Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Chig.H.VII.241

Codicological aspects

  • Parch., XVe s. (a. 1459), II + 168 ff., 260 x 160 mm. Au f. 1 bordure à «bianchi girari» parsemée d’oiseaux et titre en capitales d’or. Initiales à «bianchi girari».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-161 v°: Terentivs, Comoediae (famille γ).

    titre: «AFRI TERENTII COMICI POETAE CLARISSIMI LIBER PRIMVS INCIPIT ANDRIA».

    f. 1: Epitaphium Terentii (Anthol. lat. 487 c).

    f. 1-26: Andria.

    titre: «Incipit argumentum».

    à la fin: «Terentii Affricani explicit Andria».

    f. 26 v°-55: Eunuchus .

    titre: «Incipit Eunuchus».

    avec seulement l’argument «Meretrix adolescentem» (éd. cf. supra, Arch. S. Pietro H. 18, f. 18).

    f. 55-83: Heautontimorumenos.

    titre: «Incipit Heautontimerumenon».

    f. 83-110: Adelphoe.

    titre: «Incipit Adelphis».

    f. 110-133 v°: Hecyra.

    titre: «Incipit Hechira».

    f. 133 v°-161 v°: Phormio.

    titre: «Incipit Phormio».

    f. 162-163: Praefatio Monacensis ad Terentium.

    titre: «Incipit aliquid de uita Terentii».

    inc.: «Terentius Afer genere extitit ciuis cartaginensis. Reuertente autem Scipione Roman deuicta Cartagine...».

    expl. f. 163, l. 10-11: «... quam disponsauerat [sic] dederunt Carino sodali illius» (éd. G. Ballaira, Praefatio «Monacensis» ad Terentium quae integra in cod. Vat. lat. 11455 asservatur, dans Bollettino del Comitato per la preparazione dell'Edizione Nazionale dei classici Greci e Latini, 16, 1968, p. 15-17; Y.-F. Riou, op. cit. infra, p. 106-112).

    f. 163-168: Commentum Brunsianum in Terentium (ms. Ch. de Riou).

    f. 163-165: Argumentum ad Eunuchum.

    titre inséré au milieu, f. 163 v° vers le bas: «Argumentum Eunuci».

    inc. f. 163, l. 11: «Quo tempore aut in quo loco hec fabula data sit...».

    expl.: «... non licet uti eadem materia multo magis licebit uti personas» (cf. supra, Barb. lat. 82, f. 23 v°-24 v° et infra, Ottob. lat. 1364, f. 24 v°-26).

    f. 165-165 v°: Argumentum ad Heautontimorumenon.

    titre: «Argumentum tertie comedie».

    inc.: «Acta est id est recitata est ludis Megalensibus L. Cornelio Lentulo L. Valerio Flacco edilibus curulibus...».

    expl.: «... moreque suo in prologis maledictis emulorum respondet» (cf. infra, Ottob. lat., 1364, f. 49 v°-50).

    f. 165 v°-166: Argumentum ad Adelphos.

    titre: «Argumentum in Adelphis».

    inc.: «Acta est ista fabula Adelphis quam Terentius latine composuit post Menandrum...».

    expl.: «... cetera plenius legendo uidebuntur» (cf. supra, Barb. lat. 82, f. 65-65 v° et infra, Ottob. lat. 1364, f. 71 v°-72 v°).

    f. 166-167 v°: Argumentum ad Hecyram.

    titre: «Hechira».

    inc.: «Hechira dicta a loco non longe...».

    expl.: «... recipit Pamphilum cum filio paruulo quem peperit Filomena» (cf. supra, Barb. lat. 82, f. 83 v°-84 v° et infra, Ottob. lat. 1364, f. 93-94).

    f. 167 v°-168: Argumentum ad Phormionem.

    titre: «Formio».

    inc.: «Istius fabule argumentum istud est duo senis [sic] germani fratres...».

    expl.: «... et patruo Cremete sequentia plenissime manifestabant. Explicit uita et argumenta Terentii. Deo gratias. AMEN» (cf. infra, Ottob. lat. 1364, f. 112 v°-113).

Participants

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne (Sienne), écriture humanistique ronde. Le copiste, Cristoforo Cantoni de Sienne, signe et date au f. 161 v°: «Affri Terentii Comici poetae liber explicit foeliciter. Per me Christoforum ser Philippi Ser Iuliani de Cantonibus de Senis. Sub annis Domini ab incarnatione Millesimo quatringentesimo quinquagesimo nono. Die decima mensis nouembris indictione octaua. Deo gratias. Amen»; la décoration est l’œuvre de Gioacchino de Gigantibus (cf. J. Ruysschaert, op. cit. infra).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: la famille Nini Tricerchi, de Sienne, dont les armes sont peintes au f. 1: tranché: au 1 d’azur au léopard d’argent, au 2 d’argent à trois étoiles de gueules (les étoiles sont grattées); Paridès Beringucci, dont l’ex-libris se lit au f. 1: «ex libris Paridis Beringucci»; le cardinal Fabio Chigi dont les armes sont dorées au fer sur la reliure (cotes ancienne 382, moyenne 2174).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • J. Ruysschaert, Miniaturistes «romains» sous Pie II..., p. 271 et n. 173
    • Y.-F. Riou, Essai sur la tradition manuscrite du «Commentum Brunsianum» des comédies de Terence (Rev. hist. textes, 3, 1973, p. 90 et 97-98).

Life cycle of this book

Data source