Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.1610

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q96535

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Vat. lat. 1610
    • Bibliothèque vaticane, Vat. lat. 1610
    • Vatican. BAV, Vat.lat.1610
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.1610
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

Codicological aspects

  • Papier (filigranes f. 1-42, 45-46, 62bis-65: Briquet 3387, Florence, 1465 etc.; f. 43, 48-62, 66: Briquet 3540, Pistoie-Florence etc., 1463-1478; f. 68-102: var. Briquet 7693, Naples-Mantoue-Rome etc., 1459-1479; f. 107-121: var. Briquet 3370, Florence, 1465-1467), XVe s., II + 121 ff. (+ f. 62bis; f. I-Iv° blancs), 215 x 145 mm. Au bas du f. 102v°, croquis grossier d’un personnage (?) dont on ne voit que les deux mains sortant d'une robe ou carapace (?).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 2:// Nec tamen interdum

    ~ f. II-IIv°: Gvarinvs Veronensis, Epistula ad Iohannem Lamolam de Panormitae Hermaphrodito.

    f. 1: Vita Tibulli.

    pas de titre.

    inc.: «ALBIVS TIBVLLVS Eques Romanus insignis...» (cf. supra, Vat. lat. 1609, f. 40).

    — Domitivs Marsvs, Epitaphium Tibulli.

    titre: «epitaphivm».

    f. 1-37v°: Tibvllvs, Elegiae.

    division en 4 livres.

    titre: «ALBIO TIBVLLO ELEGIARVM LIBER PRIMVS EQVITIQVE RO‹MANO› DIVITIARVM AC MILITIAE SPRETORI [sic] HO‹NO›RE DELIAM AMANTI OPTIMO POETAE AEDITVS».

    (Argument) f. 2v° (I, 2): «Queritur de Ianua clausa et ad ipsam Ianuam atque amasiam suam multis utitur blanditiis» (cf. supra, Vat. lat. 1609, f. 3).

    f. 30v°, l'El. III, 18 (= IV, 12) est copiée sans intervalle après l'El. III, 6, et de nouveau à sa place, suivant sans séparation l'El. III, 17 (= IV, 11) au f. 37.

    ~ f. 20v° en bas (add.): ‹Sententiae›.

    titre: «Vt alibi. Seneca».

    1) «ha pereant artes et mollia iura colendi»

    2) «O ut (?) ueteri peragrantes more puellȩ / Philelphus» (non identifié).

    ~ f. 38-55: Antonivs Beccadellvs Panormita, Hermaphroditus.

    f. 55-55v°: Anthol. lat. 786.

    titre: «De ortu et obitu hermaphroditi» (add.): «pvlex poeta antiquus».

    ~ f. 55v°: ‹Antonivs Beccadellvs Panormita›, Epitaphium Iohannem Petri Lucensis.

    f. 56-58v°: Martialis, Epigrammata (extraits).

    pas de titre.

    inc.: «‹S›pero me secuturum...» (I, praef.).

    f. 56v°-57: I, 2, 4, 6, 7, 9, 10, 22, 79, 97.

    f. 57v°: II, 7; I, 73, 9.

    f. 58: IX, 97; X, 23; VI, 87.

    f. 58v°: I, 36.

    ~ f. 58v°: ‹Carmina›.

    1) «De Christina».

    inc.: «Immitis ferro secuit mea colla maritus...» (6 v., attribués à Antonius de Capitibus Listae dans le ms. Chigi I.V.192, f. 15 - cf. H. Walther, Initia carminum..., n° 8764).

    2) «De nimpha dormiente apud sepulchrum...».

    inc.: «Huius nimpha loci sacri custodia fontis...» (4 v. - cf. H. Walther, op. cit. supra., n° 8542, cite seulement ce manuscrit).

    3) «Romanus (?) ad eandem».

    inc.: «Cum fontem cum murmur aquȩ nimphamque iacentem...» (4 v.).

    f. 59-60v°: Martialis, Epigrammata (extraits).

    f. 59-59v°: Epigrammaton liber, 1-6, 6b.

    inc.: «Barbara...».

    f. 59v°: Epigrammata: V, 55.

    f. 60: VIII, 3; V, 58.

    f. 60v°: V, 42, 56, 64; XIV, 38, 39.

    ~ f. 61-102v°: Philippvs Bonaccvrsivs (Callimachvs), Epigrammata.

    f. 102v° (de chaque côté du croquis, en rouge): Ovidivs, Tristia (extrait).

    texte: «Nos quoque floruimus. Sed flos fuit ille caducus» (V, 8, 19).

    f. 103-104: Martialis, Epigrammata (extraits).

    titre: «M.Val. Martialis ad Flaccum.».

    inc.: «O Mihi curarum pretium non uile...» (I, 76).

    suivi de VIII, 55.

    f. 103v°: I, 21; f. 104: I, 25.

    f. 104: Lvcretivs, De natura rerum (extrait).

    titre: «Lucretius de deo».

    inc.: «Veridicis hominum purgauit pectora dictis...».

    expl.: «... Qua possemus ad id recto contendere cursu» (VI, 24-28).

    — Anthol. lat. 711.

    titre: «Augustus».

    inc.: «Ite simul iuuenes pariter sudate medullis...».

    expl. incomplet: «... Brachia non ederȩ uincant non obscula [sic] conchę» (v. 1-3 avec var.).

    f. 104-109: Martialis, Epigrammata (extraits).

    inc.: «Vade salutatum...» (I, 70).

    f. 104v°-105v°: I, 62, 63; IV, 45; 49, 54, 29; I, 43.

    f. 106-106 v°: I, 93, 107; IV, 8; X, 47; II, 89.

    f. 107, titre: «M. Val. Martialis prouerbium ab ευριπιδε. candide».

    f. 107-107v° II, 43, I, 103; IV, 60; I, 45; IV, 27; I, 15.

    f. 108-108v°: IV, 44, 62; I, 33, 32, 40, 57, 64, 83, 97; II, 25, 87.

    f. 109: II, 67; III, 89.

    ~ f. 109: ‹Carmen› «De puero glacie iugulato».

    inc.: «Quid non seua tibi uoluit fortuna licere...» (2 v. - éd. d'après ce manuscrit B. Nogara, Codices Vaticani latini, 3, 1912 p. 106, cf. H. Walther, Initia carminum..., n° 15863, cite seulement ce manuscrit).

    — Martialis, Epigrammata (extraits).

    inc.: «Vxorem quare...» (VIII, 12).

    «Cur tantum...» (VI, 67).

    ~ — ‹Carmen› «Ad Cesarem».

    inc.: «Grandia pollicitus quanto maiora dedisti...» (2 v. - éd. d'après ce manuscrit B. Nogara, op. cit. supra, p. 106).

    f. 109-110: Martialis, Epigrammata (extraits).

    inc.: «Omnia promittis...» (XII, 12).

    suivi de: XIII, 5, 14, 9, 13, 16, 17, 19, 25, 26 (add.: XIII, 18).

    f. 110: XIII, 35, 36, 49, 50, 52; I, 110; 91.

    ~ f. 110: «Verba Hectoris».

    inc.: «Hic situs est uitȩ iam pridem lumina linquens...» (3 v. - cf. H. Walther, Initia carminum..., n° 8113, cite seulement ce manuscrit).

    f. 110: Martialis, Epigrammata (extrait).

    inc.: «Sunt bona...» (I, 16).

    ~ f. 110v°: «Epigramma Flacci».

    inc.: «Ille ego sum uates Venusine gentis alumnus...» (2 v. - éd. d'après ce manuscrit B. Nogara, op. cit. supra, p. 106; cf. H. Walther, op. cit. supra, n° 8701, cite seulement ce manuscrit).

    — Anthol. lat. 787.

    titre: «Epigramma Lucretię».

    v. 3: «Vt pareat cunctis me non fuisse tiranno

    v. 4: «Ante uirum sanguis...» (var. aux v. 3 et 4).

    — Anthol. lat. 653 add.

    titre: «Sulpitius Kartaginensis».

    inc.: «Iusserat haec rapidis...» (6 v.).

    ~ — ‹Carmen› «Amicȩ poetarum».

    inc.: «Cinthia te uatem fecit lasciua Properti...» (6 v.).

    ~ — ‹Carmen› «Pii Pontificis de Ense».

    inc.: «Exerat in Turchos tua me Ludouice furentes...» (4 v. - cf. H. Walther, op. cit. supra, n° 6063).

    — Martialis, Epigrammata (extrait).

    inc.: «Lambere quae...» (XIV, 67).

    ~ f. 111: ‹Epitaphium Eugenii IV papae›.

    inc.: «Eugenii hic quarti Romani antistitis ossa...» (2 v. - éd. d’après ce manuscrit B. Nogara, op. cit. supra, p. 106; cf. supra, Reg. lat. 1814, f. 52v°, 6 v.).

    ~ — «Epigramma Gregorii».

    inc.: «Pontificis summi Gregorii festa celebris...» (2 v. - éd. d'après ce manuscrit B. Nogara, op. cit. supra, p. 106; cf. H. Walther, op. cit. supra, n° 14254, cite seulement ce manuscrit).

    ~ — ‹Epitaphium Iacobi Picinini›.

    inc.: «svm Picininus ego fulmen uel Hector in armis...» (8 v. - cf. H. Walther. op. cit. supra, n° 18721).

    — Anthol. lat. Carmina epigraphica 964.

    titre: «Calphurnia Athis fecit».

    inc.: «Dextera fama mihi fuit et fortuna precona...» (6 v. - éd. F. Buecheler, Anthologia latina II, 2: Carmina epigraphica, Teubner, 1897, p. 444).

    ~ f. 111v°: Epitaphium Antenoris.

    inc.: «Inclitus Anthenor patriam uox nixa quietam...» (4 v. - cf. H. Walther, op. cit. supra, n° 9249).

    f. 111v°-112: Epitaphium Claudiae Homoneae.

    titres, f. 111 avant le texte précédent: «Antimetus Pamphili Ti. Caesaris Aug. li. Anterotianus Sibi et Claudie collibertȩ et contubernali».

    f. 111v°: «Romȩ in quadam base altaris quod situm est in templo iuxta templum spiritus sancti epigrammate gręca et latina».

    inc.: «Tu qui secura procedis mente parumper...» (v. 1-10; 13-26, 11-12 - éd. F. Buecheler, Anthologia latina, II, 2: Carmina epigraphica, Teubner, 1897, p. 459-460, n° 995).

    f. 112: Ovidivs, Fasti (extrait).

    titre: «Ex libro formiani [sic]».

    inc.: «nec tu aliud Vestam quam uiuam intelige [sic] flammam...» (VI, 291-294).

    — Ennivs, Epigrammata (extrait).

    titre: «Scipio apud Ennium».

    texte: «Si faciendo [sic] plagas cęlestium ascendere quoiquam

    Mi soli celi maxima porta patet» (IV, v. 34 - éd. J. Vahlen, Ennianae poesis reliquiae, Teubner, 1903, p. 216).

    — Lvcretivs, De natura rerum (extrait).

    titre: «Lucretius».

    inc.: «O Stultas [sic] hominum mentes o pectora ceca...» (II, 14-16).

    — Germanicvs, Aratea (extrait).

    titre: «Cęsar Ger. in Aritho [sic]».

    inc.: «Nondum uesanos rabies nudauerat enses...» (v. 112-113).

    f. 112v°: Cicero, Aratea (extrait).

    titre: «M. ci. (?). T.».

    texte: «MAlebant tenui contenti uiuere cultu» (fragment XIX - éd. Ae. Baehrens, Poetae latini minores, 1, Teubner, 1879, p. 5; J. Soubiran, Cicéron, Aratea, Fragments poétiques, Paris, Les Belles-Lettres, 1972, p. 162: Fragm. XVII).

    — Ovidivs, Metamorphoses (extrait).

    suit sans séparation le vers précédent.

    texte: «Flumina iam lactis iam flumina nectaris ibant» (I, 111).

    — Germanicvs, Aratea (extrait).

    titre: «De iustitia».

    texte: «Desemit proprię terras iustissima uirgo» (v. 137).

    — Cicero, Aratea (extrait).

    suit sans séparation le vers précédent.

    «Et louis in regno cęlique in parte resedit» (fragm. XXI - éd. Baehrens, op. cit. supra, p. 5; J. Soubiran, op. cit. supra, p. 163: Fragm. XIX).

    — Lvcilivs, Carmina (extrait).

    pas de titre.

    inc.: «Nunc uero amant ad noctem festo atque profesto...».

    expl.: «... Insidia facere ut si hostes omnibus omnes...» (7 v. - éd. Baehrens, Fragmenta poetarum romanorum, Teubner, 1886, p. 141; F. Marx, C. Lucili carminum reliquiae, 1, Prolegomena..., Teubner, 1904, p. 84, v. 1228-1234).

    — Seneca, Phaedra (extrait).

    titre: «Emnius [sic]».

    inc.: «Res est forma fugax quis sapiens bono...» (v. 773-776).

    — «Epigramma Ti. Liuii».

    texte: «Titus Liuius Liuie T.F. quartae lhaus [sic]

    Condordialis Pataui sibi et suis omnibus» (éd. Corpus inscriptionum latinarum, 5, Berlin, 1872, p. 283, n° 2865).

    ~ — «Iulii Cę. Epigramma pro Cinio milite».

    inc.: «O patrie rector Cato pectore uiribus Hector...» (3 v. - cf. H. Walther, Initia carminum..., n° 12854).

    f. 113: Anthol. lat. 709.

    titre: «Iulii Cę. Epigramma pro quodam puero Trace hoc est filio regis Traciȩ enecto in Ebro flumine» (v. 1-6).

    ~ — «Epigramma pro Archita et Palemone mortuis in prelio pro amore Emilię».

    inc.: «Quos amor ęmiliȩ iuuenes accenderat ardens...» (5 v. - cf. H. Walther, op. cit. supra, n° 16359, cite seulement ce manuscrit; cf. supra, Ottob. lat. 643, f. 160).

    f. 113-113v°: Gellivs, Noctes Atticae (extraits).

    1) titre: «Epigramma Neuii pleni superbię».

    inc.: «INmortales si foret fas flerent...» (4 v. -I, 24, 2).

    2) titre: «Epigramma Plauti».

    inc.: «Postquam est morte captus Plautus comedia luget...» (3 v. -I, 24, 3).

    3) titre f. 113v°: «Epigramma Pacuii [sic] uerecundissimum».

    inc.: «ADolescens tam etsi properas Hoc te saxum...».

    expl.: «... Hoc uolebam nescius ne esses. Vale.» (4 v. -I, 24, 4).

    f. 113v°: Ennivs, Epigrammata (extrait).

    titre: «Epigramma Enmii».

    inc.: «Aspicite o ciues senis Ennii imaginis urnam...».

    expl.: «... Volito uiuus docta per ora uirum». (I-II -4 v. cités dans Cicero, Tusculanae disputationes, I, 15, 34 - éd. I. Vahlen, op. cit. supra, 1903, p. 21).

    ~ — Io‹hannes› Petrvs Lvcensis, Epitaphium Franciscii Barbari (éd. d'après ce manuscrit A. Cinqvini et R. Valentini, Poesie latine inedite di A. Beccadelli..., Aoste, 1907, p. 33-34 n. 1).

    ~ f. 114. Io‹hannes› Petrvs Lvcensis, Epitaphia II.

    1) inc.: «Extruxit patrium pietas tuas nate sepulchrum...» (16 v.).

    2) inc.: «Fortunatus eram nimium nimiumque beatus...» (12 v. - cf. H. Walther, op. cit. supra, n° 6822, cite seulement ce manuscrit).

    ~ f. 114v°: ‹Carmen› : «Dux Mediolanensis ad Venetos».

    inc.: «Rinocheron (corrigé en: «Rhinoceron») ego sum uicini fontis ad undas...» (4 v. - cf. H. Walther, op. cit. supra, n° 16816; cf. supra, Ross. 1006, f. 29).

    ~ — «Epigramma Pauli II pont. max‹im›i».

    inc.: «Huc oculos huc uerte tuos quicunque uiator...» (4 v.).

    (add. au bas de la page) autre version du même poème, inc.: «Huc oculos huc uolue tuos properare uiator...» (4 v.).

    f. 115-119v°: Martialis, Epigrammata (extraits).

    titre: «Va. Ma. / Epigramma Pompeiorum».

    inc.: «Pompeios iuuenes Asia atque Europa sed illum...» (V, 74).

    suivi de XII, 16, 18; Epigrammaton liber 7-9;

    f. 16: id. 11, 10, 12, 25, 25b; I praef. «Nosses iocose...», 1, 61.

    f. 117: I, 65, 77, 90, 94; XIII, 19-22, 27, 30, 38-40, 47.

    f. 118: XIII, 51, 92, 111; XIV, 15, 17, 20, 39, 57, 59, 75, 76, 124, 174, 175, 177, 179-181, 183.

    f. 119: XIV, 184-186, 188-195, 205, 214, 217, 220, 223, 61; VIII, 5.

    f. 120: Anthol. lat. 26.

    titre: «De Rusticatione» (9 v. - éd. crit. G. Kölblinger, «Versus Panos» und «De rustico» dans Mittellat. Jahrb. 8, 1971, p. 26, ne connait pas ce manuscrit).

    f. 120-121: Martialis, Epigrammata (extraits).

    inc.: «Laurigeros domini...» (VIII, 1).

    suivi de VIII, 12, 25,19; XIV, 187 (au bas du f. 120, attribué à «Terentius»).

    f. 120v°: VII, 91, 24; I, 42; XIII, 62.

    f. 121: I, 30, 47.

    expl.: «... Quod uespillo facit fecerat et medicus» (I, 47).

    ~ f. 121: ‹Carmen›.

    titre?: «TRistis», en marge: «al‹ias› Tuscis».

    inc.: «Amor odium («hęc» raturé) se certo lumine pandunt...» (2 v. - éd. d'après ce manuscrit, B. Nogara, op. cit. supra, p. 107).

    — Avsonivs, Epigrammata de diuersis rebus (extrait; ms. V 4 de Prete).

    inc.: «Fama est fictilibus cenasse Agatocla regem...» (II, 8 v. - éd. R. Peiper, Teubner, 1886, p. 311; éd. S. Prete, 1978, p. 287).

    ~ — ‹Epitaphium Platonis›.

    inc.: «Tellus Membra sinu condit moribunda Platonis...» (4 v. - cf. H. Walther, op. cit. supra, n° 19103, cite seulement ce manuscrit).

    à la suite du texte: «Plutar.».

    ~ — ‹Carmen›.

    inc.: «Marcus achademicus Romanę stirpis alumnus...» (4 v. - cf. H. Walther, op. cit. supra, n° 10678, cite seulement ce manuscrit).

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, écriture humanistique assez ronde, avec quelques passages de plusieurs autres mains.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseur: Angelo Colocci († 1549), év. de Nocera, qui a annoté le manuscrit en plusieurs endroits.

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, F. Dolbeau, J. Fohlen, J.-Y. Tilliette, avec la coll. d'A. Marucchi et P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 1re partie. Fonds Vatican latin, 224-2900, Paris, 1991, p. 205-211 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1991_cat_21_31)

Bibliography

    • S. Lattès, Recherches sur la bibliothèque..., 1931, p. 327, 330 et 342
    • B.L. Ullman, Achilles Statius’ manuscripts of Tibullus (Didascaliae. Studies in honor of Anselm M. card. Albareda, New York, 1961, p. 465), réimpr. dans B.M. Ullman, Studies in the italian Renaissance, 2e éd. Rome, 1973, p. 446 (brève mention, pense que le manuscrit n'a pas été utilisé par Achilles Estaço)
    • W.L. Grant, The Italian in Poland (Manuscripta, 10, 1966, p. 36-37)
    • S. Prete, Decimi Magni Ausonii Burdigalensis opuscula, Leipzig, Teubner, 1978, p. LXXXIII (brève mention)
    • Tibullo. Manoscritti e libri a stampa. Catalogo della mostra, Vatican, 1984, p. 24 n° 21 (avec bibliographie).

Life cycle of this book

Data source