Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.1324

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q90750

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Reg. lat. 1324
    • Bibliothèque vaticane, Reg. lat. 1324
    • Vatican. BAV, Reg.lat.1324
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.1324
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

Codicological aspects

  • Papier (filigrane peu visible: licorne, var. Briquet 9990 ?, Saumur 1463), XVe s., I + 69 ff. (+ f. 24 a ; f. 24, 24 a v° et 25 v° blancs), 295 x 207 mm. Aux f. 4 v°-7, quelques gloses marginales du XVIe s. ; nombreux croquis en couleurs illustrant le texte, parfois à pleine page notamment f. 23 v°, 49, 50 v°-54 v°. Les f. 24 a et 25 sont deux feuillets imprimés placés en travers et repliés, 403 x 290 mm, blancs au verso, f. 24 a titre: «PHAENOMENA», grande carte des constellations, gloses astronomiques grecques et latines, Anthol. lat. 679 (intitulée «AVSONIVS») et colophon daté de 1559: «PARISIIS. M.D.LIX. Describebat typisque mandabat Guil. Morelius in Graecis typographusque Regius». f. 25 autre feuillet du même volume, titre: «ARATI SOLENSIS», grande carte d’astronomie avec les signes du zodiaque, et gloses astronomiques gréco-latines. Au revers du plat supérieur table du contenu de la main de Paul Petau.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-21 v°: Hyginvs, Astronomica.

    pas de division en livres.

    titres: «Nigini [sic] astrologi prologus» et f. 1 v° après le prologue: «Incipit Nigini [sic] u.c. liber de astrologia».

    expl.: «... cum sol ab estiuo circulo. Explicit liber Nygini».

    ~ f. 21 v°-35: Aratvs latinus, cum scholiis (Anonymus II).

    (éd. E. Maass, Commentariorum in Aratum reliquiae, Berlin, 1898, p. 102-126, 134-150, 155-161, 180-277, 285-287, 290-297, et en plus, comme dans les mss. Dresde, Sachs. Landesbibl., Dc 183 et Saint-Gall, Stiftsbibl. 250, les chap. De celi positione (f. 24 v° et 26) et De stellis fixis et stantibus (f. 26-26 v°) éd. A. Breysig, op. cit. infra, p. 105-106 et 221-224).

    ~ f. 35-36: Gregorivs Tvronensis, De cursu stellarum ratio (extrait).

    f. 36 v°: Anthol. lat. 679 (avec supplément).

    titre: «Epithome phoenomenon Prisciani grammatici».

    expl.: «... Celsior hiis Saturnus tardior omnibus astris» (16 vers).

    — Anthol. lat. 678.

    pas de titre.

    f. 36 v°-41: Cicero, Aratea (ms. V de Soubiran).

    titre: «Incipiunt uersus Ciceronis de signis primitus de ariete».

    expl. incomplet: «... Ex terris uolucris existit clara sagitta».

    (v. 471 - éd. Baehrens, Poetae latini minores, 1, Teubner, 1879, p. 7-27 ; J. Soubiran, op. cit. infra, p. 166-192).

    ~ f. 41-41 v°: «Excerptio de astrologia».

    inc.: «Tonitrua autem ex fragore nubium generantur...»

    ~ f. 42-42 v°: Ps. Apvleivs, Sphaera seu Ratio sphaerae Pythagorae (avec figures).

    inc.: «Ratio spere pytagorice philozophi quam Apileio [sic] descripsit...».

    (éd. cf. H. E. Sigerist, The Sphere of life and death in early mediaeval manuscripts dans Bulletin of the history of medicine, 11, 1942, p. 292-303).

    ~ f. 43-48: ‹De astronomia et astrologia›.

    inc.: «In nomine Dei omnipotentis creatoris atque dispositoris omnium qui fiunt celestium...».

    f. 48-48 v°: Ps. Hyginvs, Excerptum de astrologia Arati.

    pas de titre (cf. supra Reg. lat. 123, f. 182 v°-183).

    f. 48 v°: Anthol. lat. 679.

    pas de titre. (12 vers).

    ~ -‹Tonitruale›.

    inc.: «Mense septembrio [sic] si tonitruum sonuerit habundanciam frugum...».

    ~ f. 49: figure circulaire avec légende:

    inc.: «In hac figura continentur hore tocius septimane...»

    ~ f. 49 v°-50: Petosiris, Epistula ad Nechepsum regem

    ~ f. 50 v°-54 v°: ‹Figurae astronomicae et astrologicae›.

    ~ f. 55-56: ‹Ps. Alexander astrologus, Mathematica› (extrait ?)

    inc.: «In exordio omnis creature herus...» (cf. L. Thorndike et P. Kibre, A Catalogue of incipits of mediaeval scientific writings in latin, 2e éd., Londres, 1963, col. 672).

    ~ f. 56-57 v°: «Ordo planetarum».

    inc.: «Ordo planetarum non iuxta posiciones...» (cf. Thorndike et Kibre, op. cit., col. 1019, citent ce manuscrit).

    ~ f. 57 v°-58: «De figuris planetarum...».

    inc.: «Primum de sole. Sol est ampla facies...» (cf. Thorndike et Kibre, op. cit., col. 1117, citent ce manuscrit).

    ~ f. 58-61 v°: ‹Alchandrevs, Liber seu Mathematica› (extraits ?).

    inc.: «Igitur quoniam in hac arte utilissimum uidetur...» (cf. Thorndike et Kibre, op. cit., col. 657, citent ce manuscrit).

    suivi f. 62, d’un tableau de chiffres.

    ~ f. 62 v°-64: ‹Argafalavs, Epistula ad Alexandrum›.

    inc.: «Regi Macedonum Alexandro astrologo...» (cf. Thorndike et Kibre, op. cit., col. 1343, citent ce manuscrit).

    ~ f. 64-64 v°: ‹Alcvinvs›, Praecepta uiuendi (v. 1-78).

    ~ f. 65-68: «Prenostica diuersarum rerum» (avec tableaux et figures).

Former owners

Formerly part of

Origin

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Jean Rousseau, étudiant au collège de Saint-Père-en-Vallée de Chartres, d’après cette note du f. 69 v°: «Cest livre appartient A Jehan Rousseau clerc estudiant en l’université de sainct Pere en Vallee de Chartres au colleige de la cuisine devant la chambre du bailhage etc.,» (XVIe s.) signé: «Rousseau» avec paraphe et plus bas «Johannes Rouss.» avec paraphe. Il inscrit aussi sa signature «Rousseau» au f. 68 v° ; peut-être l’abbaye de Saint-Père-en-Vallée (?) ; les gloses marginales des f. 4 v°-7 sont d’une écriture qui rappelle celle de Pierre Daniel ; Paul Petau (cote R. 30 au f. I et table du contenu de sa main) ; Alexandre Petau (correspond au n° 862 de son Catalogue manuscrit: Leyde, Voss. lat. Q. 76, f. 62 v°, 64 v°, 69, etc.) ; reine Christine de Suède (Cote 507 au dos de la reliure). Le manuscrit aurait été utilisé au XVIIe s. par Isaac Voss et Nicolas Heinsius (cf. Soubiran, op. cit. infra).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 1re partie. Fonds Patetta et Fonds de la Reine par E. Pellegrin, Paris, 1978, p. 165 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1978_cat_21_21)

Bibliography

    • A. Breysig, Germanici Caesaris Aratea cum scholiis, Berlin, 1867, p. xxviii
    • J. Soubiran, Cicéron, Aratea, Fragments poétiques, Paris, Les Belles Lettres, 1972, p. 117-118 (brève description).

Life cycle of this book

Data source