An entry point to the written heritage of the Middle Ages and the Renaissance in Western Europe, from the 8th to the 18th century.
A search engine of interoperable digitized manuscripts and rare books
Collaborative platform to manage and publish Biblissima authority data
Help for reading and learning classical languages, XML editing tools and environments
Expertise service around IIIF standards
Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q89520
IIIF manifest
Digitisation of decoration
Digitisation:
Full digitisation
Papier (filigranes nombreux, dont var. Briquet 12625, Worms et Cologne, 1499-1504), XVe s. (2ème moitié), I + 486 ff. (+ f. 80 bis; f. I v°, 19 et 486 v° blancs), 280 x 110 mm. (sauf f. 486: 135 x 125 mm.). Foliotation du XVe s. en chiffres arabes aux f. 284-318, numérotés 1-35. Quelques dessins à l’encre rouge dans les marges: au f. 1 Tytire jouant de la flûte sous un arbre devant Moelibée, au f. 79 chien courant après un oiseau etc. Nombreuses gloses marginales et interlinéaires contemporaines, tirées ou inspirées de Servius pour Virgile.
Data Source: Heidelberger historische Bestände – digital
Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin
Titre(s) : 1r-18v - Vergilius, Eclogae sive Bucolica cum glossis ex Servio19v/20r-67v - Vergilius, Georgica cum argumentis metricis libris II-IV praepositis (Anth. Lat. 2,2-4) et glossis ex Servio20r-30r - Liber I30r-42v - Liber II42v-55r - Liber III55r-67v - Liber IV68r-283v - Vergilius, Aeneis cum argumentis metricis libris II-XII praepositis (Anth. Lat. 1,2-12; 592-602) et glossis ex Servio68r-84v - Liber I84v-104r - Liber II104r-120r - Liber III120r-135r - Liber IV135r-153r - Liber V153r-172v - Liber VI173r-190v - Liber VII190v-207r - Liber VIII207r-224v - Liber IX224v-244r - Liber X244r-263v - Liber XI263v-283v - Liber XII284r-486r - (Ps.-)Seneca philosophus, Tragoediae cum argumentis et glossis284r-316v/317r - Hercules furens317r-340r - Thyestes340v-354r - Phoenissae354r-373r - Phaedra sive Hippolytus373v-388v - Oedipus389r-407v - Troades407v-423v - Medea424r-439v - Agamemnon439v-455r - Ps.-Seneca, Octavia455r-486r - Ps.-Seneca (?), Hercules (Oetaeus)
Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI
f. 1-283 v°: Vergilivs, Opera.
f. 1-18 v°: Eclogae seu Bucolica (cum glossis ex Servio).
titre: «Publii Virgilii Maronis Bucolica egloga prima. Interlocutores Moelibeus et Titirus amici foeliciter Incipit ».
(gloses) inc. f. 1 marge de droite: «Buccolica dicta sunt a custodia boum que precipua sunt apud rusticos animalia... » (Servivs - éd. G. Thilo, Teubner, 3, 1927, p. 1 l. 1-2).
expl. f. 18 v° marge de gauche: «...Nam bucolica scribens debuit se dicere boum pastorem» (cf. Servivs - éd. Thilo, 3, p. 127 l. 16-17).
f. 19 v°-67 v°: Georgica (cum argumentis Ps. Ovidii II-IV et glossis ex Servio).
(gloses) inc. f. 19 v° marge supér.: «Ager est species fundi que ad usum hominis comparat glosa scilicet ut colatur et seminatur... » (3 lignes).
(texte) titre f. 20: «Publii Virgilii Maronis Georgicorum Ad Moecenatem Liber Primus ».
(gloses) inc. f. 20 marge de gauche: «Vergilius tractaturus de agricultura morem aliorum debite scribentium recte sequitur. Prius enim proponit, deinde inuocat, postea narrat... ».
(gloses) expl. f. 67 v° marge de droite: «... quam otium ignobile appellat, nequid de se uideretur arroganter dicere» (cf. Servivs - éd. Thilo, p. 360 l. 9-10).
à la fin du texte: «FINIS GEORGICORVM VIRGILII ».
f. 68-283 v°: Aeneis (cum argumentis Ps. Ovidii II-XII et glossis ex Servio).
titre: «Aeneidis Liber I ».
(gloses) inc. f. 68 marge supér.: «Cano tria significat aliquando
laudare ut regem canebant [Aen. VII, 698]
diuinare ut ipsa canas oro [Aen. VI, 76].
cantare ut hic in presenti quia cantanda sunt carmina (cf. Servivs, - éd. Thilo, i, 1923, p. 6 l. 20-23).
(liv. II) titre f. 84 v°: «Incipit Secundus ».
— Anthol. lat. 592, titre: «Argumentum Libri Secundi ».
— Argumentum Ps. Ovidii II, titre: «Que Secundo Aeneidos Libro continentur » (10 v.).
(liv. III) f. 104: Argumentum Ps. Ovidii III, titre: «Que continentur libro Tertio Aeneidos» (10 v.).
— Anthol. lat. 593 (v. 1-4).
(texte) titre f. 104 v°: «Publii Virgilii Maronis Aeneidos Liber Tertius ».
(liv. IV) f. 120: Argumentum Ps. Ovidii IV, titre: «Que continentur Quarto Libro Aeneidos» (11 v.).
— Anthol. lat. 594.
titre: «Argumentum, in quartum librum ».
(liv. IV) titre f. 120 v°: «Incipit Liber Quartus Aeneidos ».
(liv. V) f. 135-135 v°: Argumentum Ps. Ovidii V.
titre: «Argumentum Libri Quinti».
inc.: «‹Q›vintus habet ludos et classem corripit ignem... » (v. 1, 3-11).
(liv. V) f. 135 v°: Anthol. lat. 595.
titre: «Que continentur Quinto Aeneidum ».
(liv. V) titre f. 135 v°: «Incipit Liber Quintus ».
(liv. VI) f. 153 v°: Argumentum Ps. Ovidii VI.
titre: «Prologus in sextum librum Aeneidos ».
expl.: «... Hec ubi percepit graditur sociosque reuisit » (11 v.).
(liv. VI) f. 154: Anthol. lat. 596.
titre: «Argumentum Libri Sexti ».
(liv. VI) titre f. 154: «Incipit Liber Sextus ».
f. 173: Argumentum Ps. Ovidii VII.
titre: «Que continentur Septimo Aeneidos» (11 v.).
— Anthol. lat. 597.
titre: «Argumentum in librum septimum ».
(liv. VII) titre f. 173 v°: «Incipit Liber Septimus ».
f. 190 v°: Argumentum Ps. Ovidii VIII.
titre: «Que continentur octauo Aeneidos» (11 v.).
— Anthol. lat. 598.
titre: «Argumentum in librum Octauum Aeneidos ».
(liv. VIII) titre f. 191: «Incipit Liber Octauus ».
f. 207: Argumentum Ps. Ovidii IX.
titre: «Que continentur Nono Aeneidos» (11 v.).
— Anthol. lat. 599.
titre: «Argumentum Libri Noni Aeneidos ».
(liv. IX) titre f. 207 v°: «Incipit Liber Nonus Aeneidum ».
f. 224 v°: Anthol. lat. 600.
titre: «Argumentum in librum Decimum Aeneidos ».
f. 224 v°-225: Argumentum Ps. Ovidii X.
titre: «Que continentur Decimo Aeneidum» (11 v.).
(liv. X) titre f 225: «Incipit Liber Decimus Aeneidos».
f. 244: Argumentum Ps. Ovidii XI.
titre: «Argumentum Libri XI » (11 v.).
f. 244-244 v°: Anthol. lat. 601.
titre: «Que continentur Vndecimo Aeneidum ».
(liv. XI) titre f. 244 v°: «Incipit Liber XI Aeneidum ».
f. 263 v°: Anthol. lat. 602.
titre: «Argumentum in Librum XII ».
f. 263 v°-264: Argumentum Ps. Ovidii XII.
titre: «Quȩ continentur in libro XII» (11 v.).
(liv. XII) titre f. 264: «Incipit liber XII ».
(gloses) expl. f. 283 v° (interl.): «... Feruidus ipse Aeneas, asti illi sed Turno, frigore morte, gemitu dolore, sub umbras ad inferos ».
f. 284-486: Seneca, Tragoediae (famille A).
f. 284-317: Hercules furens.
titre: «Lucii Annei Senecae Cordubensis Hercules furens tragedia prima, actus primus, Iuno loquitur ».
(gloses) inc. f. 284 marge supér.: «Alcema ut dicit Lactantius filia fuit Electrionis... ».
expl. f. 316 v° marge infér.: «...Neptunus sic quoque Herculi speranda est uenia ».
f. 317-340: Thyestes.
titre: «Thyestes incipit Secunda tragedia Actus primus».
(gloses) inc. f. 317 marge de droite: «Iupiter genuit Tantalum ex Plote nympha quem ob infandum scelus...».
expl. f. 340 marge de gauche: «... scipio est bacculum cum quo transit senior ».
f. 340-354: Phoenissae.
(argum.) titre f. 340 marge infér.: «Argumentum tragedie tertii [sic] ».
inc. f. 340 marge infér.: «Titulus huius tragedie est Thebais Oedippus. Oedippus. Oedippus Thebarum rex fuit Laii filius et Iocaste... ».
expl. f. 340 v° marge de gauche: «...Oedipus rogat filiam ut deserat ipsum; potius enim mori quam uiuere cupit » (20 + 17 lignes).
(texte) titre f. 340 v°: «Thebais Tragedia Tertia Incipit ».
(gloses) inc. f. 340 v° marge de droite: «Quid opus est ut rogas me... ».
expl. f. 354 (interl.): «....penates domos paternas, coniugem uxorem».
(texte) à la fin: «Explicit Thebais Tragedia Tertia ».
f. 354-373: Phaedra.
titre f. 354: «Incipit Hyppolitus Tragedia Quarta ».
(argum.) titre f. 354 marge de droite: «Argumentum ».
inc. f. 354 marge de droite: «Hec tragedia que inscribitur Hyppolitus inter alios sententiis... ».
expl. f. 354 marge de droite: «... In 5to dolor Thesei et mors Phedre » (37 lignes).
(gloses) inc. f. 354 marge de gauche, illisibles car tout a été coupé.
expl. f. 373 marge de droite: «...sed terra defodiatur rogatus ut semper illi tellus sit uiciosa et grauis ».
(texte) à la fin: «Explicit Tragedia Quarta que uocitatur Hyppolitus ».
f. 373-389 v°: Oedipus.
titre au bas du f. 373: «Sequitur Quinta quȩ uocitatur OEdipus ».
autre titre f. 373 v°: «Incipit tragedia Sexta quae uocitatur Oedipus. Actus primus. Oedipus. Iocasta. Oedipus loquitur. Scena prima ».
(argum.) inc. f. 373 v° marge de droite: «Argumentum huius tragédie que insscribitur Oedipus et repetendum est superius de tragedia Thebade [sic]... ».
expl. f. 373 v° marge de gauche: «...Quinto actu mors Iocaste et obcecatio Edipi » (14 lignes).
(gloses) inc. f. 373 v° marge de droite: «quia non erat aperta sed opressa nubibus et uaporibus ».
expl. f. 388 v° marge infér.: «... in agro Thebano relicto regno filiis Ethiocli et Pollinici ».
f. 389-407 v°: Troades.
titre: «Incipit Tragedia VI Que uocitatur Troas Actus Primus Hecuba Loquitur ».
(argum.) inc. f. 389 marge de droite: «Hec tragedia inscribitur Troas. Dirupta Troia Greci parabant...».
expl. f. 389 marge de droite: «... In 5° precipitatio Astianacis et mors Polixene » (21 lignes).
(gloses) inc. f. 389 marge de gauche: «Intelligit Penthesiliam reginam Amazonum... ».
expl. f. 407 v° marge de gauche: «... Vocat mulieres ut uadant ad nauem quia placato mari Greci se ad discessum parant reditumque festinant ».
f. 407 v°-423 v°: Medea.
titre: «Incipit Tragedia Septima quȩ Medea uocitatur ».
(argum.) inc. f. 407 v° marge de gauche: «Iason fuit Esonis filius fratris Peleae regis Thessalie... ».
expl. f. 407 v° marge de gauche: «... In quarto apparatus uindicte et ultionis In quinto effectus uindicte » (37 lignes) .
(gloses) inc. f. 407 v° marge de droite: «Typhon fuit arte ‹mili›taria gloriosus et primus adminicula gubernandi naues... ».
expl. f. 423 v° marge de droite: «...ut supradictum cum principio huius tragedie ».
f. 424-439 v°: Agamemno.
titre: «Incipit Tragedia Octuaua Que Agammemnon uocitatur ».
(argum.) inc. f. 424 marge de droite: «Hec tragedia inscribitur Agamemnon a materia que interius scribitur...».
expl. f. 424 marge de droite: «... Egistum ad uindictam » (18 lignes).
(gloses) inc. f. 424 marge de gauche: «‹...› qui ueniens primus ‹......› uidit et scelerum suorum... ».
expl. f. 439v° marge de droite: «...gaudio cum uideam uindictam Menelai».
f. 439v°-455: Octauia.
(argum.) inc. f. 439 v°: «Claudius imperator Romanus post alias sponsas Valeriam Messalinam... ».
expl. f. 439 v°: «... iam apparente luce lamentatur fortunam suam et mortem pro sui ueneno necati postea ueniens eam consolare mittitur » (10 lignes).
(texte) titre: «Incipit Tragedia IX que inscribitur Octauia. Octauia loquitur ».
(gloses) inc. f. 439 v° marge de droite: «Loquitur ad se ipsam...».
expl. f. 455 marge de droite: «...per mare ad Italiam ducta».
f. 455-486: Hercules Oetaeus.
(argum.) titre f. 455: «Hec tragedia inscribitur Hercules Oetheus ».
(argum.) inc. f. 455 marge de droite: «Oetha mons est inter Thessaliam et Macedoniam... ».
expl.: «...nihil reperissent celum conscendisse existimarant » (33 lignes).
(gloses) inc. f. 435 v° marge de gauche: «Conqueritur Hercules quod non assumitur in celum... ».
expl. f. 486 marge de gauche: «... Hic chorus laudat uirtutem que sola homines immortales reddit et facit ».
Origine: allemande, écriture cursive, plus fine pour les Tragédies de Sénèque que pour Virgile, mais tendant vers l'humanistique.
Possesseurs: abbaye Saint-Nazaire de Lorsch, dans la marge inférieure du f. 1, l’emblème de Lorsch avec le monogramme S.N.L. est suivi de l’ex-libris rubriqué: «CODEX SANCTI NAZARII »; bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 1 cote du transfert: C. 64/1673).
Data Source: Biblissima
RDF exports to come…
You can view and manipulate this document directly on this site, compare it to others using the Mirador viewer, or drag and drop this icon into the IIIF viewer of your choice. Read more about IIIF