Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1476

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q89409

Codicological aspects

  • Parch., XIVe s., II +303 ff. (+f. 12 bis; f. 201 v°-203 v° et 241 v°-243 v° blancs), 2 col., 377 x 270 mm. Aux f. 1 et 118 bordure de feuilles d’acanthe vertes, rouges, mauves et bleues parsemées d’oiseaux, et initiales de couleurs sur fond d'or; autres bordures semblables sur deux ou trois côtés. Gloses marginales notamment aux f. 53 v°-70 v°. Au f. 302 v°-303, la table du contenu d’une écriture humanistique cursive penchée serait de la main d’Egnazio (d’après P. Lehmann, op. cit. infra).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-70v - Cicero: Orationes
    1r-6v - De imperio Cn. Pompei
    6v-13v - Pro T. Annio Milone
    13v-22v - Pro Cn. Plancio
    22v-29v - Pro P. Sulla
    29v-32r - Pro A. Licinio Archia poeta
    32r-34r - Pro M. Marcello
    34r-36v - Pro Q. Ligaro
    36v-39v - Pro rege Deiotaro
    40r-53r - Pro A. Cluentio
    53v-60r - Pro P. Quinctio
    60r-67r - Pro L. Flacco
    67r-70v - Cum senatui gratias egit
    70v-72v - Ps.-Cicero: Oratio pridie quam in exilium iret
    72v-117v - Cicero Orationes
    72v-79v - Pro P. Sestio
    79v-83r - Cum populo gratias egit
    83r-95r - De domo sua
    95r-101r - Pro M. Caelio
    101r-106r - Pro L. Cornelio Balbo
    106v-108v - In P. Vatinium testem
    108v-113v - De haruspicum responsis
    113v-117v - De prouinciis consularibus
    118r-301r - Cicero: Opera
    118r-122r - In Q. Caecilium
    122r-200v - In C. Verrem actiones
    200v-201r - Pro A. Cluentio
    204r-241r - Tusculanae disputationes
    244r-277v - De oratore
    278r-284v - Orator
    284v-285v - De optimo genere oratorum
    286r-301r - Topica

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-70 v°: Cicero, Orationes.

    pas de titres.

    f. 1-6 v°: De imperio Cn. Pompei.

    f. 6 v°-13 v°: Pro T. Annio Milone.

    f. 13 v°-22 v°: Pro Cn. Plancio.

    f. 22 v°-29 v°: Pro P. Sulla.

    f. 29 v°-32: Pro A. Licinio Archia poeta.

    f. 32-34: Pro M. Marcello.

    f. 34-36 v°: Pro Q. Ligario.

    f. 36 v°-39 v°: Pro rege Deiotaro.

    f. 40-53 et 200 v°-201: Pro A. Cluentio (famille des mutili).

    expl. incomplet f. 53 col. 1 l. 23: «... aut ne forte ma » (67, 1929 - cf. P. Boyancé, Cicéron, Discours, 8, Pour Cluentius, Paris, Les Belles Lettres, 1950, p. 50). le texte a été complété au XVe s. par une autre main sur les f. 53 col. 1 l. 23-col. 2 et 200 v° col. 1-201 col. 1: «ter hoc uerbi optatissimum spectaculum...» (67,192)

    expl : «... locum in iudiciis ueritati » (fin du discours).

    f. 53 v°-60: Pro P. Quinctio.

    (glose) inc. en marge: «Hec oratio est in genere iudiciali in constitutione iuridicali absoluta, in mediocri figura. Partes huius orationis sunt sex... ».

    f. 60-67: Pro L. Flacco.

    lacunes des manuscrits recentiores aux § 47-52 et 75-82.

    (glose) inc.: «In genere iudiciali, in constitutione coniecturali principaliter. Ad casum temporis est accomodata dispositio... ».

    f. 67-70 v°: Cum senatui gratias egit.

    (glose) en marge: «In demonstratiuo genere. Partes orationis 4or. Exordium. Confirmatio. Confusio. Conclusio ».

    f. 70 v°-72 v°: Ps. Cicero, Oratio pridie quam in exilium iret.

    pas de titre.

    (glose) inc.: «Mentitur qui dicit huius orationis auctorem fuisse Ciceronem » (autre main) «Genus cause deliberatum, constitutio iudicialis absoluta...».

    f. 72 v°-117 v°: Cicero, Orationes.

    f. 72 v°-80 v°: Pro P. Sestio.

    titre en marge: «Incipit pro P. Sesto oratio feliciter ».

    f. 80 v°-83: Cum populo gratias egit.

    titre en marge: «Oratio Tullii cum egit gratias populo pro se ».

    f. 83-95: De domo sua.

    titre en marge: «M.T.C. pro domo sua ad Pontifices ».

    f. 95-101: Pro M. Caelio.

    pas de titre.

    expl. incomplet: «...quanta res sit commissa uobis » (29, 70).

    f. 101-106: Pro L. Cornelio Balbo.

    pas de titre.

    f. 106 v°-108 v°: In P. Vatinium testem.

    titre en marge: «Incipit Tullius in Vatinium ».

    expl. incomplet: «...a me tributum esse uideatur ».

    f. 108 v°-113 v°: De haruspicum responsis.

    titre en marge: «De responsis auruspicem [sic]

    f. 113 v°-117 v°: De prouinciis consularibus.

    titre en marge: «De prouinciis consularibus ».

    f. 118-301: Cicero, Opera.

    f. 118-122: In Q. Caecilium diuinatio.

    pas de titre.

    f. 122-200 v°: In C. Verrem actiones.

    pas de titre.

    f. 200 v°-201: cf. supra f. 40-53 et 200 v°-201.

    f. 204-241: Tusculanae disputationes.

    pas de titre.

    f. 244-277 v°: De oratore (famille des mutili).

    pas de titre

    f. 278-284 v°: Orator (famille des mutili).

    suit sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Teque robustius...».

    f. 284 v°-285 v°: De optimo genere oratorum.

    pas de titre.

    f. 286-301: Topica.

    titre (add. en marge): «Incipit topica M.T. Ciceronis».

    à la fin: «Explicit Topica Marci Tulli Ciceronis. Deo gratias amen ».

Participant

Former owners

Formerly part of

Origin

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: les armes peintes au f. 1: d’azur à la bande ondée d’or, n’ont pas été identifiées; ex-libris en partie gratté au f. 303: «Iste codex est [....] »; un certain Bartolomeo, qui note au f. 303: «Bartolomeo [un blanc] habuit dictas orationes Cicero‹nis› (?) die XI Ian. post nonas. 1471 »; Giambattista Cipelli, dit Egnazio, d’après la note du f. 303: «Egnatii Veneti et Venetiis humanitatis studia profitentis compatris (ce mot ajouté) Ioannis Bembi Veneti uiri Birii Diui Cenciani »; Ulrich Fugger (au f. II v° cote: Egna, 8, au f. I v° cote du transfert: p. 152b F. n° 7); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. I v° note concernant l’édition Gruter: «Palatinus quartus uocatur a Grutero in Cicerone suo » (cf. supra, Pal. lat. 1459), au f. I cote du transfert: C. 17/505).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 124 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)
  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0152)

Bibliography

    • K. Halm, Ueber die Handschriften des Cicero..., p. 172
    • F. Heerdegen, M. Tulli Ciceronis ad Brutum Orator, Leipzig, 1884, p. ix et xi
    • W. Friedrich, Zu Ciceros Büchern de oratore (Jahrb. f. class. Philol., 135, 1887, p. 75), simple mention
    • E. Stroebel, Die Handschriften zu Ciceros Rede pro Flacco (Philologus, 52, 1894, p. 492 et 494), simples mentions
    • E. Courbaud, Oeuvres de Cicéron, De oratore, Paris, 1905, p. lxii n° 1
    • P. Lehmann, Eine Geschichte..., 2, p. 112 et 510
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, 1967, p. 590
    • G. Lopez et L. Piacente, Inventario dei manoscritti delle orazioni Ciceroniane contro Verre (Arcadia, Accademia letteraria italiana, Atti e memorie, ser. 3a, vol. 6, 1973, p. 93 n° 62), brève description
    • S. Rizzo, Apparati ciceroniani e congetture del Petrarca (Riv. filol. e istr. class., 103, 1975, p. 6 n. 5), simple mention.

Life cycle of this book

Data sources