Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Chig.H.VII.219

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Chigi H. VII. 219
    • Bibliothèque vaticane, Chigi H. VII. 219
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Chig.H.VII.219
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

Codicological aspects

  • Papier (filigranes var. Briquet 7835: Sienne, 1435-1438 et 11725: Florence, 1423-1424), XVe s., III + 338 ff. + 3 ff. (+ f. 243 bis, 270 bis, 299 bis, 299 ter; f. 140-140 v°, 299-299 bis v° blancs; pas de f. 216 par erreur), 294 x 204 mm.

    Recueil de trois parties: 1) f. 1-140; 2) f. 141-270; 3) f. 270 bis-338. Initiales ornées aux f. 1-140; gloses marginales d’ Agostino Patrizi surtout aux f. 299 ter-306 v°. Aux f. III-III v° table des discours de Cicéron copiés aux f. 1-140 (avec renvois aux feuillets ajoutés).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 - f. 1-35 v°: Cicero, Orationes.

    f. 1-9: De imperio Cn. Pompei.

    titre: «M. T. CICERONIS ORATIO PRO LEGE MANILIA».

    f. 9-11: De lege agraria (III).

    titre: «AD POPVLVM DE LEGE AGRARIA».

    f. 11-15 v°: Pro C. Rabirio Postumo.

    titre: «PRO RABIRIO POSTVMIO [sic]».

    f. 15 v°-19 v°: Pro C. Rabirio perduellionis reo.

    titre: «PRO RABIRIO PERDVELLIONE».

    f. 19 v°-35 v°; De lege agraria (I-II).

    titre: «DE LEGE AGRARIA CONTRA P. RVLLVM».

    f. 35 v°-38 v°: Ps. Cicero, Oratio pridie quam in exilium iret.

    titre: «AD EQVITES PRIDIE QVAM IRET IN EXILIVM».

    f. 38 v°-60 v°: Cicero, Orationes.

    f. 38 v°-42: Cum populo gratias egit.

    titre: «DE REDITV SVO AD SENATVM».

    f. 42-47: Cum senatui gratias egit.

    titre: «AGIT GRATIAS POST REDITVM SVVM».

    f. 47-53 v°: De prouinciis consularibus.

    titre: «DE PROVINCIIS CONSVLARIBVS».

    f. 53 v°-60 v°: De haruspicum responsis (fragment).

    titre: «DE RESPONSIS AVRVSPICVM».

    expl. mutilé: «... quidam optimi uiri uiperam illam //», réclame: «uenetam» (24, 50).

    10 feuillets manquent.

    f. 61-64: Ps. Cicero seu Porcivs Latro, Oratio in L. Catilinam (fragment).

    inc. mutilé: «// quod si uotis sceleratorum hominum successus...» (24 - éd. H. Kristoferson, op. cit. infra, p. 81, l. 9-10).

    f. 64-65: Ps. Cicero, Oratio V in L. Catilinam.

    titre: «IN L. CATILINAM PRAESENTEM».

    inc.: «NON est amplius tempus otii...» (cf. supra, Barb. lat. 4045, f. 51-52).

    f. 65-66: Ps. Catilina, Responsio seu Inuectiua in Ciceronem.

    titre: «RESPONSIO CATILINAE».

    inc.: «SI SVBTILITER a circumstantibus...» (cf. supra, Barb. lat. 4045, f. 52-53).

    f. 66-139 v°: Cicero, Orationes.

    f. 66-76: Pro P. Quinctio.

    titre: «PRO P. QVINTIO».

    f. 76-91 v°: Pro Sex. Roscio Amerino.

    titre: «M. T. C. ORATIO PRO SEXTO ROSCIO INCIPIT FOELICITER».

    f. 91 v°-116: Pro A. Cluentio.

    titre: «M. T. C. ORATIO PRO AVLO CLVENTIO INCIPIT FOELICITER».

    f. 116-121: In P. Vatinium testem.

    titre: «M. T. C. ORATIO IN VATINIVM TESTEM INCIPIT FOELICITER».

    expl. incomplet: «... auctoritatis meȩ tributum esse uideatur».

    f. 121-130 v°: In L. Pisonem.

    titre: «M. T. C. IN PISONEM ORATIO INCIPIT FOELICITER».

    expl. mutilé: «... simul eorum qui familiaritatis //», réclame: «licentiam suorum» (31, 76).

    10 feuillets manquent.

    f. 131-139 v°: Pro P. Sestio (fragment).

    inc. mutilé: «// diuinum illum uirum atque ex hisdem...» (22, 50).

    à la fin: «M. T. C. Oratio ad iudices pro P. Sestio explicit foeliciter».

    2 - f. 141-270 v°: Gellivs, Noctes Atticae (I-V, VII, VI, IX).

    titre: «INCIPIT RVBRICAE CAPITVLORVM LIBRI PRIMI AVLI GELII NOCTIVM ATTICARVM FELICITER».

    expl. mutilé: «... potuerit quam quod una inter omnes //» (IX, 9, 17).

    3 - f. 270 bis-338: Varro, De lingua latina (VIII-X, V-VII).

    titre: «MARCI TERENTII VARRONIS DE LINGVA latina Liber («septimus» biffé)

    explicit. Incipit octauus (corrigé en «septimus») quȩ dicantur cur non sint analogiae. Liber primus».

    inc.: «QVOMODO modo [sic] natura tripartita esset...».

    f. 298 v°: «... non enim opus fuit ut in seruis» (X, fin).

    titre (liv. V) f. 299 ter: «MARCI TERENTII VARRonis de origine latinȩ linguę. De disciplina originum uerborum ad Ciceronem liber primus incipit (corrigé: «seu quartus»)».

    inc.: «QVEMADVMODVM [sic] uocabula essent imposita...» (V, début).

    expl.: «... huic libro faciam finem» (VII, fin).

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, écritures humanistiques semi-cursives. Selon R. Avesani, op. cit. infra, la décoration des f. 1-140 rappellerait le style de Bartolomeo Sanvito.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Agostino Patrizi Piccolomini, dont l’ex-libris figure au f. 270 bis: «Patricii Episcopi Pientini», posséda seulement les f. 141-338; Enea Silvio Piccolomini (Pie II), qui aurait annoté le manuscrit aux f. 315 et 323 (cf. Avesani, art. cit. infra); le cardinal Francesco Tedeschini-Piccolomini (Pie III) qui a annoté les f. 1-140 du manuscrit; le cardinal Fabio Chigi (cote moyenne 1958).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • G. Antonibon, Contributo agli studi sui libri «De lingua latina» di M. Terenzio Varrone (Riv. filol. e istr. class., 17, 1889, p. 182)
    • G. Antonibon, Supplemento di lezioni varianti ai libri De lingua latina di M. T. Varrone, Bassano, 1899, p. 12
    • G. Goetz et F. Schoell, M. T. Varronis De lingua latina, Teubner, 1910, p. xxxiv, n° 43 (brève mention)
    • H. Kristoferson, Declamatio in L. Sergium Catilinam, Göteborg, 1928, p. 28 et 52
    • M. de Marco, La doppia redazione della «Quinta Catilinaria» e della «Responsio Catilinae» (Ciceroniana, 1-2, 1960, p. 128)
    • R. Avesani, Per la biblioteca di Agostino Patrizi Piccolomini..., 1964, p. 36, 37, 52-54, n° 22, 78, n. 34 et pl. IV b, d et VI a = parties des f. 13, 323 et 38 v°).

Life cycle of this book

Data source