547 ;
F. 152-154 Conduits pour Noël. « O primus homo coruit||... » (éd. cit., 121-122, n° 153, d'après ce ms.) ; cf. Chevalier, n° 31876 (152-153) ; « Senescente mundano fillio||... », 2 str. ; cf. Chevalier, n° 18801 ; Walther, Initia carminum, n° 17509 (153-153v) ; « Nubcialis hodie||... » (éd. cit., 20, d'après ce ms.) ; cf. Chevalier, n° 30177 (153v-154) ;
F. 154-154v Trope du Benedicamus de Noël : « Omnis curet homo||... » (éd. cit., 67-68, n° 43, ms. A) ; cf. Chevalier, n° 14116 ;
F. 154v-160v Séquences. « Rex Salomon fecit templum... » [ADAM DE SANCTO VICTORE, In oct. Dedicationis] (Aubry et Misset, Les Proses d'Adam de Saint-Victor, 273-274, n° 24) (154v-156) ; « Arce siderea occurens... » [De omnibus sanctis], 2 str. (Dreves et Blume, XXXIX, 85) ; cf. Chevalier, n° 23102 (156-157) ; « Inviolata Maria, intacta, permanens... » [In Purificatione aut Annunciatione], Trope établi sur la vocalise du répons Ave Maria ; cf. Chevalier, n° 9096 (157-157v) ; « Laude jocunda melos... » [De ss. Petro et Paulo] (Dreves et Blume, VII, 201) ; cf. Chevalier, n° 10265 (157v-158) ; « Alle celeste necnon et perhenne luia||... » [In nativitate B.M.V.], 5 str. (éd. cit., 111, n° 98) ; cf. Chevalier, n° 801 (158) ; « Victime pascali... » [WIPO, In Pascha], 5 str. (Szöverffy, Die Annalen der latein. Hymnendichtung, I, 372-373) ; cf. Chevalier, n° 21505 (158v) ; « Christo inclita candida... » [De omnibus sanctis] 4 str. (Dreves et Blume, VII, 132, n° 118) ; cf. Chevalier, n° 3152 (158v-159v) ; « Rex omnipotens, die odierna||... » [In die Ascensionis], 4 str. (éd. cit., 83, n° 72) ; cf. Chevalier, n° 17479 (159v) ; « Sancti Spiritus adsit nobis gratia||... » [NOTKER BALBULUS, In die Pentecostes] (W. von den Steinen, Notker der Dichter, II, 54) ; cf. ibid., 168, Chevalier, n° 18557, Szöverffy, op. cit., I, 291, 295 (159v-160) ; « Adsit Johannis Baptiste solemnis noster corus... » [In festo s. Johannis Baptistae] (160-160v) ;
F. 160v-164 Tropaire de l'ordinaire de la Messe. « Summe pater summum... » (Dreves et Blume, XLVII, 116-117, n° 50) ; cf. Chevalier, n° 19695 (160v-161) ; « Kyrie fons bonitatis... » (ibid., 53-54, n° 5) ; cf. Chevalier, n° 6429 (161-162) ; « Sanctus. Qui Deus est vere... » (éd. cit., 308, n° 266) ; cf. Chevalier, n° 40270 (162-162v) ; « Sanctus. Omniparens fons luminis... » (162v-163) ; « Sanctus. Fons vivus vite||... » (éd. cit., 306, n° 258) ; cf. Chevalier, n° 6453 (163-163v) ; « Sanctus. Cuncta creans genitor, Deus ingenitusque||... » (éd. cit., 313-314, n° 281) ; cf. Chevalier, n° 36526 (163v-164) ;
F. 164-168 Conduits. « Nomen a solemnibus... » (éd. cit., XXI, 163, n. 233 ; Carmina burana, éd. Hilka-Schumann, I, 104) ; cf. Chevalier, n° 12071 ; Szöverffy, op. cit., II, 145 (164-164v) ; « Ex Ade vicio||... » [In die Natali] (Dreves et Blume, XX, 60, n° 33, ms. A) ; cf. Chevalier, n° 26258 (165-165v) ; « Novum festum celebremus||... » [De s. Maria Magdalena] (éd. cit., XXI, 77, n° 114, ms. A) ; cf. Chevalier, n° 12363 (165v) ; « In ecclesia|| sol justicie||... » (éd. cit., XX, 185-186, n° 247, d'après ce ms.) ; cf. Chevalier, n° 28018 (165v-166) ; « Cedit tempus yhemale||... » (éd. cit., XX, 106, n° 125, d'après ce ms.) (166-166v) ; « Stirps Jesse florigeram... », répons au trope Benedicamus Domino (éd. cit., XX, 246, d'après ce ms.) ; cf. Chevalier, n° 19516 (166v-167) ; « Virginis in gremio||... » (éd. cit., XXI, 187-188, n° II, d'après ce ms.) ; cf. Chevalier, n° 21682 (167v) ; « Plebs Domini||... » (éd. cit., XX, 119, n° 149, ms. A) ; cf. Chevalier, n° 15083 (167v-168) ; « O mores perditos et morum federa||... » sans notation (éd. cit., XXI, 179, d'après ce ms.) ; cf. Chevalier, n° 30745 (168) ;
F. 168-169v « Orienti oriens stella nova... » [In epiphania Domini], sans notation (éd. cit., XLVB, 37, n° 37) ; cf. Chevalier, n° 14279 (168-168v) ; « [S]anctus. Tempora disponens... » (168v-169) ; « Cunctipotens genitor... » (éd. cit., XLVII, 50, n° 4) ; cf. Chevalier, n° 4128, la fin recouverte par une citation biblique de la main de Bernard Itier (III Reg. XI, 2-5) (169-169v). Cf. H. Spanke, dans Zeitschrift für französische Sprache und Literatur, LIV (1931), 304-308 ; G. Reaney, Mss. of polyphonic music, R.I.S.M., IV, 1, 404-406.
Provient de l'abbaye de Saint-Martial de Limoges dont l'ancienne cote : « CLXV » figure au f. I. Aux ff. de garde II-IIv, notice du ms. de la main de l'abbé Lebeuf ; cf. notice signée en tête du ms. Latin 1248.
[...] Ad Augustum scribit et reprehendit indiscretum populi Romani de poetis judicium...
f. 108v
Ad designandum autem desiderium Patrum Veteris Testamenti, beatus Gregorius VII in persona eorum autem composuit...
f. 125
Ad exercitium humilitatis quinque prodesse possunt...
f. 15v
Adorate Dominum in aula ... (cf. Ps. XCV, 9).
Jucundum et salvificum opus est ad quod hortamur...
f. 60v
Adsit Johannis Baptistae sollemnis noster chorus cum gaudio per merita...
f. 160
Alle caeleste necnon et perenne luia //...
f. 158
Angusta est via quae ducit ad vitam ... (Mt. VII, 14)
Per hanc tamen incedunt et quasi currum ducunt tria genera hominum...
f. 62v
Animadverto quod vir Dei ... (IV Reg. IV, 9).
Verba ista quae proponimus caritati vestrae...
f. 16
Anno millesimo ducentesimo quinto ab incarnatione Domini... contigit in civitate Lemovicensi...
f. 84
Aqua pro Spiritu sancto, unde qui biberit aquam etc... usque hic...
f. 64v
Arce siderea // Occurrens unicus //...
f. 156
Audi Israel praecepta vitae ... (Deut. IV, 1).
Ea, fratres, quae proposui non sunt mea sed Domini verba...
f. 123
Beatus Johannes qui ultimus omnium evangelistarum suum scripsit evangelium...
f. 79v
Beatus praedecessor noster Clemens, vir apostolicus...
f. 1v
Bonorum ingeniorum insignis est indoles in verbis verum amare...
f. 61v
Boves arabánt ... In re familiari provide gubernanda quae agriculturae necessaria sunt...
f. 141v
Boves sunt qui in opere Dei exercentur strenue...
f. 73v
Causa quae coegit Horatium scribere haec fuit, finitis si quidem sermonibus...
f. 101
Cedit tempus hiemale//...
f. 166
Chartula nostra tibi mandat, dilecte, salutes // Pauca videbis...
f. 113v
Christo incluta candida nostra canunt melodia agmina...
f. 158v
Christus sanis ad permanendum, infirmis ad convalescendum, morituris ad non timendum...
f. 124v
Civitatem fortium ascendit sapiens ... (Prov. XXI, 22).
Civitatem gloriam mundi accipe quam Christus calcando destruxit...
f. 66v
Confiteantur tibi populi ... (Ps. LXVI, 4 et 6).
Notate, fratres, bene dixit propheta : Confiteantur ... quia duae sunt confessionis species...
Conscientia enim peccatorem accusans declarat quis fecerit...
f. 109
Cum beatissimus Hilarius episcopus de exsilio regressus...
f. 96v
Cum dico : modo umbra est in hoc loco, modo in illo...
f. 127
Cum esset desponsata mater Jesu ... (Mt. I, 18).
In his verbis damnatur perfidia haereticae pravitatis quae castimoniam...
f. 121v
Cum tot sustineas ... [Hor. Ep. II, 1]. Ad Augustum scribit et reprehendit indiscretum populi romani de poetis judicium...
[...] Cuncta creans genitor, Deus ingenitusque...
f. 163v
Cunctipotens genitor, Deus omnicreator//...
f. 169
Cunctis fidelibus et summo opere omnibus presbyteris et diaconibus...
Cupienti mihi vestrae dignitati aliquid scribere quod delectabile foret...
f. 18
De praevaricatione regis Salomonis quid sanctus Augustinus senserit, quid interpres...
f. 117
De sacramentis ecclesiasticis ut tractarem...
f. 1
De vicino nunc loco aliquid narrabo quod et viri venerabilis Maximiani episcopi et Laurionis...
f. 99
Descendebat filia Pharaonis ... (Ex. II, 5)
Pulchre in nativitate pueri qui natus est nobis de parvulo vagiente exorsus est...
f. 124
Descendi in hortum meum ... (Cant. VI, 10).
In campo divini eloquii tres descensus...
f. 118
Dicit auctoritas : Si potest Aethiops mutare pellem suam ... (Jer. XIII, 23)
Sed impossibile est Aethiopem mutare pellem...
f. 4v
Dies iste sollemnis multimoda refulget alacritate, tot praeferens gaudiorum insignia...
Dimitte mortuos sepelire mortuos ... (Mt. VIII, 22)
Ut scilicet in anima mortui, in corpore mortuos sepelirent...
f. 81
Dispone domui tuae quia morieris ... (Is. XXXVIII, 1).
Familiaris fuit haec admonitio...
f. 2v
Diximus nuper his qui deargentaverint pennas suas...
f. 72v
Dole, filia Sion ... (Mich. IV, 10)
Parturiens de proprio ventris fructu periclitari formidat...
f. 62
Dominus ac redemptor noster ad commendationem et confirmationem evangelicae fidei...
f. 50v
Dum iret Jesus in Jerusalem ... (Lc. XVII, 11).
Custodit enim in jam concessis et transmigrat ad majora...
Ecclesia igitur in qua convenit populus ad laudandum Deum...
f. 25
Ego sum pastor bonus ... (Joh. X, 11).
Vere Christus est pastor bonus qui est et pastor et bonus...
Est oblivio quam necesse est ut Deus habeat erga nos...
f. 63
Estote ergo misericordes, sicut et Pater ... (Lc. VI, 36).
Misericordia Dei inter omnes virtutes quasi communis scala...
f. 59
Esurire justitiam quattuor faciunt : error vitiorum, fervor virtutum...
f. 61
Ex Adae vitio nostra perditio traxit primordia Dei et hominum...
f. 165
Excutere de pulvere ... (Is. LII, 2)
Audite, fratres carissimi, quam dulciter, quam adfectuose caelestis sponsus...
f. 3v
Extendam in Idumaeam calceamentum ... (Ps. LIX, 10 ; CVII, 10)
Filius imperatoris aeterni qui imperat ventis et mari...
f. 17
Facta sunt Encaenia ... (Joh. X, 22).
Patet secundum historiam quod prima templi dedicatio facta est...
f. 143
Factum est autem vertente anno ... (II Reg. XI, 1)
Fratres, nolite, quaeso, moleste accipere...
f. 6v
Firmamentum in medio aquarum ... (Gen. I, 6)
Ratio quae discernit inter spiritualia et carnalia...
Fluminis impetus laetificat civitatem Dei ... (Ps. XLV, 5).
Propheta loquitur de spiritu, immo spiritus per prophetam...
f. 10
Fluvius egrediebatur de loco voluptatis ... (Gen. II, 10).
Verbum Domini est quod audistis...
f. 22v
Fluvius qui egreditur scientia est sacri eloquii quae egreditur contra...
[...] Fons vivus vitae quo vivunt Israelitae //...
f. 163
Fronduit ante legem, floruit sub lege...
Hi sequuntur Agnum quocumque ierit ... (Apoc. XIV, 4)
Qui sequuntur ad redemptionem sicut omnes...
Hiel de Betel aedificavit Jericho ... (III Reg. XVI, 34)
Hiel qui vivens Deo interpretatur bonos in hac vita...
f. 119
Hoc ipso anno audivimus quod quidam presbyter nomine Fulco mira...
f. 22
Hoc itaque in primis vera et pia fide tenendum est quod Trinitas sit unus et solus...
f. 24v
Hugo, abbas Sancti Martialis, captus est ab Ademaro...
f. 140v
Humana mens hoc proprium habet et hujusmodi naturae est ut a cogitationibus...
f. 132v
Ignem veni mittere in terram ... (Lc. XII, 49).
Nescitis quia volo ut ignis divinus in cordibus...
Impleti sunt dies purgationis Mariae ... (Lc. II, 22).
In hoc evangelio tria principaliter continentur, quibus tria...
f. 12
In die illa faciet Dominus ... Ad litteram prophetia est de collectione sanctorum quae fiet in die judicii...
f. 63v
In Ecclesia // Sol justitiae...
f. 165v
[...] In ipso exordio satis ostendit quod de humanitate Christi...
In lectulo meo quaesivi per noctes ... (Cant. III, 1)
Lectulus sponsi... sponsae... Et bene diminutivo nomine appellantur...
f. 15
In propria venit ... (Joh. I, 11).
Improprie loquimur de eo qui in propria venit...
f. 5v
In Scriptura sunt rudimenta incipientium, progressus proficientium...
Initium sapientiae timor Domini ... (Eccli. I, 16).
Timor enim est initium et porta per quam intratur...
Inviolata Maria, intacta, permanens, alma // Quae meruisti portare...
f. 157
KYRIE, fons bonitatis, pater ingenite, a quo...
f. 161
Lapides pretiosi omnes ... (cf. Apoc. XXI, 19)
Primus lapis est jaspis natura viridis...
Laude jucunda // Melos turma persona//...
f. 157v
Lectus vel stratus sive grabatum aliquando voluptas carnis...
Legimus factum precibus beati patris Gregorii Neocaesariae Pontis antistitis...
Liber generationis Jesu Christi ... (Mt. I, 1).
In ipso exordio satis ostendit quod de humanitate Christi...
f. 53v
Luctus de praeteritis malis, de praesentibus, de superno casu...
Magna res est omnipotentis Dei, Dei dispensatio, et plerumque contingit...
f. 113
Maria virgo, non est tibi similis nata in mundo...
f. 80v
Materia Evangelii sunt : sanctae Trinitatis mysterium, Christus sub divinam...
f. 75
Mira Deus et ad salutem nostram necessaria in beato Jacob...
Modicum et jam non videbitis me ... (Joh. XVI, 16).
Propter mortem et resurrectionem Domini constat hoc fuisse praedictum...
f. 66
Mulier quaedam de ea quae sanctum protulit civitate exsistens...
f. 95
Mulier quaedam divitiis et nobilitate ornata et ceteris vitae istius vanis ministrationibus...
f. 94
Narrabat his qui ei consedebant iste vir sanctus Johannes patriarcha...
f. 95v
Nebulones Alcinoique fruges consumere nati ... (cf. Horatii Ep. l. I, ep. 2, 27-28)
Super his omnibus scandalizatur infirmus in sua conscientia...
f. 141
Nemo lucernam accendit, et in abscondito ponit ... (Lc. XI, 33).
Forma doctorum hic exprimitur, scilicet quales sint...
f. 60
Nomen a sollemnibus // trahit sollemniacum // sollemnizent igitur...
f. 164
Nota autem tres esse adventus Domini, primum in carne, secundum in uniuscujusque morte...
Nota quia in signum trinae illusionis Christo factae ter glorificat eum Ecclesia...
f. 5
Nota quia tertio legitur Christus deposuisse vestimenta sua...
Nota quod in profestis diebus lectorem evangelii unum lumen praecedit...
Novum festum celebremus // Novos cantus et cantemus...
Nulla in operibus Christi videntur esse majora quam suscitatio mortuorum...
f. 100
Nulli subvenient beneficia post vitam quae pro eo fient, nisi qui meruit...
Nuptialis hodie // Dies celebratur //...
f. 153v
O mores perditos et morum foedera // Non curant...
f. 168
O primus homo corruit // In fraude feminea//...
f. 152
Oblatus in bracchiis Simeonis redemptus est alieno sanguine...
f. 11v
Omne quod natum est ex Deo ... (I Joh. V, 4).
Et solum quod natum est ex Deo vincit mundum...
f. 65
Omnia quidem quae superiori serie voluminis expedita sunt minus quidem forsitan eruditis...
f. 111
[...] Omniparens fons luminum, vitae dator. Sanctus, sol oriens...
f. 162v
Omnis curet homo // Promere cantica//...
f. 154
Omnis gloria ejus filiae regis ab intus ... (Ps. XLIV, 14).
Caelestis curiae citharoedus ad caelestes nuptias...
Opinata res est valde et seniorum et nostrorum relatione tradita...
f. 98v
Orienti oriens // Stella nova claruit // Et Jacob...
Paenitet me fecisse hominem ... (cf. Gen. VI, 6)
Amphibologica oratio est ; si enim construatur fecisse cum me ...
Paupertas alias simulatoria, alias necessaria, alias voluntaria...
Per Eliseum qui Dei mei salus interpretatur, ille signatur...
Per partum Virginis // Dei et hominis // Sunt juncta foedera //...
f. 150v
Plebs Domini, hac die // Laetamini, sed pie //...
f. 167v
Ponat vir gladium super femur ... (Ex. XXXII, 27)
Utinam, fratres et patres, sustineritis modicum quid insipientiae meae...
f. 144v
Postquam passus est Jesus atque a mortuis resurrexit et discipulos suos ad praedicandum...
Praeteriens Jesus secus mare Galilaeae ... (Mc. I, 16)
Caelestis artifex qui fabricavit auroram et solem...
f. 13v
Primo illud verbum doctoris Augustini proponatur in medium quod in libro De Doctrina christiana...
f. 133
Prologus : sermo pro libro ; protologus : primus sermo ; dialogus : sermo inter duos...
Quae est ista quae ascendit de deserto ... (Cant. VIII, 5).
Sequi debemus Deum per terram, per mare, per aera...
Quaecumque ergo de Deo dicuntur improprie dicuntur...
f. 133v
Quaerenti ergo quid sit Deus, sufficiat responderi quia Deus est spiritus incircumscriptus...
Quaestio comparativa proposita est de sacramento baptismi et confirmationis...
Quam timendus est, fratres, dies in quo Dominus veniet cum flamma ignis...
f. 125v
Quantum ex Scriptura possumus perpendere, tres habet virgas et ad tres usus...
f. 117v
Quattuor animalia ibant et revertebantur ... (cf. Ez. I, 14)
Verba prophetae, immo Spiritus sancti loquentis per prophetam, quae si bene perpendimus...
f. 126
Quattuor modis fit recordatio praeteritorum malorum prima quae animum...
f. 74
Quattuor sunt quae paupertatem spiritus faciunt : cognitio, contemptus sui, neminem spernere...
[...] Qui Deus est vere, quem gloria summa videre...
f. 162
Quia ad amorem Dei et proximi plerumque corda audientium plus exempla quam verba excitunt...
f. 97v
Quicumque contristaverit doctorem veritatis peccat in Christum et Patrem omnium exacerbat...
Quidam Aquiniensis clericus daemonio vexabatur ; quia per multa fuerat martyrum loca...
f. 140
Quidam Aquiniensis ecclesiae clericus daemonio vexabatur ; quia venerabili viro Constantio ecclesiae ejus antistite...
Quidam vir magnus et praepotens rex habitans in partibus Orientis, nomine Abbatheos...
Quis ascendet in montem Domini ? ... (Ps. XXIII, 3).
Jacentibus in valle lacrimarum et quorum venter terrae adhaeret...
Quis mihi ministrat ... (Joh. XII, 26).
Hoc est verbum Domini abbreviatum ad ministros suos...
f. 123v
Non sequuntur sed fugiunt qui nondum peccare desistunt...
Quis, putas, est fidelis servus ... (Mt. XXIV, 45).
Carissimi, verbum Dei tantum docere vanum, tantum facere...
f. 146
[...] Quod factum sanctus Odo abbas Cluniacensis hoc modo narrat : Ante hos annos persistente...
f. 99v
Quod vidimus et audivimus hoc testamur ... (cf. I Joh. I, 1-2)
Audivimus a veritate, id est a Christo qui ait...
f. 122v
Quodam tempore cum beatus Martinus, postea Turonorum archiepiscopus, jam nihil praeter arma...
f. 98
Quodam tempore Servandus diaconus atque abbas ejus monasterii quod in Campaniae partibus...
f. 100 et 112v
Quoddam beati Johannis Alexandrini patriarchae gloriosum miraculum quod quidem adhuc vivens...
Refulsit sol in clipeos aureos ... (I Mach. VI, 39).
Clipeus secundum quosdam dicitur a clepo, clepis, clepsi...
Regnum caelorum signat Dominum ut : Regnum Dei intra vos est ... (Lc. XVII, 21)...
Replebimur in bonis domus tuae ... (Ps. LXIV, 5)
Quae sunt bona illius domus aeternae, non manufactae...
Rex omnipotens die hodierna // Mundo triumphali...
f. 159v
Rex Salomon fecit templum // Quorum instar et exemplum // Christus et Ecclesia...
f. 154v
Rogare debemus sacerdotes ut missas celebrent vel pro nobis vel pro animabus parentum...
Saepe contingit ut in monasteriis monachorum furta fiant, idcirco statuimus numquam...
Sancti Spiritus adsit nobis gratia // Quae corda nostra...
Sanctus .
Cuncta creans genitor, Deus ingenitusque...
Fons vivus vitae // Quo vivunt Israelitae //...
Omniparens fons luminis, vitae dator, sanctus , sol oriens...
Qui Deus est vere, quem gloria summa videre //...
Tempora disponens qui nulli subjacet aevo, Sanctus ...
f. 168v
Sanguisugae duae sunt filiae ... (Prov. XXX, 15).
Et dicentes numquam sufficit. Considerandum est, fratres...
f. 2
Sapientia vincit malitiam, [adtingit ergo a fine] ... (cf. Sap. VIII, 1).
Christus diabolum. Adtingit ergo a fine ... In caelo quidem dejiciendo...
f. 70v
Scientiae duae sunt species, sapientia et eloquentia, et est sapientia vera cognitio rerum...
f. 82v
Semitam ignoravit avis ... (Job XXVIII, 7)
Vulturem conspexit sed non oculos ejus...
Senator quidam fidelis nomine Proterius abiit ad sancta et venerabilia loca...
f. 91v
Senescente mundano filio // Quem fovebat mentis oblivio //...
f. 153
Septem festa Judaei habebant : sabbatum, neomenia...
f. 58v
Septem sunt laquei quibus Judas suspensus interiit, primus quia fur erat...
Si in mensa refectionis sobrii, et in mensa Scripturae intenti...
Si non abiero Paracletus non veniet ... (Joh. XVI, 7)
Cum enim constet quia Paracletus Spiritus ex Patre semper procedat...
Sicut anima diversas virtutes habet, sic secundum theologos diversa nomina suscipit...
Sicut solus ad tabernaculum feminae non accedat...
Simile est regnum caelorum thesauro ... (Mt. XIII, 44).
Ager quaerit exercitium et operarios...
Simile factum est regnum caelorum homini regi qui fecit nuptias ... (Mt. XXII, 2).
Regnum caelorum idcirco terrenis rebus simile dicitur...
f. 81v
Similitudo inter praedicatorem in Ecclesia et vigilem in turre...
Solent quidam adsumentes habitum religionis ecclesiastica quae possident vendere...
Spernere mundum, spernere nullum, spernere sese // Spernere se sperni...
f. 116
Stirps Jesse florigeram germinavit virgulam //...
f. 166v
Sudarium capitis Domini post resurrectionem ejus christianis quidam Judaeus furatus est...
Summe Pater, summum principium, eleison // Non ab ullo sumens exordium, eleison //...
f. 160v
Surge, propera, amica mea ... (Cant. II, 10).
Primo dicitur : Surge, quasi a morte peccati...
Tale quid legimus de beato Gregorio cognomento theologo viro per omnia incomparabili... Is Cappadociae domo, episcopo patre...
f. 96
[...] Tempora disponens qui nulli subjacet aevo. Sanctus ...
Temporibus Ludovici imperatoris Romanorum et regis Francorum, monachi Sancti Martini Turonensis, nemine cogente... Quod factum sanctus Odo...
Tres sunt qui testimonium dant ... (I Joh. V, 7).
Tres caeli, tres terrae, tria testimonia primum et summum caelorum...
Tres virtutes animae quasi tria sata farinae in unum saporem...
Tria sunt quae faciunt perfecte sapientem : ingenium...
f. 82
Ubi non fuerit caritatis perseverantia, nulla sufficiens est paenitentia...
Ultima Christi verba quae cruci adfixus Novi Testamenti heredibus tractanda proposuit...
Utrum Christus in illo triduo quo fuit in monumento fuerit homo vel non...
Vae vobis pharisaeis qui diligitis ... (Lc. XI, 43)
Scribae et pharisaei Legis periti hypocritae, quia tulistis clavem scientiae...
Venerunt aliquando tres fratres ad quemdam senem in Scythi[a]...
Veni in hortum meum ... (Cant. V, 1).
Si filius lac propinet matri, videtur ordo naturae confundi...
f. 12v
Veniat dilectus meus in hortum ... (Cant. V, 1).
Hortus Domini totus mundus per condicionem...
Veniet Dominus et concutiet omnem Israel sicut in cribro concutitur ... (cf. Am. IX, 9)
In hoc exemplum nobis dedit Deus non voluptatibus carnis...
Verbum misit Deus in Jacob ... (Is. IX, 8)
Invitat Propheta omnes ad aspectum Verbi...
f. 59v
Veri solis radius // Et sol pleni luminis //...
f. 149
Vetustissima veterum comedetis ... (Lev. XXVI, 10).
Dicimus credere unum trinum et trinum unum...
Victimae paschali laudes immolant christiani // Agnus redemit oves...
Videns Josue solem descendentem ad occasum et lunam descendentem...
f. 100v
Viderunt Emmanuel, Patris unigenitum // In ruinam Israel...
f. 151v
Virginis in gremio // Manet lux infinita//...
RDF exports to come…
You can view and manipulate this document directly on this site, compare it to others using the Mirador viewer, or drag and drop this icon into the IIIF viewer of your choice. Read more about IIIF