Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.251

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q90041

Codicological aspects

  • Parch., 102 ff. (+ f. 38 bis).

    Recueil de cinq parties ou fragments: 1) f. 1-70, IXe s., 220 x 135 mm ; 2) f. 71-78, XIe-XIIe s., 220 x 132 mm ; 3) f. 79-87, XIe s., 220 x 135 mm ; 4) f. 88-94, XIIe-XIIIe s., 220 x 135 mm ; 5) f. 95-102, XIIIe s., 2 col., 210 x 132 mm. Le f. 1 isolé, XIIe-XIIIe s., 205 x 125 mm paraît être un fragment remployé comme feuille de garde, rogné au bord latéral.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 - f. 1-1 v°: Commentarius in Prisciani Institutiones grammaticas (fragment).

    inc.: «Iuliano consule qui de ablatiuis tercie declinationis et preteritis quarte coniugationis perfectis dubitabat...».

    ligne 4: «... quia philosophorum proprium est diffinire uideatur a uoce sic incipit. phi. dif. causa autem quare a uoce incipiat talis...»

    expl. mutilé (?): «... proba quod uox ex omni parte diuiditur nam potest audiri ex omni parte //» (cf. I, 4 - éd. Hertz, 1, p. 6, l. 20).

    ~ f. 2-10 v°: Aldhelmvs, Carmina ecclesiastica.

    f. 10 v°: Avsonivs, Eclogarum liber: XXV, Monosticha de aerumnis Herculis (Anthol. lat. 641).

    titre: «DE DVODECIM VIRTVTIBVS HERCVLIS».

    inc.: «PRIMA DIONEI [sic] TOLERATA...» (éd. R. Peiper, Teubner, 1886, p. 106-107).

    ~ f. 10 v°-11: «DE SAMSONE FORTISSIMO».

    inc.: «IPSE PVER POSTQVAM ROBVSTVS CREVIT IN ANNOS...» (16 v. -même poème dans le ms. Paris, Bibl. nat., lat. 9344 (XIe s.), f. 42, et dans le ms. Reg. lat. 1578, f. 26, cf. infra)

    f. 11: Anthol. lat. 392.

    titre: «DE TRIBVS MVLIERIBVS VICTRICIBVS ATQVE AB EISDEM DE TOTIDEM VIRIS INTERFECTIS».

    ~ f. 11 v°-13: Gregorivs Magnvs, ‹Moralia in Iob› (extrait).

    ~ f. 13: Hieronymvs presbyter, ‹Commentaria in Abacuc› (extrait).

    f. 13-15: Plinivs minor, Epistulae (extrait ; ms. U de Stout).

    pas de titre.(suit sans séparation l’extrait précédent).

    inc.: «Petis ut tibi auunculi mei exitum (corrigé en: «exis tunc») scribam...».

    expl.: «... aliud amico aliud omnibus scribere. EXPLI‹CIT›» (VI, 16).

    f. 15 v°-27 v°: Proba, Cento Vergilianus (ms. Ra de Schenkl).

    titre: «INCIPIT VIRGILIO CENTON QVEM CONPOSVIT PROBA DE EPTATICO ET EVANGELIIS» (éd. C. Schenkl, op. cit. infra, p. 568-609).

    f. 27 v°-38 bis: Maximvs Victorinvs, Ars grammatica.

    pas de titre (éd. H. Keil, Gramm. lat., 6, Teubner, 1874, p. 187-205).

    ~ f. 38 bis-52 v°: ‹Grammatica› (abrégé de l’Ars grammatica d’ALCVINVS ?).

    inc.: «CVIVS CAVSE LITTERE INVENTE SVNT.

    Vox unde dicta est. a uocando. Quibus modis constat disputatio...».

    ~ f. 53-69: (De coniugatione uerborum›.

    texte rapproché par A. Wilmart de l’Ars grammatica de Diomedes.

    pas de titre.

    inc.: «CONGVGATIONES [sic] VERBORVM quot sunt. III. Quȩ ? prima II secunda III. Prima que est que indicatiuo modo...» (cf. Diomedes, éd. H. Keil, op. cit., 1, 1857, p. 346 dern. lignes).

    expl.: «RL. Fut‹uro› cum uellim. RL. Infinitiuo uelle preteritum uoluisse» (cf. H. Keil, op. cit., p. 359, l. 18).

    f. 69 v°: Martianvs Capella, De nuptiis Philologiae et Mercurii (extrait).

    inc.: «Subiac tuoris [sic] congruo solo spiritu...».

    expl.: «... qui dentes mortui dum exprimitur imitatur» (III, 261).

    ~ f. 70 v° (add.): (Nota de grammatica).

    inc.: «Quod sunt species apel‹a›tiuo‹r›um nominum. XX / ‹no›mina corporalia incorporalia...» (cf. Isidorvs Hispalensis, Etymologiae, I, 7).

    3 - f. 79-84 v°: Servivs, De centum metris.

    titre mutilé: «IN ‹...› SERVII ‹...›».

    inc. mutilé: «CLARISSIMO ‹...›ticus salutem. Tibi hun‹...›...».

    expl.: «... uoluntas [sic] exsoluat. Finit liber MaRii seRuii de ceNTum metris».

    f. 84 v°-87: Mallivs Theodorvs, De metris (extrait).

    inc. incomplet: «Ab omnibus metris spenitus [sic] repudiandi pedes ex trissyllabis...».

    expl. incomplet: «... uersum subicere possumus. FINIT EXCERPTVM METRORVM DE LIBRO MALLII THEODORI» (éd. H. Keil, op. cit., 6, 1874, p. 589, l. 7-600, l. 20).

    ~ f. 87 v° (add.): ‹Ps. Beda, De numerorum diuisione› (extraits).

    5 - f. 95-102 v°: Commentarius in Horatii Sermones (fragment).

    inc. mutilé: «// pertorrita genera sunt uehiculorum. Nunc mihi curto cum mihi non sit nobilitas...» (cf. I, 6, 104).

    f. 95 col. 2: «‹P›ROSCRIPTI. In hac egloga reprehendit nobiles noblicit. (?) per Rupilium qui rex fuit Preneste...» (I, 7 début).

    f. 97 v° col. 2 en bas: «explicit 1us liber satirarum».

    f. 98 col. 1 (liv. II): «‹S›unt quibus. Hic incipit secundus liber cuius prima egloga pocius dicenda est prologus...».

    expl. mutilé: «... rep‹onet› se in cubi‹tum› ita ut solunt facere tragedi cibis uolentes recreari idest //» (cf. II, 4, 39; même commentaire complet dans les mss. Berne, Burgerbibl. 266 (XIIe s.), f. 23-50 et Paris, Bibl. nat., lat. 5137 (XIIIe s.), f. 22-38 v° avec l'inc. «Sciendum est Horatium non sine ratione...»).

Former owners

Formerly part of

Origin

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: 1 -l’abbaye Saint-Bénigne de Dijon d’après l’ex-libris inscrit au bas du f. 70 v°: «LIBER S. BENIGNI» (XIe s.).

    1-5 -Reine Christine de Suède, au f. 2 croix au crayon rouge du bibliothécaire d’Anvers indiquant que le manuscrit ne provient pas des Petau (cote 1508 au f. 1).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 1re partie. Fonds Patetta et Fonds de la Reine par E. Pellegrin, Paris, 1978, p. 55 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1978_cat_21_21)

Bibliography

    • C. Schenkl, Poetae christiani minores (Corpus script. eccl. lat., XVI, 1), Vienne, 1888, p. 520-521
    • C. Leonardi, I codici di Marziano Capella (Aevum, 34, 1960, p. 465-466, n° 203)
    • S. E. Stout, C. Plinii Secundi Epistulae, a critical edition, Bloomington, 1962, p. ix, 371-372
    • R. A. Mynors, C. Plini Caecili Secundi Epistularum libri decem, Oxford, 1963, p. XVIII (brève mention)
    • C. Jeudy, L’ «Institutio de nomine, pronomine et uerbo» de Priscien. Manuscrits et commentaires médiévaux (Rev. hist. textes, 2, 1972, p. 134 n. 2), brève mention.

Life cycle of this book

Data source