Charleville-Mézières. Bibliothèque municipale, Ms. 187

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Charleville-Mézières, Bibliothèque municipale, 0187
    • CHARLEVILLE-MEZIERES, Bibliothèque municipale, 0187
    • Charleville-Mézières. Bibliothèque municipale, 187
    • Charleville-Mézières. Bibliothèque municipale, Ms. 187
    • CHARLEVILLE-MÉZIÈRES, Bibl. mun. 187
    • Charleville-Mézières. BM, Ms. 187
  • Held at : Charleville-Mézières. Bibliothèque municipale
  • Languages : latin
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :
  • Support Material : parchemin
  • Composition :
    • 124 ff.
  • Dimensions :
    • 298 x 203

Codicological aspects

  • Parch., XIIe-XIIIe s., 124 ff. (f. 124-124 v° blanc), 298 X 203 mm., just. : 212/215 x 110/135 mm., 30 long. lignes sauf f. 36-65 v° 26 long. lignes, réglure à la mine de plomb et à l’encre. Cahiers : 1-158, 16(-6), signés a-p à la fin de chaque cahier, sans réclames. Lettres rubriquées ornées de feuillages, autres initiales rubriquées ou vertes, parfois légèrement ornées à la plume, titres et formules d ’explicit rubriqués, mots grecs parfois ajoutés d’une autre main à l’encre plus noire et corrections sur grattage, dont deux assez longues marquées dans le texte par une croix aux f. 54 v° et 57, notes marginales d’une autre main indiquant des variantes annoncées par « al. » aux f. 69 v°, 71 v°, 77 v°, etc. Reliure en parchemin avec au dos deux inscriptions à l’encre, en haut : « XIIe s. » et en bas : « 187 ».

    inc. : « singulari omnia et... » (f. 2).

    expl. : «... materia quȩ ipsa » (f. 122 v°).

    : « quidem cunctis figuris... » (f. 123).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XLI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XLI

  • ~ f. 1 : ALCVINVS, Carmen 83 : Versus ad Carolum regem Francorum seu Prologus ad Carolum Augustum super Categorias Augustini.

    titre : « Alcuinus magister partibus Sithiȩ nostras deueniens has Cathegorias ab Aristotile greco sermone editas et post ab Augustino latinis litteris elucidatas Karolo regi Francorum destinauit ».

    inc. : « Continet iste decem naturȩ uerba libellus...» (10 v. — P. L., 101, col. 951 ; éd. E. Dümmler, Poetae latini aevi carolini, 1. Alcuini (Albini) carmina (M. G. H., Poet. lat. med. aevi, 1), Berlin, 1881, p. 295).

    ~ f. 1-24 v° : Ps. AVGVSTINVS, Categoriae decem ex Aristotele decerptae (Clavis n° 362).

    pas de titre, mnis l’œuvre est annoncée par le titre précédant les vers d’Alcuin au f. 1.

    expl. : «... doctos aut indoctos manifestius erudire » (P. L., 32, col. 1440), suivi de trois vers rubriqués :

    « Explicit ampla suo stringens dialectica pugno,

    Augustine, tonas diuini fulmina uerbi

    De quibus humanos perterebras animos » (éd. K. Strecker, Versus libris adiecti (M. G. H., Poet. lat. med. aevi, 4), Berlin, 1896, p. 1063; mêmes vers dans les mss. Chartres, Bibl. mun. 74 (54) (Xe s.), f. 58 v° et 100 (92) (Xe-XIe s.), f. 48, cf. infra, Cat. gén., 11, Paris, 1890, p. 39 — H. Walther, Initia carminum, n° 6118 ; D. Schaller et E. Könsgen, Initia carminum, n° 4830).

    ~ f. 24 v°-35 v° : Ps. AVGVSTINVS, Principia dialecticae (Clavis n° 361).

    titre : « Incipit liber Aurelii Augustini de dialetica ».

    ~ f. 35 v°-66 : BOETHIVS, Opuscula sacra (I-V).

    f. 35 v°-42 v° : I. De Trinitate (Clavis n° 890).

    titre : « Anicii Manlii Seuerini Boetii uiri consularis et illustris ex consulum ordine patricii incipit liber quomodo Trinitas unus Deus et non tres Dii, ad Quintum Aurelium Memmium Symmachum uirum consultum et illustrem ex consulum ordine atque patricium, socerum suum ».

    f. 42 v°-44 : II. Vtrum Pater et Filius et Spiritus Sanctus de diuinitate substantialiter praedicentur (Clavis n° 891).

    titre : « Eiusdem ad Iohannem diaconum utrum Pater et Filius et Spiritus Sanctus de unitate substantialiter praedicentur an alio quolibet modo ».

    f. 44-47 : III. Quomodo substantiae in eo quod sint, bonae sint, cum non sint substantialia bona (Clavis n° 892)

    titre : « Ad eundem quomodo substantiȩ in eo quod sunt, bone sint, cum non sint substantialia bona ».

    f. 47-52 : IV. ‹De fide catholica› (Clavis n° 893).

    f. 52-66 : V. Liber de persona et duabus naturis contra Eutychen et Nestorium (Clavis n° 894).

    titre : « Boetii aduersus Nestorium et Euticem pro persona et natura ».

    f. 66-78 v° : ‹MARIVS VICTORINVS› seu Ps. BOETHIVS, De definitionibus (Clavis n° 94).

    titre : « Anicii Manlii Seuerini Boetii uiri consularis et illustris ex consulum ordine patricii liber de diffinitione incipit ».

    ~ f. 78 v°-123 v° : BOETHIVS, Opera.

    f. 78 v°-89 : De diuisione (Clavis n° 887).

    titre : « Anicii Manlii Seuerini Boetii uiri consularis et illustris ex consulum ordine patricii incipit liber de diuisione », suivi de cette mention : « Marcus Nouatus Renatus uir consul et spectabilis relegi meum ».

    f. 89 v°-119 : De differentiis topicis (Clavis n° 889).

    titre : « Anicii Manlii Seuerini Boetii uiri consularis et illustris ex consulum ordine patricii De topicis differentiis liber primus incipit ».

    ordre des livres : I f. 89 v°-96, II f. 96-105, III f. 105-111 v°, IV f. 111-119 v°.

    f. 119-123 v° : De differentiis topicis (IV — extraits remaniés).

    1) f. 119-121 v° : Speculatio de rhetoricae cognatione.

    titre : « Incipit liber communis speculationis de rethoricȩ cognatione », suivi de la mention : « Marcus Nouatus Renatus relegi meum ».

    inc. : « Quanta sibimet ars rethorica cognatione iungatur, non facile considerari potest...» (P. L., 64, col. 1217-1222).

    2) f. 121 v°-122 v° : Locorum rethoricorum distinctio.

    titre : « Incipit de locorum rethoricorum distinctione » suivi de la mention : « Relectum ».

    inc. : « Persona est quȩ in iudicium uocatur...» (P. L., 64, col. 1221-1224).

    3) f. 122 v°-123 : De multifaria praedicatione potestatis et possibilitatis.

    titre : « Incipit de multifaria predicatione potestatis et passibilitatis [sic] » suivi de la mention : « Relectum ».

    inc. : « Potestate esse aliquid dupliciter dicitur. Vno quidem modo...» (éd. G. Schepss, Pseudepigrapha Boethiana (Philologus, 55, 1896, p. 730).

    4) f. 123-123 v° : Quomodo argumentum uel unde colligantur loci.

    titre : « Incipit quomodo uel unde argumentorum colligantur loci ».

    ine. : « Argumentum est oratio rei dubie faciens fidem...» (éd. cit. supra, p. 731; cf. infra, † Chartres, 100 (92) (Xe-XIe s.) f. 123-127 v°).

Text in this manuscript

Data Source: Initiale

Illuminations and decoration

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine : française, cistercienne d’après la décoration et l’écriture très régulière, de gros module, de plusieurs mains.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XLI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XLI

  • Possesseur : abbaye Notre-Dame de Signy-l’Abbaye, d’après cette mention en écriture cursive au f. 123 v° : « Hic liber signatur littera C, numero XXI », cote ancienne correspondant au système de classement utilisé à l’abbaye de Signy.

Notes

Data Source: Biblissima

Data Source: Initiale

  • Manuscrit provenant d'une abbaye cistercienne. Titre : 'De cognitione rethoricae'.

Bibliography

    • Cat. gén., in-4°, 5, Paris, 1879, p. 626-627
    • A. van de Vyver, Les étapes du développement philosophique du haut Moyen Age (Revue belge de philologie et d’ histoire, 8, 1929, p. 446)
    • L. Minio-Paluello, Aristoteles Latinus. Codices. Supplementa altera (Corpus philosophorum medii aevi), Bruges-Paris, 1961, p. 86 n° 2056
    • L. M. de Rijk, On the Chronology of Boethius’ Works of Logic (Vivarium, 2, 1964, p. 125-126)
    • L. Obertello, A. M. Severino Boezio, Gênes, 1974, 1, p. 347
    • G. Milanese, Saggio di inventario dei manoscritti del De topicis differentiis di Boezio (Atti dell’ Accademia Ligure di Scienze e Lettere, 38, 1981, p. 7 n° 31 et p. 24).
  • J. QUICHERAT, Charleville-Mézières (CGM in-4° 5), Manuscrits 1-284, 1879 (Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements. Tome V (série in-4°))

Life cycle of this book

Data sources