Douai. Bibliothèque municipale, Ms. 583

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Douai, Bibliothèque municipale, 0583
    • Bibliothèque municipale, 0583
    • Bibliothèque municipale, Ms. 583
    • Douai. Bibliothèque municipale, Ms. 583
    • DOUAI, Bibl. mun. 583
    • Douai, BM, 0583
  • Held at : Douai. Bibliothèque municipale
  • Languages : latin
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :
  • Place of Origin (Note) :
    • France du nord (Flandre) (Source : Initiale)
  • Support Material : parchemin
  • Composition :
    • 265 ff.
  • Dimensions :
    • 500 x 350

Codicological aspects

  • Parch., XIIe s. (1re moitié), 263 ff., 495 X 345 mm., just. : 390 X 240 mm., 2 col., 53 lignes (f. 1 v°-2) puis 54 lignes, réglure à la mine de plomb. Aux f. 1 v°-2, initiales de couleurs bleues, vertes et rouges légèrement ornées ; à partir du f. 3, lettres ornées d’entrelacs, de fleurs et d’animaux fantastiques, celle du f. 4 a 305 mm. de long; titres en capitales de couleurs alternées rouges, vertes, jaunes et bleues. Au milieu du f. 1, blanc à l’origine, titre ancien : « Decretum Isidori ». Manuscrit endommagé, la 2e moitié du dernier quaternion est coupée verticalement avec lacune d’une col. de texte aux f. 253-263. Reliure avec renforts anciens, en chèvre rouge avec traces de filets à froid en forme de losanges et quelques fleurs fleurdelisés, cloués à cheval sur le dos avec des cabochons de cuivre, reliure en cours de restauration à la Bibliothèque nationale.

    inc. : « id est Tungris... » (f. 2).

    expl. : «... fidem exposuit. Fla » (f. 262 v°).

    : « uianus hic est... » (f. 263).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XLI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XLI

  • f. 1 v° col. 1-col. 2 : ‹POLEMIVS SILVIVS›, Nomina prouinciarum.

    titre : « NOMINA PROVINCIARVM ROMANI IMPERII. ITALIA Gallia Africa Hispania... Egyptus Brittania. NOMINA PROVINCIARVM ITALIE ».

    inc. : « In Italia prouinciȩ sunt... ».

    expl. : «... Fiunt simul prouinciȩ numero centum duodecim. » (éd. A. Riese, Geographi latini minores, Heilbronn, 1878, p. 130-132 ; T. Mommsen, Chronica minora, I (M. G. H., Auct. antiq., 9), Berlin, 1892, p. 535-542).

    f. 1 v° col. 2-2 col. 2 : Notitia Galliarum.

    titre : « NOMINA CIVITATVM GALLIE. LVGDVNENSIS Ia ».

    inc. : « PROuincia Lugdunensis prima habet ciuitates numero IIIIor. Metropolis... ».

    expl. : «... ciuitas Vinsiciensium, id est Ventio » (éd. A. Riese, op. cit. supra, p. 141-144 ; T. Mommsen, op. cit. supra, p. 584-612 ; F. Glorie, Itineraria et alia geographica (Corpus Christianorum, Series Latina, 175), Turnhout, 1965, p. 386-406).

    ~ f. 2 col. 2 : Nomina Romanorum principum.

    titre : « NOMINA ROMANORVM PRINCIPVM ».

    inc. : « Iulius Augustus... ».

    expl. : «... Conradus III » (1138-1152) suivi de cette mention : « Huius temporis scriptus est liber ».

    la liste a été poursuivie jusqu’à Rodolphe II (1576-1612).

    ~ f. 2 v° col. 1-col. 2 : Nomina Pontificum.

    titre : « NOMINA ROMANORVM PRINCIPVM ».

    inc. : « Petrus apostolus... ».

    expl. : «... Innocentius II » (1130-1143), suivi de cette mention ; « Huius temporis scriptus est liber iste ».

    la liste a été poursuivie jusqu’à Nicolas IV (1288-1292).

    ~ f. 3 col. 1-263 v° col. 2 : Ps. ISIDORVS MERCATOR, Decretales.

    titre : « QVO TEMPORE CONCILIA CELEBRARI CEPERVNT ET DE IIIIor CONCILIIS ».

    inc. : « CANONES generalium conciliorum a temporibus... ».

    expl. f. 3 v° col. 2 : «... Lugdunensis episcopus extitit. Vigesima secunda item ».

    titre f. 4 col. 1 : « INCIPIT EPISTVLA AVRELII CARTAGINENSIS EPISCOPI AD DAMASVM PAPAM ».

    inc. f. 4 col. 1 : « BEATISSIMO pape Damaso Aurelius Kartaginensis episcopus. Gloriam apostolicȩ sedis... ».

    expl. : «... amantissime pater. Data VIII kalendas Martii et lecta Romȩ. V. Nonas Maii ».

    titre : « RESCRIPTVM DAMASI PAPE AD AVRELIVM CARTAGINENSEM EPISCOPVM ».

    inc. : « REVERENTISSIMO fratri et coepiscopo Aurelio Damasus. Scripta sanctitatis tuȩ debita ueneratione... ».

    expl. f. 4 col. 2 : «... ostendat. Data XVI. kalendas Iunii Gratiano et Siritio uiris clarissimis consulibus; EXPLICIT EPISTVLA ».

    titre : « INCIPIT PREFATIO ISIDORI IN SEQVENTI OPERE ».

    inc : « ISIDORVS MERCATOR seruus Christi lectori conseruo suo in Domino fideli salutem. Compellor a multis... ».

    expl. f. 5 col. 2 : «... breuiarium interpolatur sequens ordinem suum. EXPLICIT PREFATIO ».

    table des chapitres f. 5 col. 2-6 col. 1.

    (texte) titre f. 6 col. 1 : « INCIPIVNT CANONES ID EST REGVLE ECCLESIASTICE A SANCTIS PATRIBVS CONSTITVTE ET AB ISIDORO IN VNIVS CODICIS CORPVS COLLECTE ».

    expl. mutilé : «... proferre sententiam. Epictetus (les deux dernières lignes de la col. 2 sont abîmées) // ».

Text in this manuscript

Data Source: Initiale

Participant

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine : française, abbaye bénédictine d’Anchin. Le manuscrit est l’œuvre du scribe Hélie, qui a copié le même texte pour l’abbaye de Saint-Bertin (cf. supra, ms. Boulogne-sur-Mer, Bibl. mun. 115). D’après les noms cités d’innocent II (1130-1143) et de Conrad III (1138-1142) au f. 2-2 v°, il peut être daté entre 1138 et 1143.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XLI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XLI

  • Possesseur : abbaye d’Anchin (cf. supra Origine), dont l’ex-libris est sur le feuillet de garde : « Ex Bibliotheca Aquicinctensi ». Le manuscrit a été annoté par Dom François de Bar, grand prieur d’Anchin au XVIe s. (cf. Cat. gén., p. vi), qui a complété la liste des empereurs jusqu’en 1576 au f. 2 et ajouté des notes sur les différents conciles au f. 3, marge droite. Le manuscrit a été utilisé par Boetius Epo, professeur à Douai († 1599); cotes anciennes de l’abbaye d’Anchin « G. 380 » et « D. 521 ».

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • Cat. gén., in-4°, 6, Paris, 1878, p. 362
    • E. F. J. Tailliard, Notice des manuscrits concernant la législation du Moyen Age, Douai, 1847, p. 10-19
    • F. Maassen, Geschichte der Quellen und der Literatur des Canonischen Rechts im Abendland, Graz, 1870, réimpr. 1956, p. xxxvi
    • A. Boutemy, Un trésor injustement oublié : les manuscrits enluminés du Nord de la France (période pré-gothique) (Scriptorium, 3, 1949, p. 119 n. 3)
    • Schafer Williams, Codices Pseudo-Isidoriani (Monumenta Iuris canonici. Series C : Subsidia, vol. 3), New York, 1971, p. 19-20.
  • Chrétien DEHAISNES, Douai (CGM in-4° 6), Manuscrits 1-1239, 1878 (Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements. Tome VI (série in-4°))

Life cycle of this book

Data sources