An entry point to the written heritage of the Middle Ages and the Renaissance in Western Europe, from the 8th to the 18th century.
A search engine of interoperable digitized manuscripts and rare books
Collaborative platform to manage and publish Biblissima authority data
Help for reading and learning classical languages, XML editing tools and environments
Expertise service around IIIF standards
Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q63019
IIIF manifest
Digitisation:
Data Source: BnF Archives et manuscrits
f. 1r-186r. Evangelia quattuor . Texte de la Vulgate, avec prologues, préfaces et sommaires ; en marge des Évangiles, numérotation des chapitres des sommaires à l'encre rouge et indication des concordances évangéliques à l'encre noire (renvois aux Canons d'Eusèbe, voir Nestle-Aland p. 36*) ; f. 70v, 147r, 175v, 176r, 186v, 216v, 234v vacants. f. 1r-2r. HIERONYMUS, Epistula ad Damasum [lettre de Jérôme au pape Damase] : « Beatissimo papae Damaso Hieronimus. Novum opus me facere (…) opto ut in Christo valeas et memineris mei papa beatissime » (Stegmüller, I, n° 595 ; éd. Vg ww , p. 1-4). f. 2r-3r. Prologus ex commentario Hieronymi in Matth . [prologue tiré du commentaire sur Matthieu de Jérôme] : « Incipit prologus quattuor evangeliorum. Plures fuisse qui euangelia scripserunt (…) vivis canandas ( sic ) » (Stegmüller, I, n° 596 et VIII, n° 573,1 ; éd. Vg ww , p. 11-14). f. 3r-4r. EUSEBIUS, Epistula ad Carpianum [lettre d'Eusèbe à Carpien] : « Eusebius Carpiano fratris salutem. Ammonius quidem Alexandrinus (…) similia dixisse repperies » (Stegmüller, I, n° 581, prol. Mat . ; éd. Vg ww , p. 6-7). f. 4r. Monitum anonymum [lettre du Pseudo-Jérôme au pape Damase] : « Hieronimus Damaso papae Sciendum etiam ne quem ignarum (…) opto ut in Christo valeas et memineris mei papa beatissime » (Stegmüller, I, n° 601, prol. Mat . ; éd. Vg ww , p. 5).
f. 4r-v. Praefatio Matthei ( prologus monarchianus ) [préface sur Matthieu] : « Incipit argumentum secundum Mattheum. Mattheus ex Iudaea sicut in ordine (…) quaerentibus non tacere. Explicit argumentum » (Stegmüller, I, n° 590 ; éd. Vg ww , p. 15-17). f. 4v-6r. Capitula in evangelium secundum Mattheum I-XXVIII [sommaire de l'Évangile selon Matthieu] : « Incipit breviarium eiusdem. I. Nativitas Christi magicum (…) et doctrina eius de baptismo » (De Bruyne, 1914, p. 270-280, type B). f. 6v-12r. Canones Eusebii [Canons d'Eusèbe en 12 tables ; riches encadrements peints et historiés, avec or et argent] (éd. Vg ww , p. 7-10). f. 12v. Crucifixion du Christ (peinture) : « Iesus nazarenus rex Iudaeorum ». f. 13r. Portrait de Matthieu (peinture), avec symbole et vers : « Mattheus humana quia coepit (…) stematis inde vehit » ( MGH Poet . 5, p. 451, n° 23q, 1 [Verse in Miniaturhandschriften, voir ibid . p. 422]). f. 13v-59r. Evangelium secundum Mattheum [Évangile selon Saint Matthieu] : « Incipit evangelium secundum Matheum. Liber generationis Iesu Christi filii David (…) usque ad consummationem saeculi. Explicit evangelium secundum Matheum ».
f. 59r-v. Praefatio Marci ( prologus monarchianus ) [préface sur Marc] : « Incipit prologus in Marcum. Marcus evangelista Dei et Petri (…) praestat, Deus est Explicit prologus » (Stegmüller, I, n° 607 ; éd. Vg ww , p. 171-173). f. 59v-60r. Capitula in evangelium secundum Marcum I-XIII [sommaire de l'Évangile selon Marc] : « Incipit breviarium. I. De Iohanne baptista (…) et ascensio eius in caelis. Explicit breviarium ». (De Bruyne, 1914, p. 282-286, type A). f. 60v. Portrait de Marc (peinture) : « Marcus evangelista » (noté sur le livre ouvert). f. 61r. Symbole de Marc (peinture), avec vers: « Avia terribili perstringit (…) inde leonis ei » ( MGH Poet . 5, p. 451, n° 23q, 3 [Verse in Miniaturhandschriften]). f. 61v-90v. Evangelium secundum Marcum [Évangile selon Saint Marc] : « Incipit evangelium secundum Marcum. Initium evangelii Iesu Christi (…) confirmante sequentibus signis. Explicit evangelium secundum Marcum ».
f. 91r. Praefatio Lucae ( prologus monarchianus ) [préface sur Luc] : « Incipit prologus in Lucam evangelistam. Lucas syrus natione antiocensis (…) quam fastidientibus prodesse » (Stegmüller, I, n° 620 ; éd. Vg ww , p. 269-271). f. 91r-94r Capitula in evangelium secundum Lucam I-XXI [sommaire de l'Évangile selon Luc] : « Incipit breviarius ( sic ) eiusdem. I. Zacharias viso angelo (…) laudantes Deum in templo ». (De Bruyne, 1914, p. 288-300, type A). f. 94v. Portrait de Luc (peinture). f. 95r. Symbole de Luc (peinture), avec vers : « Iura sacerdotii Lucas (…) sibi rite datur ». ( MGH Poet . 5, p. 451, n° 23q, 5 [Verse in Miniaturhandschriften]). f. 95v-145v. Evangelium secundum Lucam [Évangile selon Saint Luc] : « Incipit evangelium secundum Lucam. Quoniam quidem multi conati sunt (…) et benedicentes Deum. Explicit evangelium secundum Lucam ».
f. 146r. Praefatio Iohannis ( prologus monarchianus ) [préface sur Jean] : « Incipit prologus in Iohannem evangelistam. Hic est Iohannes evangelista (…) et Deo magisterii doctrina servetur. Explicit prologus » (Stegmüller, I, n° 624 ; éd. Vg ww , p. 485-487). f. 146r-v. Capitula in evangelium secundum Iohannem I-XIIII [sommaire de l'Évangile selon Jean] : « Incipit breviarius eiusdem. I. Pharisaeorum levitae (…) et resurrectio eius » (De Bruyne, 1914, p. 302-310, type B). f. 147v. Portrait de Jean (peinture) : « In principio erat verbum ». f. 148r. Symbole de Jean (peinture), avec vers : « It quia verborum (…) petentis habet ». ( MGH Poet . 5, p. 451, n° 23q, 7 [Verse in Miniaturhandschriften]). f. 148v-186r. Evangelium secundum Iohannem [Evangile selon Saint Jean ] : « Incipit evangelium secundum Iohannem. In principio erat verbum (…) eos qui scribendi sunt libros ».
f. 187r-198r. Capitulare evangeliorum [capitulaire, liste des péricopes évangéliques, avec noms des mois en onciales rubriquées] : « Incipit capitulare evangeliorum de circulo anni. In vigilia natalis domini (…) mense ianuario (187v) ; mense februario (188v) ; mense marcio (…) incipiunt lectiones a LXX usque in pascha (189r) ; mense primi (189v) ; dominica in die sancto paschae (…) mense aprelio (191r) ; mense madio [ sic ] (191v) ; mense iunio (192v) ; mense iulio (193v) ; mense agusto [ sic ] (194r) ; mense septembre (195r) ; mense octobre (196r) ; mense novembre (196v) ; mense decembre (197v) (…) et uidebit omnis caro salutare dei » (Klauser, 1972, p. LIX, n° 275 ; type Π). f. 198r-199v. Capitula de diversis causis [seconde liste de péricopes évangéliques] : « Incipiunt lectiones evangeliorum de diversis causis. In natale unius apostoli (…) in novissimo die ».
Data Source: Europeana regia
Data Source: Mandragore
Réalisé à l' abbaye de Saint-Amand-en-Pévèle , le style pictural de ce ms. est étranger à ce scriptorium et relève plutôt d'une influence de l'école de Reims (ou de Metz ). Les peintures aux tendances naturalistes de style rémois sont encadrées de décors d'entrelacs particuliers à l'art insulaire, dont la juxtaposition crée un ensemble original. Il est possible que ce luxueux manuscrit ait été l'objet d'une commande à l'intention d'un haut personnage et pour lequel le scriptorium de St-Amand ait sollicité un artiste exterieur. Le ms. ne figure pas dans les inventaires de la librairie de Blois, mais il s'agit du plus ancien ms. ayant appartenu à François I er . C'est donc à tort que ces Évangiles sont dits de François II, à cause d'une mauvaise interprétation du chiffre doré sur la reliure. Quelques feuillets montrent un système de signatures des cahiers contemporain de la reliure et identique à celui utilisé pour un exemplaire de Valère-Maxime (Paris, BnF, lat. 5842). Depuis son entrée dans la bibliothèque personnelle de François I er puis dans la Bibliothèque royale de Fontainebleau, ce ms. n'a plus quitté les collections royales.
RDF exports to come…
You can view and manipulate this document directly on this site, compare it to others using the Mirador viewer, or drag and drop this icon into the IIIF viewer of your choice. Read more about IIIF