Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3804A

IIIF manifest

Contents

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-9v [GAUFRIDUS BABIO,] Sermones ; cf. J.P. Bonnes, dans Rev. bénéd., LVI (1945-1946), 174-215 ; Schneyer, Repert. lat. Serm., II, 150-159 (liste des incipit). [In exaltatione s. Crucis] incomplet du début. « ...voluit hoc genus supplicii... » (P.L., CLXXI, 685, sous le nom d'Hildebert de Lavardin) ; cf. J.P. Bonnes, art. cit., s. 28 ; Schneyer, loc. cit., n° 28 (1) ; — « De cruce Christi portanda » (éd. cit., 547-551) ; cf. Bonnes, s. 16 ; Schneyer, n° 16 (1-2v) ; — « De Quadragesima » (éd. cit., 481-485) ; cf. Bonnes, s. 18 ; Schneyer, n° 18 (2v-4) ; — [In Pascha] (éd. cit., 564-567) ; cf. Bonnes, s. 25 ; Schneyer, n° 25 (4-5v) ; — [In dedicatione ecclesiae] (éd. cit., 748-752) ; cf. Bonnes, s. 49 ; Schneyer, n° 49 (5v-7) ; — [In Rogationibus] (éd. cit., 574-577) ; cf. Bonnes, s. 29 ; Schneyer, n° 29 (7-8v) ; — [De eodem] (éd. cit., 577-580) ; cf. Bonnes, s. 30 ; Schneyer, n° 30 (8v-9v). Deux cahiers appartenant au même manuscrit et contenant les sermons de Geoffroi Babion se trouvent dans le ms. Latin 3454, f. 140-147v (cahier signé « I ») et dans le ms. Latin 3572, f. 17-24v (cahier signé « V »).


    F. 10-17v [Commentarium in Prisciani Institutionum grammaticarum librum XVIIum de constructionibus]. [Prol.] « [S]icut in initio majoris voluminis docetur, ars ista scilicet grammatica... » (10) ; — « Dicit ergo : Quoniam, etc. Istud quoniam suspendatur, nos sumus secuti [Prisc. XVII, 1] captat benevolentiam... — ...Atque hic Eneas, etc. [Prisc. XVII, 24]. Per egregium innuit qualitatem... inferius dicetur diffusius » (10-17v).


    F. 18-25v et 186-193v Il y a trois cahiers connus du ms. primitif. Il faut lire dans l'ordre : ms. Latin 3804A, f. 186-193v, 18-25v et ms. Latin 3572, f. 69-76.

    F. 186-193v, 18-22v Questions théologiques dont plusieurs sont d'Alexandre de Halès ou proches de lui ; cf. Magistri Alexandri de Hales Quaestiones disputatae Antequam esset frater, Quaracchi, Florentiae, 1960, I, 17*, 20*-21*. [De paenitentia] « ...et expletam dimittitur omnino pena... Post queritur utrum fuit institutum sacramentum penitentie in Veteri Lege... — ...institueret ipsam », incomplet du début [ALEXANDER DE HALES] (ms. P5 de l'éd. cit., II, qu. LII, n. 68-74, p. 1009-1013) ; cf. H. Betti, dans Antonianum, XXVI (1951), 89 (186) ; — « Queritur utrum penitentia sit virtus et ad hoc idem superius posite sunt rationes... — ...solutio ad omnia objecta » [IDEM, autre rédaction de la qu. LII] ; cf. B.G. Guyot, dans Arch. Fr. Praed., XXXII (1962), 61, nos 137-138 (186-186v) ; — [De excommunicatione] « Queritur utrum pluries possit ferri excommunicatio in eumdem... — ...quoniam multos » (186v) ; — « Questio est de clavibus et primo quid sit clavis... — ...eris in paradiso » [ALEXANDER DE HALES] (ms. P5 de l'éd. cit., III, qu. LXI, 1202-1232) ; cf. Betti, art. cit., 89-90 ; Guyot, art. cit., 29, n° 47 (187-189) ; — « Questio est de relaxationibus et primo queritur si est relaxatio... — ...est relinquendum » [IDEM] (ms. P5 de l'éd. cit., III, qu. LXII, 1232-1246) ; cf. Betti, art. cit., 90-91 ; Guyot, art. cit., 64, n° 145 (189-190) ; — « Post hoc queritur de confessione. Dicit Augustinus : Confessio est per quam morbus... — ...ne recidivet » [IDEM] (ms. P5 de l'éd. cit., II, qu. LVI, 1061-1096) avec var. ; cf. Betti, art. cit., 91-92 ; Guyot, art. cit., 62, nos 141-142 (190-192) ; — « Post queritur quid sit justificatio. Dicit Bernardus... — ...tamen in instanti » [IDEM] (ms. P5 de l'éd. cit., II, qu. LIII, 1014-1027), avec var. et abrégé (192-192v) ; — [De contritione] « Consequenter queritur utrum contritio sit cum justificatione... — ...sicut vetustas » [IDEM] (ms. P5 de l'éd. cit., II, qu. LIV, p. 1028-1049), avec var. et abrégé ; cf. Guyot, art. cit., 61, n° 139 (192v-193v) ; — [De sanatione mentis] « Postea queritur utrum mereatur aliquis sanitatem mentis... — ...potest homo mereri », en réclame : « et illud quod dicitur » ; « et illud quod dicitur... — ...de subdita sanatione » [IDEM] (ms. P5 de l'éd. cit., II, qu. LV, n. 3-28, p. 1049-1059), abrégé et avec var. (193v et 18) ; — « Questio est de correctione fraterna. Videtur quod ad omnes... — ...non precipit », très proche de la qu. XXVIII d'Alexandre de Halès ; cf. éd. cit., I, Prolegomena 17*, n. 6 et 22* (18-19) ; — « Queritur de scandalo et primo quid sit scandalum... — ...tenemur » [ALEXANDER DE HALES] (ms. P5 de l'éd. cit., I, qu. XXVII, 485-497) ; cf. Betti, art. cit., 88-89 (19-19v) ; — « Queritur quis actus sit materia scandali... — ...peccatum speciale » (20 et en marge inférieure 19v) ; — [De fundamentis secundum Apostolum] « Quapropter intermittentes etc. (Hebr. VI, 1). Ibi ponuntur sex que Apostolus vocat fundamentum scilicet penitentia... — ...hic ponitur fundamentum » (20v-21) ; — [De timore] « Timor est fuga mali. Si ergo timetur aliquid, esset quia malum... — ...augmentant amorem mercennarii » (21-22v).

    F. 23-25v et ms. Latin 3572, f. 69-70. [PHILIPPUS CANCELLARIUS, Summa de bono, excerptum de virtutibus]. Cf. pour les incipit et la bibliographie, la notice 3572, 9 §, dans Catalogue général des mss. latins, VI, 236-237.


    F. 26-81v et 178-185v Commentarium in Petri Lombardi Sententiarum prologum et l. I, dist. I-XLVI. Il faut lire : 178-185v, 50-81v, 26-49v, les cahiers ayant été reliés en désordre. « Cupientes de penuria... [Sent. prol.]. Penuria dicitur quantum ad defectum habituum ac acquisitorum... — ...in manifestatione » (178) ; — « Veteris ac Nove Legis etc. [Sent. I, d. I, c. I]. Queritur de hoc quod dicit quod sacramenta Veteris Legis non justificabant... — ...Post hoc queritur utrum concedendum sit etc. [Sent. I, d. V, c. I]... — ...nec Spiritus sanctus », en réclame : « et ita in deitate » (178-185v) ; « et ita in deitate... Si autem relative diceretur... [Sent. I, d. V, c. I]... — ...Sunt enim quedam que ex tempore de Deo dicuntur etc. [Sent. I, d. XXX, c. I]... quod sit servus » (50-81v) ; « Certe, ut dominus hominis esset ex tempore etc. [Sent. I, d. XXX, c. I]... — ...Item aliter etiam ostenditur... [Sent. I, d. XLVI, c. VII]. Hic intendit Magister aliter ostendere quod Deus... quin possit magis adverti » (26-49v) ; cf. Stegmüller, Repert. comment. in Sent., I, 487-488, nos 1237, 1235, 1233.

    F. 49v Introduction au livre des Sentences de Pierre Lombard. « Fluvius egrediebatur de loco voluptatis... (Gen. II, 10-14). Fluvius iste est liber Sententiarum qui dicitur fluvius multis de causis... — ...in partitione operis » ; cf. Stegmüller, op. cit., I, 487, n° 1234.


    F. 82-89v Questions théologiques. « Queritur de innovatione mundi, utrum sit naturalis et videtur quod sic... — ...ignis subintrabit » (82-82v) ; — [De judicio] « Mc. XIII [32] : De die illa nemo scit... Glossa Bede : Scit Filius sibi sed non nobis... Item quare ignoratur tempus cum non ignoretur locus... — ...ex parte corporis » (82v-83) ; — [De gratia et libero arbitrio] « Primo queritur utrum meritum debeat atribui [sic] libero arbitrio et gratie vel gratie solum... — ...elevare supra se » ; cf. A. M. Landgraf, Dogmengeschichte der Frühscholastik, Regensburg, 1952-1956, I/1, 138, n. 11 (83-84) ; — [De immortalitate Adam] « Queritur de immortalitate quam habuit Adam in statu innocentie utrum fuit ei a natura vel a gratia... — ...destructo signato » (84-85) ; — « Queritur utrum potentia peccandi sit potentia vel impotentia... — ...bone voluntatis » (85-85v) ; — [De virtutibus theologalibus et cardinalibus, de donis in patria] « Cessante causa cessat effectus ; sed fides et spes causa sunt caritatis... — ...amore adherere » (85v-87) ; — [De justificatione] « Psalmus [LIX, 4] : Commovisti terram etc. Hic possunt notari quatuor que exiguntur ad justificationem : primum est gratia... — ...in justificatione infunderetur » ; cf. Landgraf, op. cit., I/1, 298, n. 41 (87-87v) ; — « Queritur de occasione quid sit ? ... — ...mali ut luxurie » (87v-88) ; — « Queritur de fomite, in quo sit ut in subjecto... — ...fomitem » (88) ; — [De ignorantia] « Quod ignorantia sit peccatum videtur I Cor. XIV [38] : Ignorans ignorabitur. Item qui non facit... — ...mulier vel prior » ; cf. O. Lottin, Psychologie et morale aux XIIe et XIIIe s., Louvain-Gembloux, III, 1949, 31, n. 1 (88-88v) ; — [De furia] « Anima habet quosdam motus sine instrumento corporis, ut diligere Deum et illos infirmitas corporis non impedit et furia... — ...quere solutionem » (88v-89) ; — [De divisione peccati] « Ut dicit Augustinus in libro De Libero arbitrio, libido est improba voluntas et est causa efficiens peccati... — ...post peccatum » (89-89v). Cf. Betti, art. cit., 85 ; Alexandri de Hales Quaestiones..., éd. cit., I, Prolegomena 18*.


    F. 90-94v Questions théologiques. « Queritur de differentia sacramentorum Nove Legis et Veteris. Et de hoc IV Sent. d. I... — ...sub precepto » ; cf. Landgraf, op. cit., III/1, 71, n. 44 (90-91) ; — « Queritur an liberum arbitrium sufficiat ad justitiam optinendam [sic]. Quod non, probat Anselmus... — ...tamen communiter dicitur » ; cf. ibid., I/1, 196, n. 70 (91v-93) ; — « Queritur de anima sensibili et vegetabili secundum quod est in plantis et brutis utrum sit corpus vel non... — ...virtus increata » (93v-94) ; — « Queritur utrum corpora glorificata habeant colorem sive sint colorata... — ...sumpto stricte » (94v). Cf. Betti, art. cit., 85 ; Alexandri de Hales Quaestiones..., éd. cit., I, Prolegomena 18*.


    F. 95-102v et 124-139v Les cahiers du manuscrit primitif ont été reliés séparément dans les recueils manuscrits latins 3572 et 3804A. Il faut rétablir l'ordre ainsi : mss. Latin 3572, f. 172-175v, 182-185v, 218-225v ; Latin 3804A, f. 124-139v ; 3572, f. 35-38v, 47-50v ; 3804A, f. 95-102v. 3572, f. 172-175v, 182-185v, 218-225v et Latin 3804A, f. 124-135. Commentaire sur les Psaumes, incomplet du début. Le ms. Latin 3804A, f. 124-135 correspond à Ps. CXIII, 8-CXLVII. Cf. pour les incipit et la bibliographie la notice du ms. Latin 3572, 21 § dans Catalogue général des mss. latins, VI, 244-245. Latin 3804A, f. 135v-139v ; Latin 3572, f. 35-38v, 47-50v et Latin 3804A, f. 95-100. Commentaire sur les Psaumes I-CL ; même commentaire décrit parmi les oeuvres douteuses d'Étienne Langton par Stegmüller, Repertorium biblicum, V, 263, n° 7800, 1. Cf. pour les incipit la notice du ms. Latin 3572, 5 §, dans Catalogue général des mss. latins, VI, 233-234. Les ff. 124-139v du Latin 3804A, correspondent au n° 10399 de Stegmüller, op. cit., VII, 80. Latin 3804A, f. 100v-102v. Sermones. [In Adventu] « [Et] in eo quod dicatur : Quid ergo baptizas... (Joh. I, 25). Tria enim hic tanguntur que necessaria sunt ei qui alios vult mundare... Ego vox clamantis in deserto... (Joh. I, 23). Istud verbum exponemus dupliciter, primo juxta litteram... » (100v-101) ; — [In Adventu 2a vel 3a dominica] « Ecce ego mitto angelum meum... (Mt. XI, 10). Verba ista scripta sunt in fine evangelii hodierni et habentur Mt. XI et sunt verba Patris ad Filium de preparatione vie adventus ejus per Angelum facienda... » (101-102) ; — « ... unde potest esse thema in festo Annuntiationis... Ecce ego mitto angelum meum... (Mt. XI, 10). Verba sunt Patris ad Filium de preparatione vie adventus ejus in mentem... » (102-102v) ; — « Vidi Dominum facie ad faciem... (Gen. XXXII, 30) et sunt verba Jacob per quem b. Thomas intelligitur. Tamen quia sicut Jacob... — ...ubi in G[lossa] de hoc » (102v).


    F. 103-109v et 144-151v Questions théologiques. Il faut rétablir l'ordre : f. 144-151v et 103-109v.

    F. 144-151v et 103-105v De decem praeceptis. « Primo queritur de numero preceptorum Decalogi et videtur quod pauciora... — ...mentio de Deo » (144-146) ; — « Sequitur de primo mandato prime tabule quod est secundum Augustinum : Non habebis deos alienos coram me... (Ex. XX, 3-5). Explicatio est primi precepti... — ...electione predestinationis » (146-147v) ; — « Non assumes nomen Dei tui in vanum... (Ex. XX, 7). Istud exponit Hugo de Sancto Victore quatuor modis... — ...honorandus est » (147v-148v) ; — « Tertium mandatum est : Memento ut diem sabbati... (Ex. XX, 8-10). Primo queritur utrum preceptum de sabbato sit preceptum juris naturalis... — ...esse otiosi » (148v-149) ; — « Sequitur de quarto mandato quod est : Honora patrem et matrem... (Ex. XX, 12). Primo queritur quare mandatum de honorandis parentibus... — ... exemplar pervenit » (149-150v) ; — « Non occides (Ex. XX, 13). Queritur utrum licet occidere... — ...contra. VII. mandatum » (150v-151v) ; — « Queritur de sexto precepto quod est : Non mechaberis... (Ex. XX, 14), et queritur primo cum rudibus loqueretur Moyses... — ...specialiter » (151v) ; — « Augustinus in libro decem cordarum... — ...secundum quosdam » (103-103v) ; — « Non furtum facies (Ex. XX, 15). Queritur utrum sit majus peccatum furtum facere... — ...male dispensaverunt » (103v-104) ; — « Non loqueris contra proximum tuum... (Ex. XX, 16). Et dicit G[lossa] quod est crimen mendacii et falsitatis... — ...reducitur » (104-105) ; — « Queritur de duobus ultimis preceptis, scilicet Non desiderabis uxorem... Non concupisces domum... (Ex. XX, 17) et queritur quare in Exodo cum dicatur primo Non concupisces... — ...argumenta » (105-105v).

    F. 105v-109v Questions. « Item queritur utrum voluntas in malo pro facto reputetur... — ...augmentum gratie facit » (éd. par O. Lottin, Psychologie et morale aux XIIe et XIIIe s., IV/1, Louvain-Gembloux, 1954, 425-432) ; très proche de la qu. XXIV d'Alexandre de Halès ; cf. Alexandri de Hales Quaestiones..., éd. cit., I, Prolegomena 19*, n. 1 et 21* (105v-106) ; — [De omissione] « De obmissione [sic] queritur utrum sit pura privatio... — ...adhimit [sic] libertatem » (106-106v) ; — « Queritur de negligentia quid sit et dicitur super illud Ps. [LXXXV, 1] : Inclina, Domine... — ...negligens esse » (106v-107) ; — [De fine actionum corporalium] « Jer. XLVIII [10]. Maledictus qui facit opus Dei fruadulenter [sic]. G[lossa]. Fraus ista committitur quia aut tacita cordis humana... — ...edificare ecclesiam » (107-107v) ; — « Item queritur de fine actionum spiritualium et queritur de predicatione... — ...ad predicandum » (éd. de longs passages par J. Leclercq, dans Arch. d'hist. doctr. et litt. du M.A., XXI (1946), 116-118) (107v-108bis) ; — « Queritur de contemptu quid sit, et dicitur super illud [Ps. XLIII, 14] Posuisti nos opprobrium... — ...te contempnere » (108bis-108bisv) ; — « Queritur utrum sequens eventus malus aggravet peccatum... — ...malum sequentem » (109) ; — [De superbia] « Dicit Isidorus De Summo bono quod septem viciorum principalium regina et mater est superbia... — ...Item queritur utrum superbia sit maximum peccatum... per luxuriam genus humanum subditur diabolo... », semble incomplet (109v).


    F. 110-115v [Commentarium in Prisciani Institutionum grammaticarum librum XVII de constructionibus], incomplet du début et de la fin. « ... si secundo modo antecedunt... Et necesse etc. [Prisc. XVII, 29]. Determinata parte illa in qua comparavit articulares divisiones... — ...Queritur hic quamobrem etc. [Prisc. XVII, 36] » (110-111) ; — « Ad evidentiam predictorum si questio prima de constructione... Et sciendum etc. [Prisc. XVII, 41]. Autor intendit in hac parte tertia determinare de divisionibus interrogativis... participiis quoque [Prisc. XVII, 81]... divellimur... » (112-115v).


    F. 116-123v Questions théologiques.

    F. 116-119 Quaestiones de anima. « Queritur quid sit anima rationalis et diffinitur sic a Remigio : Anima est substantia incorporea... — ...conjuncta cum corpore » (116-117) ; — « De voluntate penes quam consummatur peccatum queritur... — ...intra seipsam » (117-118v) ; — « Queritur utrum tres anime sint in uno homine vel una tantum... — ...secundum numerum subjecti » (éd. en partie par O. Lottin, dans Revue néoscolastique de philosophie, XXXIV (1932), 462-464 ; Id., Psychologie et morale aux XIIe et XIIIe s., I, Louvain-Gembloux, 1942, 475-477, qui signale la dépendance de ces questions avec la Summa de bono de Philippe le Chancelier) (118v-119).

    F. 119v-123v Quaestiones. [De fide] « Hebr. XI [1]. Est autem fides sperandarum substantia rerum... Fides dicitur substantia quia sicut lapis positus... — ...concupiscentie » (119v-121v) ; — [De spe] « Primo queritur quare non diffinitur ab Apostolo spes sicut fides Hebr. XI, et caritas... — ...speraverunt » (122-122v) ; — [De creatione] « Queritur quomodo dicantur omnia facta in Filio ? ... — ...ab eterno creasse » (122v-123) ; — « Queritur de cognitione quam habebant discipuli de Domino... — ...cognoscebant Dominum » (123v). Cf. Betti, art. cit., 86 ; Alexandri de Hales Quaestiones..., éd. cit., I, Prolegomena 19*-20*.


    F. 140-143v Fragment de commentaire sur l'Ethica nova d'Aristote [Bekker 1095 a 1-1097 a 13-14], incomplet du début. Mise au net d'un cours professé vers 1235-1240. « ... civilis doctrine... Differt autem etc. Hic intendit dicere quod non differt... — ...nisi idea una » (éd. d'après ce ms. par R. A. Gauthier, dans Arch. d'hist. doctr. et litt. du M.A., XLII (1975), 71-141) ; cf. Aristoteles latinus, XXVI/2, Ethica Nicomachea, ed. R. A. Gauthier, Leiden-Bruxelles, 1972, 67-74.


    Première partie d'un commentaire sur l'Ethica vetus d'Aristote. Mise au net d'un cours professé entre 1230 et 1240. [Prol.] : « Sicut dicit Aristotelis in secundo Phisicorum : Nos sumus finis omnium eorum que sunt... — ...possibilis et agentis » (152-153v) ; — « Duplici autem virtute existente etc. Quoniam virtus est habitus voluntarius... — ...hoc est delectationem » (153v-159v) ; « vel tristitiam... Tribus autem existentibus que in voluptatibus etc. In precedenti parte posuit auctor... — ...circa delectationes autem... homines casti. Laus tibi sit Christus quoniam labor explicit iste. Ave Maria... » (241-247v) ; cf. O. Lottin, dans Rech. théol. anc. méd., VI (1934), 84-88 et Id., dans Revue néoscolastique de philosophie, XLII (1939), 182-212, avec éd. de quelques passages ; articles repris dans Id., Psychologie et morale aux XIIe et XIIIe s., Louvain, 1942-1960, VI, 225-233 et I, 506-534. La partie décrite ici se rapporte à Bekker 1103 a-1107 b ; cf. Aristoteles latinus, XXVI/2, éd. cit., 5-16. La seconde partie de ce commentaire se trouve dans le ms. Latin 3572, 27 ¶, f. 226-235 ; cf. Catalogue général des mss. latins, VI, 248.


    F. 160-169v Ce cahier précédait dans le manuscrit primitif le cahier contenu dans le ms. Latin 3572, f. 87-92v. Questions théologiques. [De sacramentis] [Alexander Halensis] (éd. d'après ce ms. par H. Betti, dans Rech. théol. anc. méd ., XVIII (1951), 211-237 ; ms. P 5 de Alexandri de Hales Quaestiones..., éd. cit ., III, 1478-1489, App. III, qu. I) (160-161) ; — [De temptatione] (161-162v) ; — [De peccato gulae] (162v-163v) ; — [De caelo empyreo] (163v-165) ; — [De unitate Ecclesiae] (165v-166v) ; — [De sacramento altaris], incomplet [Alexander Halensis] (ms. P 5 de Alexandri de Hales Quaestiones..., éd. cit ., II, 891-945, qu. LI) (167-169v). La fin de la question se lit dans le ms. Latin 3572, f. 87-87v. Cf. H. Betti, dans Antonianum , XXVI (1951), 86 ; Alexandri de Hales Quaestiones..., éd. cit ., I, Prolegomena 20* ; Catalogue général des mss. latins , VI, 239, notice du ms. Latin 3572, § 13.


    F. 170-177v Le manuscrit primitif était ainsi composé : mss. Latin 3572, f. 77-84v ; 3804A, f. 170-177v ; 3454, f. 187-188v. [S. BONAVENTURA, Commentarium in primum librum Sententiarum], incomplet. Cf. pour les incipit et la bibliographie la notice du ms. Latin 3572, § 10 dans Catalogue général des mss. latins, VI, 237-238.


    F. 194-201v [Commentarium in Aristotelis Topica, l. I-II]. Texte incomplet du début et de la fin. « ...set dividit finem ad quem... Habemus autem perfectum methodum etc. In precedenti parte terminate sunt tres questiones... — ...Sunt autem problematum. Divisa doctrina ista secundum divisionem utiliter... que sunt ex parte... » ; cf. Aristoteles latinus, V, 1-3, Topica, translatio Boethii, éd. L. Minio-Paluello et B.G. Dod, Bruxelles-Paris, 1969, 7-30 (Bekker 101 b 5-108 b 37).


    F. 202-208 Sermones. [De s. Barnaba] « Joseph qui cognominatus est Barnabas... (Act. IV, 36). Hoc nomen Barnabas inpositum [sic] fuit ab apostolis. In quattuor commendatur hic b. Barnabas... » (202) ; — [Dom. 1a in quadragesima] « In omnibus exhibeamus nos sicut Dei ministros... (II Cor. VI, 4). Hortamur vos ne in vacuum... (II Cor. VI, 1). Licet multiplex sit Dei gratia... In omnibus exibeamus [sic] nosmetipsos etc. (II Cor. VI, 4). Verba ista scripta sunt in epistola hodierna, in qua ad tria monet nos... » (202-203) ; — [Dom. 3a in quadragesima] « Erat Jesus eiciens demonium... (Lc. XI, 14). Audistis ex verbis evangelii hodierni quod ejecto demonio... » [Episcopus Praedicatorum, 11 mars 1246] ; cf. Th. Kaeppeli, SS. Ord. Praed., I, 369-370, n° 1041 ; Schneyer, Repert. lat. Serm., II, 40, n° 11 (203-203v) ; — « Egressus Jesus secessit in partes Thyri... (Mt. XV, 21). Olim misericordia clamabat post peccatores... » (203v-204v) ; — [Dom. 3a in quadragesima] « Ecce eicio demonia... (Lc. XIII, 32). Beati qui audiunt verbum Dei... (Lc. XI, 28). Hoc verbum ultimum est de evangelio hodierno : Beati... Non enim auditores Legis... Ecce eicio etc. (Lc. XIII, 32). In hoc verbo tria dicuntur, primum pertinet ad evangelium hodiernum... » (204v-206) ; — [Dom. 4a in quadragesima] « Fratres non sumus filii ancille... (Gal. IV, 31). Est puer unus hic... (Joh. VI, 9). A principio Septuaginte habuimus Deum creantem universum et hominem peccantem... » (206-207) ; — « Terra ne operias sanguinem meum... (Job XVI, 19). In versiculo dominicalis officii ubi proponit orationem David dicens : Emitte lucem... (Ps. XLII, 3). Quattuor vetantur quorum duo necessaria sunt predicatori... Terra ne operias... (Job XVI, 19). Eccli. I (5) : Fons sapientie verbum Dei in excelsis... Istud verbum Dei Patris apud Patrem... » (207) ; ... — « Recordare paupertatis mee et transgressionis... (Thren. III, 19). In hiis verbis hortatur Christus ad memoriam sue passionis... » (207v-208) ; — [De ss. Simone et Juda] « Hoc est preceptum meum ut diligatis... (Joh. XV, 12). Hec verba recitantur hodie in Ecclesia in honore apostolorum Simonis... — ...passus es. Rogemus etc. » (208).


    F. 209-216 Questions théologiques. [De humilitate] « Beatus Bernardus : Humilitas est virtus qua verissima cognitione sibi quisque vilescit... — ...turbis » (209-209v) ; — « Queritur quid sit conscientia ? Ez. I [10] : Et facies aquile desuper ipsorum quatuor. Ibi dicit Jeronymus... — ...et accidenti » ; cf. O. Lottin, Psychologie et morale aux XIIe et XIIIe s., Louvain-Gembloux, 1948, II, 167, n. 1 et 375-377, éd. de la seconde partie (209v-210) ; — [De resurrectione] « Questio est de resurrectione secundum quod communis est dampnatis et glorificatis... — ...innovatio sit simul » [Alexander Halensis] (ms. P5 de Alexandri de Hales Quaestiones..., éd. cit., III, 1246-1283, qu. LXIII) (210-213) ; — « Queritur quid sit veritas humane nature secundum quod dicitur quod quidquid est de veritate humane nature resurget... — ...ablatio gibbi », question compilée de la qu. LXIV d'Alexandre de Halès ; cf. éd. cit., I, Prolegomena 21*, n. 5 et 22* (213-214) ; — « Queritur utrum elementa resurgant in corpore glorificato et cum qualitatibus illis... — ...cum sanguine », question compilée de la qu. LXV d'Alexandre de Halès ; cf. ibid. ; passage éd. par Betti, art. cit., 95-96 (214-214v) ; — « Queritur utrum ante resurrectionem Christi necesse fuit quod homo resurgeret... — ...incorruptibilitas » (214v-215) ; — [De jejunio] « Rom. XIV [17]. Non est regnum Dei esca et potus, G[lossa] : Usu horum non acquiritur regnum Dei... Ergo jejunare non est opus virtutis... — ...in quantum medietas » (215-216). Cf. Betti, dans Antonianum, XXVI (1951), 86-87 ; Alexandri de Hales Quaestiones..., éd. cit., I, Prolegomena 21*.


    F. 217-224v Questions théologiques. [De fructibus caritatis] « Gal. V [22] : Fructus autem spiritus est caritas... Queritur quare tot sunt et non plures... — ...uti licito » (217-218) ; — [De misericordia] « Queritur utrum misericordia sit virtus... — ...unum quam alterum » (218-219) ; — [De eleemosyna] « Eleemosyna dicitur ab ELOY, quod est Deus, et MOYS, quod est aqua... — ...teneor non occidere » (219-220) ; — [De oboedientia] « Obedi[r]e est consenti[r]e superiori, ergo obedientia est... — ...in manu abbatis » (220-223) ; — [De Christo incarnato] « Ps. [LXIV, 5] : Beatus quem elegisti... Ergo assumpsit hominem... — ...supponit pro persona » (éd. d'après ce ms. par W.H. Principe, dans Mediaeval studies, XXXIX (1977), 45-49v) (223-223v) ; — « Lc. VII [42-43] : Quis eum plus diligit ?... Ergo cui magis dimittitur magis diligit... — ...reliquie » (223v-224) ; — « Quid dicatur naturale cum dicitur : Naturalia fiunt gratuita, questio est... — ...virtutis » (224-224v). Cf. Betti, art. cit., 87 ; Alexandri de Hales Quaestiones..., éd. cit., I, Prolegomena 21*.


    F. 225-232v Il y a deux cahiers connus du ms. primitif. Il faut lire dans l'ordre : mss. Latin 3572, f. 51-55v et 64-68v ; 3804A, f. 225-232v. [GUILLELMUS AUTISSIODORENSIS, Quaestiones] (Magistri Guillelmi Altissiodorensis Summa aurea, éd. J. Ribaillier, l. II, t. II, Paris-Rome, 1982, 482-713, tractatus XIII, c. 3 - tractatus XXV). Le f. 225 du ms. Latin 3804A commence à la fin de l'art. 3 de la qu. II du c. 3 du traité XVIII (éd. cit., 613). Cf. Catalogue général des mss. latins, VI, 234-235, notice du ms. Latin 3572, 7 §.


    F. 233-240v Commentarium in Virgilii Aeneidem, l. I-VI. Prol. : « Gemine doctrine observantiam perpendimus in sua Eneide Maronem habuisse. Teste namque Macrobio... — ...volumina aperiamus » (233) ; — Argumenta librorum I-V : « In primo ergo volumine venit Juno ad Eolum... — ...errabundus » (233-234v) ; — Argumentum et glossae in librum VI : « Sic fatur etc. Quoniam in hoc volumine descensus Enee ad inferos enarratur... — ...intelligentiam » (234v) ; « His premissis, ad litteram accedamus : lacrimam [VI, 1], lacrimatur Eneas... — ...adverso limite [VI, 636], cellula postica » (234v-240v) (éd. d'après ce ms. V par J. W. Jones and E. F. Jones, The Commentary on the first six books of the Aeneid of Vergil, commonly attributed to Bernardus Silvestris, Lincoln and London, 1977) ; cf. M. De Marco, dans Aevum, XXVIII (1954), 178-183. Ce commentaire est généralement attribué à Bernard Silvestre ; cette attribution est mise en doute dans l'éd. cit. ; l'éditeur suggère Bernard de Chartres.

Participants

Provenance

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • A fait partie de la Bibliothèque de l'abbaye Saint-Martial de Limoges. Au f. 1, ancienne cote grattée, corrigée en « XXXIII » ; sur le contreplat supérieur, notice de la main de l'abbé Jean Lebeuf. Cf. Montfaucon, Bibl. bibl. mss ., II, 1040, n° 153 ; L. Delisle, Les Mss. de Saint-Martial de Limoges , Limoges, 1895, 46, n° 33.

Subjects and themes

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Incipit du lemme biblique

    Beatus vir qui non abiit in consilio ... (Ps. I, 1).

    Incipit

    Christus dicitur vir quia non emollitus prosperitate...

    f. 135v

    [...] Christus dicitur vir quia non est emollitus prosperitate...

    f. 135v

    Dicto quomodo mensuretur peccatum secundum intentionem sive voluntatem, dicendum est de contemptu...

    f. 227

    Incipit du lemme biblique

    Domine in caelo misericordia tua ... (Ps. XXXV, 6).

    Incipit

    Nubes praedicatores sive doctores...

    f. 139v

    Incipit du lemme biblique

    Dominus regnavit ... (Ps. XCII, 1).

    Incipit

    Christus rex esse...

    f. 95

    Incipit du lemme biblique

    Lauda Jerusalem Dominum ... (Ps. CXLVII, 1).

    Incipit

    Bona est psalmodia quia reficit et pascit animam...

    f. 135

    Incipit du lemme biblique

    Laudate eum in cymbalis ... (Ps. CL, 5)

    Incipit

    Cymbala bene sonantia sunt gemitus...

    f. 100

    Incipit du lemme biblique

    Multi unum corpus sumus ... (Rom. XII, 5).

    Incipit

    G. invicem subservienda. Ergo servitium mutuum...

    f. 165v

    Primo quaeritur de numero sacramentorum novae legis, quare sunt tot...

    f. 160

    Quaeritur de figuris sacramenti altaris et primo utrum necesse fuit figurari...

    f. 167

    [...] Quaeritur de numero sacramentorum novae Legis, quare sunt tot...

    f. 160

    Quaeritur quid sit caelum empyreum et dicit Johannes Damascenus...

    f. 163v

    Quaeritur quid sit peccatum gulae...

    f. 162v

    Quoniam contemptus surgit ex genere et circumstantiis..., ideo post contemptum de circumstantiis est agendum...

    f. 227v

    Ricardus vel H. de Sancto Victore : Temptare est callide experiri et blandis conatibus...

    f. 161

    [...] Temptare est callide experiri et blandis conatibus...

    f. 161

    [...] Utrum necesse fuit figurari...

    f. 167

    [...] An liberum arbitrium sufficiat ad justitiam obtinendam. Quod non, probat Anselmus...

    f. 91v

    Anima habet quosdam motus sine instrumento corporis, ut diligere Deum et illos infirmitas corporis non impedit et furia...

    f. 88v

    Beatus Bernardus : Humilitas est virtus qua verissima cognitione sibi quisque vilescit...

    f. 209

    Incipit du lemme biblique

    Beatus quem elegisti ... (Ps. LXIV, 5)

    Incipit

    Ergo adsumpsit hominem...

    f. 223

    Cessante causa cessat effectus ; sed fides et spes causa sunt caritatis...

    f. 85v

    Incipit du lemme biblique

    Commovisti terram etc. (Ps. LIX, 4)

    Incipit

    Hic possunt notari quattuor quae exiguntur ad justificationem : primum est gratia...

    f. 87

    Incipit du lemme biblique

    Confitemini alterutrum peccata vestra ... (Jac. V, 16).

    Incipit

    Cum in aliis, fratres carissimi, diebus ad confessionem et paenitentiam...

    f. 33

    Consequenter quaeritur utrum contritio sit cum justificatione...

    f. 192v

    Cupientes de penuria ... [Petri Lombardi Sent. prol.]. Penuria dicitur quantum ad defectum habituum ac acquisitorum...

    f. 178

    Incipit du lemme biblique

    De die illa nemo scit ... (Mc. XIII, 32)

    Incipit

    Glossa Bedae : Scit Filius sibi sed non nobis... Item quare ignoratur tempus cum non ignoretur locus...

    f. 82v

    De omissione quaeritur utrum sit pura privatio...

    f. 106

    De voluntate penes quam consummatur peccatum queritur...

    f. 117

    Dicit ergo : Quoniam etc. Istud quoniam suspendatur, nos sumus secuti [Prisc. XVII, 1] captat benevolentiam...

    f. 10

    Dicit Isidorus De Summo bono quod septem vitiorum principalium regina et mater est superbia...

    f. 109v

    Incipit du lemme biblique

    Dominus noster Jesus Christus, ut sanctificaret ... (Hebr. XIII, 12)

    Incipit

    Satis, fratres carissimi, audivistis ordinem vestrae redemptionis...

    f. 43

    Duplici autem virtute exsistente ... [Aristotelis Ethica]. Quoniam virtus est habitus voluntarius...

    f. 153v

    Incipit du lemme biblique

    Ecce ego mitto angelum meum ... (Mt. XI, 10).

    Incipit

    Verba ista scripta sunt in fine evangelii hodierni et habentur Mt. XI et sunt verba Patris ad Filium de praeparatione viae adventus ejus per Angelum facienda...

    f. 101

    Incipit

    Verba sunt Patris ad Filium de praeparatione viae adventus ejus in mentem...

    f. 102

    Incipit du lemme biblique

    Ecce ejicio daemonia ... (Lc. XIII, 32).

    Incipit

    Beati qui audiunt verbum Dei ... (Lc. XI, 28). Hoc verbum ultimum est de evangelio hodierno : Beati ... Non enim auditores Legis...

    f. 204v

    Incipit

    In hoc verbo tria dicuntur : primum pertinet ad evangelium hodiernum...

    f. 204v

    Incipit du lemme biblique

    Ecce odor filii mei ... (Gen. XXVII, 27).

    Incipit

    Adgratulatur vobis, fratres carissimi ( alias dilectissimi), Pater caelestis...

    f. 49

    Incipit du lemme biblique

    Ego vox clamantis in deserto ... (Joh. I, 23)

    Incipit

    Istud verbum exponemus dupliciter primo juxta litteram, secundo ut pertinet...

    f. 100v

    Incipit du lemme biblique

    Egressus Jesus secessit in partes Tyri ... (Mt. XV, 21).

    Incipit

    Olim misericordia clamabat post peccatores...

    f. 203v

    Eleemosyna dicitur ab ELOY, quod est Deus, et MOYS, quod est aqua...

    f. 219

    Incipit du lemme biblique

    Erat Jesus ejiciens daemonium ... (Lc. XI, 14).

    Incipit

    Audistis ex verbis evangelii hodierni quod ejecto daemonio per Christum...

    f. 203

    Incipit du lemme biblique

    Est autem fides sperandarum substantia rerum ... (Hebr. XI, 1)

    Incipit

    Fides dicitur substantia quia sicut lapis positus...

    f. 119v

    Incipit du lemme biblique

    Et in eo quod dicatur : Quid ergo baptizas ... (Joh. I, 25)

    Incipit

    Tria enim hic tanguntur quae necessaria sunt ei qui alios vult mundare...

    f. 100v

    [...] Fides dicitur substantia quia sicut lapis positus...

    f. 119v

    Incipit du lemme biblique

    Fluvius egrediebatur de loco voluptatis ... (Gen. II, 10-14)

    Incipit

    Fluvius iste est Liber Sententiarum qui dicitur fluvius multis de causis...

    f. 49v

    Incipit du lemme biblique

    Fratres, non sumus filii ancillae ... (Gal. IV, 31)

    Incipit

    Est puer unus hic ... (Joh. VI, 9)

    f. 206

    Incipit du lemme biblique

    Fructus autem spiritus est caritas ... (Gal. V, 22)

    Incipit

    Quaeritur quare tot sunt et non plures...

    f. 217

    Geminae doctrinae observantiam perpendimus in sua Eneide Maronem habuisse. Teste namque Macrobio...

    f. 233

    His praemissis, ad litteram accedamus : lacrimans , lacrimatur Aeneas...

    f. 234v

    Incipit du lemme biblique

    Hoc est praeceptum meum ut diligatis ... (Joh. XV, 12).

    Incipit

    Haec verba recitantur hodie in Ecclesia in honore apostolorum Simonis...

    f. 208

    Hostia datura in primo die...

    f. 239

    Humilitas est virtus qua verissima cognitione sibi quisque vilescit...

    f. 209

    Ibi ponuntur sex quae Apostolus vocat fundamentum , scilicet paenitentia...

    f. 20v

    Incipit du lemme biblique

    In omnibus exhibeamus nosmet ipsos ... (II Cor. VI, 4).

    Incipit

    Hortamur vos ne in vacuum ... (II Cor. VI, 1). Licet multiplex sit Dei gratia...

    f. 202

    Incipit

    Verba ista scripta sunt in epistola hodierna in qua ad tria monet nos...

    f. 202

    In primo ergo volumine venit Juno ad Eolum...

    f. 233

    Item quaeritur de fine actionum spiritualium et quaeritur de praedicatione...

    f. 107v

    Item quaeritur utrum voluntas in malo pro facto reputetur...

    f. 105v

    Incipit du lemme biblique

    Joseph qui cognominatus est Barnabas ... (Act. IV, 36)

    Incipit

    Hoc nomen Barnabas impositum fuit ab apostolis. In quattuor commendatur hic b. Barnabas...

    f. 202

    Incipit du lemme biblique

    Maledictus qui facit opus Dei fraudulenter ... (Jer. XLVIII, 10)

    Incipit

    G[lossa]. Fraus ista committitur quia aut tacita cordis humana gratia...

    f. 107

    Incipit du lemme biblique

    Non adsumes nomen Dei tui in vanum ... (Ex. XX, 7)

    Incipit

    Istud exponit Hugo de Sancto Victore quattuor modis...

    f. 147v

    Incipit du lemme biblique

    Non est regnum Dei esca et potus ... (Rom. XIV, 17)

    Incipit

    G[lossa] : Usu horum non acquiritur regnum Dei... Ergo jejunare non est opus virtutis...

    f. 215

    Incipit du lemme biblique

    Non furtum facies ... (Ex. XX, 15)

    Incipit

    Quaeritur utrum sit majus peccatum furtum facere quam falsum testimonium dicere...

    f. 103v

    Incipit du lemme biblique

    Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium (Ex. XX, 16)

    Incipit

    Et dicit G[lossa] quod est crimen mendacii et falsitatis...

    f. 104

    Incipit du lemme biblique

    Non occides ... (Ex. XX, 13)

    Incipit

    Quaeritur utrum licet occidere et de hoc in libro III Sententiarum in fine...

    f. 150v

    Oboedire est consentire superiori ; ergo oboedientia est...

    f. 220

    Incipit du lemme biblique

    Paulus apostolus ait : Etenim Pascha nostrum immolatus ... (I Cor. V, 7).

    Incipit

    Paulus apostolus ait : Etenim ... (I Cor. V, 7). Si igitur Pascha est Christus...

    f. 46v

    [...] Penuria dicitur quantum ad defectum habituum ac acquisitorum...

    f. 178

    Post hoc quaeritur de confessione. Dicit Augustinus : Confessio est per quam morbus...

    f. 190

    Post quaeritur quid sit justificatio. Dicit Bernardus...

    f. 192

    Postea quaeritur utrum mereatur aliquis sanitatem mentis...

    f. 193v

    Primo quaeritur de numero praeceptorum Decalogi et videtur quod pauciora sint quam decem...

    f. 144

    Primo quaeritur quare non diffinitur ab Apostolo spes sicut fides Hebr. XI, et caritas...

    f. 122

    Primo quaeritur utrum meritum debeat adtribui libero arbitrio et gratiae vel gratiae solum...

    f. 83

    Quaeritur an liberum arbitrium sufficiat ad justitiam obtinendam. Quod non probat Anselmus...

    f. 91v

    Quaeritur de anima sensibili et vegetabili secundum quod est in plantis et brutis utrum sit corpus vel non...

    f. 93v

    Quaeritur de cognitione quam habebant discipuli de Domino...

    f. 123v

    Quaeritur de contemptu quid sit ? Et dicitur super illud (Ps. XLIII, 14) : Posuisti nos opprobrium ...

    f. 108bisv

    Quaeritur de differentia sacramentorum Novae Legis et Veteris. Et de hoc IV Sent. d. I...

    f. 90

    Quaeritur de duobus ultimis praeceptis scilicet : Non desiderabis uxorem proximi tui ... (Ex. XX, 17), et quaeritur quare in Exodo cum dicatur primo : Non concupisces domum ...

    f. 105

    Quaeritur de fomite, in quo sit ut in subjecto...

    f. 88

    Quaeritur de hoc quod dicit quod sacramenta Veteris Legis non justificabant...

    f. 178

    Quaeritur de immortalitate quam habuit Adam in statu innocentiae utrum fuit ei a natura vel a gratia...

    f. 84

    Quaeritur de innovatione mundi, utrum sit naturalis et videtur quod sic...

    f. 82

    Quaeritur de neglegentia quid sit et dicitur super illud Ps. (LXXXV, 1) : Inclina, Domine ...

    f. 106v

    Quaeritur de occasione quid sit ?...

    f. 87v

    Quaeritur de scandalo et primo quid sit scandalum...

    f. 19

    Quaeritur de sexto praecepto quod est : Non moechaberis ... (Ex. XX, 14), et quaeritur primo cum rudibus loqueretur Moyses...

    f. 151v

    Quaeritur quid sit anima rationalis et definitur a Remigio : Anima est substantia incorporea...

    f. 116

    Quaeritur quid sit conscientia ? Ez. I (10) : Et facies aquilae desuper ipsorum quattuor ... Ibi dicit Hieronymus...

    f. 209v

    Quaeritur quid sit veritas humanae naturae secundum quod dicitur quod quidquid est de veritate humanae naturae resurget...

    f. 213

    Quaeritur quis actus sit materia scandali...

    f. 20

    Quaeritur quomodo dicantur omnia facta in Filio ?...

    f. 122v

    Quaeritur utrum ante resurrectionem Christi necesse fuit quod homo resurget...

    f. 214v

    Quaeritur utrum corpora glorificata habeant colorem sive sint colorata ; quod sic...

    f. 94v

    Quaeritur utrum elementa resurgant in corpore glorificato et cum qualitatibus illis...

    f. 214

    Quaeritur utrum misericordia sit virtus...

    f. 218

    Quaeritur utrum paenitentia sit virtus et ad hoc idem superius positae sunt rationes...

    f. 186

    Quaeritur utrum pluries possit ferri excommunicatio in eumdem...

    f. 186v

    Quaeritur utrum potentia peccandi sit potentia vel impotentia...

    f. 85

    Quaeritur utrum sequens eventus malus adgravet peccatum...

    f. 109

    Quaeritur utrum tres animae sint in uno homine vel una tantum...

    f. 118v

    Quaestio est de clavibus et primo quid sit clavis...

    f. 187

    Quaestio est de correctione fraterna. Videtur quod ad omnes...

    f. 18

    Quaestio est de relaxationibus et primo quaeritur si est relaxatio...

    f. 189

    Quaestio est de resurrectione secundum quod communis est damnatis et glorificatis...

    f. 210

    Incipit du lemme biblique

    Quapropter intermittentes ... (Hebr. VI, 1)

    Incipit

    Ibi ponuntur sex quae Apostolus vocat fundamentum, scilicet paenitentia...

    f. 20v

    Quid dicatur naturale cum dicitur : Naturalia fiunt gratuita, quaestio est...

    f. 224

    Incipit du lemme biblique

    Quis eum plus diligit ? ... (Lc. VII, 42-43)

    Incipit

    Ergo cui magis dimittitur, magis diligit...

    f. 223v

    Incipit du lemme biblique

    Quis vestrum habebit amicum ... (Lc. XI, 5).

    Incipit

    Modo sunt dies, fratres carissimi, rogationum et orationum...

    f. 11

    Quod ignorantia sit peccatum videtur I Cor. XIV (38) : Ignorans ignorabitur . Item qui non facit...

    f. 88

    Quoniam in hoc volumine descensus Aeneae ad inferos enarratur...

    f. 234v

    [...] Quoniam virtus est habitus voluntarius, habitus autem habet...

    f. 153v

    Incipit du lemme biblique

    Recordare paupertatis meae et transgressionis ... (Thren. III, 19)

    Incipit

    In hiis verbis hortatur Christus ad memoriam suae passionis...

    f. 207v

    Incipit du lemme biblique

    Salomon aedificavit domum Domini in Jerusalem ... (II Par. VI, 6 ; cf. III Reg. VIII, 65)

    Incipit

    Omnia, fratres carissimi, facta antiquae Legis...

    f. 56v

    Incipit du lemme biblique

    Sequitur de primo mandato primae tabulae quod est secundum Augustinum : Non habebis deos alienos ... (Ex. XX, 3-5)

    Incipit

    Explicatio est primi praecepti...

    f. 146

    Incipit du lemme biblique

    Sequitur de quarto mandato quod est : Honora patrem et matrem ... (Ex. XX, 12)

    Incipit

    Primo quaeritur quare mandatum de honorandis parentibus...

    f. 149

    Sic fatur etc. [Virgilii Aen. VI, 1]. Quoniam in hoc volumine descensus Aeneae ad inferos enarratur...

    f. 234v

    Sicut dicit Aristoteles in secundo Physicorum : Nos sumus finis omnium eorum quae sunt...

    f. 152

    Sicut in initio majoris voluminis docetur, ars ista scilicet grammatica...

    f. 10

    Incipit du lemme biblique

    Terra ne operias sanguinem meum ... (Job XVI, 19).

    Incipit

    Eccli. I (5) : Fons sapientiae verbum Dei in excelsis ... Istud verbum Dei Patris apud Patrem...

    f. 207

    Incipit

    In versiculo dominicalis officii ubi proponit orationem David dicens : Emitte lucem tuam ... (Ps. XLII, 3). Quattuor vetantur quorum duo necessaria sunt praedicatori...

    f. 207

    Incipit du lemme biblique

    Tertium mandatum est : Memento ut diem sabbati sanctifices ... (Ex. XX, 8-10)

    Incipit

    Primo quaeritur utrum praeceptum de sabbato sit praeceptum juris naturalis...

    f. 148v

    Timor est fuga mali. Si ergo timetur aliquid, esset quia malum...

    f. 21

    Ut dicit Augustinus in libro De Libero arbitrio, libido est improba voluntas et est causa efficiens peccati...

    f. 89

    [...] Utrum ante resurrectionem Christi necesse fuit quod homo resurgeret...

    f. 214v

    [...] Utrum confessio sit cum justificatione...

    f. 192v

    [...] Utrum corpora glorificata habeant colorem sive sint colorata...

    f. 94v

    [...] Utrum elementa resurgant in corpore glorificato et cum qualitatibus illis...

    f. 214

    [...] Utrum licet occidere et de hoc in libro III Sententiarum...

    f. 150v

    [...] Utrum mereatur aliquis sanitatem mentis...

    f. 193v

    [...] Utrum meritum debeat adtribui libero arbitrio et gratiae vel gratiae solum. Et videtur quod gratiae...

    f. 83

    [...] Utrum misericordia sit virtus. Et videtur quod sic...

    f. 218

    [...] Utrum paenitentia sit virtus et ad hoc idem superius positae sunt rationes...

    f. 186

    [...] Utrum pluries possit ferri excommunicatio in eumdem...

    f. 186v

    [...] Utrum potentia peccandi sit potentia vel impotentia...

    f. 85

    [...] Utrum praeceptum de sabbato sit praeceptum juris naturalis...

    f. 148v

    [...] Utrum sequens eventus malus adgravet peccatum...

    f. 109

    [...] Utrum sit majus peccatum furtum facere quam falsum testimonium...

    f. 103v

    [...] Utrum tres animae sint in uno homine vel una tantum...

    f. 118v

    [...] Utrum voluntas in malo pro facto reputetur...

    f. 105v

    Veteris ac novae Legis ... [Sent. I, dist. I, c. I]. Quaeritur de hoc quod dicit quod sacramenta veteris Legis non justificabant...

    f. 178

    Vidi Dominum facie ad faciem ... (Gen. XXXII, 30), et sunt verba Jacob per quem beatus Thomas intellegitur. Tamen quia sicut Jacob luctatus est...

    f. 102v

    ALEXANDER DE HALES, O.F.M. -- Quaestiones
    ARISTOTELES -- Commentarii in opera In Ethicam veterem
    Ciel -- Questions sur le ciel
    Église. De Auctoritate congregationis fidelium universalem Ecclesiam repraesentantis sine consensu Summi Pontificis factae -- Quaestio de universitate Ecclesiae
    Eucharistie -- Questions concernant l'Eucharistie
    GUILLELMUS AUTISSIODORENSIS -- Summae aureae. Quaestiones e Summae aureae libro II
    PHILIPPUS CANCELLARIUS -- Summa de bono. Excerpta
    Réclames prouvant la perte d'un ou de plusieurs cahiers -- « assignat »
    Réclames prouvant la perte d'un ou de plusieurs cahiers -- « hoc quod dicit »
    Réclames prouvant la perte d'un ou de plusieurs cahiers -- « quia non potest simul »
    Sacrements -- Questions
    STEPHANUS LANGTON card. -- Commentarius in Psalmos
    Tentation -- Question sur
    Vices capitaux -- Gourmandise Question
    Actions -- Quaestiones de fine actionum corporalium
    ADAM -- Quaestio de immortalitate Adae
    Âme -- Quaestiones de anima
    Animaux -- Quaestio de anima sensibili et vegetabili
    ARISTOTELES -- Commentarii in opera In Ethicam Nicomacheam. In Ethicam novam
    ARISTOTELES -- Commentarii in opera In Topica (fragmentum)
    Aumône -- Quaestio de eleemosyna
    BARDO -- Mention (XIII e -XIV e s.)
    BERNARDUS CARNOTENSIS -- Commentarius in Virgilii Aeneidem
    BERNARDUS SILVESTRIS -- Commentarius in Virgilii Aeneidem
    BONAVENTURA (s.), card., O.F.M. -- Commentarius in Sententiarum librum I
    Charité -- De fructibus caritatis quaestio
    Ciel -- Quaestio de caelo empyreo
    Commandements de Dieu -- Quaestiones de decem praeceptis
    Conscience -- Quaestio de conscientia
    Contrition -- Quaestio de contritione
    Corps glorieux -- Quaestio de corporibus glorificatis
    Correction fraternelle -- Quaestio de correctione fraterna
    Crainte -- Quaestio de timore
    Création -- Quaestio de creatione
    Église -- Quaestio de unitate Ecclesiae
    Espérance -- Quaestio de spe
    Eucharistie -- Quaestio de sacramento altaris
    Excommunication -- Quaestio de excommunicatione
    Foi -- Quaestio de fide
    Folie -- Quaestio de furia
    « Fomes » -- Quaestio de fomite
    FRERES PRECHEURS (Ordre des) -- Sermon d'un évêque dominicain (1246)
    GAUFRIDUS BABIO, O.S.B. -- Sermones. Collectiones sermonum
    Grâce -- Quaestio de gratia et libero arbitrio
    Grammaire -- Reportationes
    GUILLELMUS AUTISSIODORENSIS -- Quaestiones e Summae aureae libro II
    Ignorance -- Quaestio de ignorantia
    Immortalité -- Quaestio de immortalitate Adam
    JESUS CHRISTUS -- Imago Quaestiones. De Christo incarnato
    JESUS CHRISTUS -- Imago De cognitione Christi
    Jeûne -- Quaestio de jejunio
    Jugement dernier -- Quaestio de judicio
    Justification -- Quaestio de justificatione
    LEBEUF (abbé Jean) -- Notices autographes des manuscrits
    Libre arbitre -- Quaestiones de libero arbitrio
    LIMOGES (Haute-Vienne) -- Abbaye Saint-Martial Possesseur
    Magie -- Formule magique
    Mépris -- Quaestio de contemptu
    Miséricorde -- Quaestio de misericordia
    Monde -- Quaestio de innovatione mundi
    Négligence -- Quaestio de neglegentia
    Obéissance -- Quaestio de oboedientia
    Occasion -- Quaestio de occasione
    Omission -- Quaestio de omissione
    Parchemin -- Restaurations anciennes par couture ou par collage de fragments de parchemin
    Péché -- Quaestiones de peccato
    PETRUS -- Mention (XIII e -XIV e s.)
    PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep. -- Commentarii in opera : In Sententiarum libros. In prologum et librum I
    PHILIPPUS CANCELLARIUS -- Summa de bono (excerpta)
    Plantes -- De Anima sensibili et vegetabili quaestio
    Prédication -- Quaestio de praedicatione
    PRISCIANUS CAESARIENSIS -- Commentarii in opera : In Institutiones grammaticas. In librum XVII de constructionibus
    RELIURE -- Reliures XVII e ou XVIII e s. aux armes et chiffre royaux (cf. Catalogue général des mss. latins, Tables des t. III-VI, table analytique , pl. XXIV, motif 2)
    Résurrection -- Quaestiones de resurrectione
    Sacrements -- Quaestiones de sacramentis
    Scandale -- Quaestio de materia scandali
    SERMONS -- De Tempore : In Adventu
    SERMONS -- De Tempore : In quadragesima
    SERMONS -- De Tempore : In dom. 1 a quadragesimae
    SERMONS -- De Tempore : In dom. 3 a quadragesimae
    SERMONS -- De Tempore : In dom. 4 a quadragesimae
    SERMONS -- De Tempore : In Pascha
    SERMONS -- De Tempore : In Rogationibus
    SERMONS -- Sermones de sanctis et festis Barnabas ap.
    SERMONS -- Sermones de sanctis et festis Exaltatio
    SERMONS -- Sermones de sanctis et festis Adnuntiatio
    SERMONS -- Sermones de sanctis et festis Simon et Judas Thaddaeus ap.
    SERMONS -- Sermones communes De dedicatione ecclesiae
    STEPHANUS LANGTON, card. -- Commentarius in Psalmos
    Tentation -- Quaestio de temptatione
    Vertus -- Quaestio de virtutibus theologalibus et cardinalibus, de donis in patria
    Vertus -- Humilité. Quaestio de humilitate
    Vices -- Colère. Quaestio de furia
    Vices -- Gourmandise. Quaestio de peccato gulae
    Vices -- Orgueil. Quaestio de superbia
    VIRGILIUS (P. Virgilius Maro) -- Commentarius in opera : In Aeneidem, l. I-VI

Data source