Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Urb.lat.341

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q91568

Codicological aspects

  • Parch., XIe-XIIe s. (XIe s. selon Lowe, op. cit. infra), sauf f. 42-42 v°, 47-47 v°, le bas du f. 115, f. 177-182 v° refaits au XVe s., II + 182 ff. + 2 ff. blancs, 310x192 mm. (sauf f. 99, 105, 115, 116, 120, 129-130, 139, 156, 168, 172, 175, 176, dont les marges inférieures ont été découpées, puis restaurées au XVe s. aux f. 105, 115, 116, 120, 129-130, 139, 168, 176; les v. XI, 375 et XIV, 772 aux f. 129 et 168 v° ont été restitués de la même écriture que celle des feuillets refaits. Grandes initiales à entrelacs rouges, jaunes et têtes d’animaux aux f. 51 v°, 61 v°, 73 v°, 145. Gloses marginales contemporaines et plus récentes surtout aux f. 1 v°-3, 4 v°-5, 9 v°-10, 14 v°-15, 153 v°, 154 v°, 159 v°, 160 v°, 161 v°, 162 v°-163, 164 v°-170 et sq. Au f. 1, add. du XVe s. d’une liste de manuscrits: inc.: «Nomina librorum magistri (... effacé) In (... effacé) Ouidii Metamorphoseon uolumina II completa et aliud incompletum, Ouidii Epistolarum uolumina tria... »; expl.: «... Iterum glose (... effacé)».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. I v° (add. du XVe s.) ‹Vita Ouidii›.

    pas de titre.

    (texte): «P. O. Naso natus est in Pelignis, post urbem conditam annis DCCXII, Hircio et Pansa Coss. Olympiade CLXXXIIII. Ante Christi aduentum annis XXVIII. Idem obiit annos natus XLta. Post aduentum Christi annis XIX Olympiade CXCIX. Anno Tyberiani Imperii quinto» (les quatre derniers mots sont raturés).

    ~ f. II (add. du XVe s.): Blasivs Banverard, Epigramma .

    inc.: «Si qua uoluminibus reuerentia habenda uetustis... » (6 v., éd. d’après ce manuscrit C. Stornajolo, Cod. Urb. lat., 1, p. 317; D. A. Slater, op. cit. infra, p. 25).

    f. 1 v°-182: Ovidivs, Metamorphoses (I-XV - ms. U de Slater et Bruere).

    pas de titre.

    _ (gloses) inc. marge de gauche (les deux premières sont presque effacées) «Fabula se dicitur Titan fuisse de genere Titanorum, id est gigantum quos de natura quidam Titanus progenuisse dicitur. Sed hic Titan quia in giganteo bello cum ceteris fratribus non consensit... » (cf. I, 10).

    (texte) f. 61 v°: «...Mopsopium iuuenem sacros agitare iugales » (V, 661).

    (titre, add. du XVe s.): «Liber SEXTVS ».

    inc.: «Finierat doctos e nobis maxima cantus...» (V, 662).

    f. 124 (add. de peu postérieure, en marge inférieure): Anthol. lat. 257.

    titre: «Vnde Virgilius ».

    «Hos ego uersiculos feci tulit alter honorem

    Sic uos non uobis fructificatis apes

    Sic uos non uobis uellera fertis oues

    Sic uos non uobis fertis aratra boues ».

    f. 2 v°-157: Lactantivs Placidvs, Narrationes fabularum Ouidianarum (I-XVII).

    f. 61: «... ante quam occideretur hospitem in lincam feram conuertit » (fin de l’avant-dernier § du liv. V, éd. Magnus, cit. infra, p. 657-658, l. 1).

    f. 61 v° (titre add. du XVe s.): «Liber Sextus.

    inc.: «Pieri qui Macedoniam possedit... » (début du dernier § du liv. V, éd. Magnus, cit. infra, p. 658, l. 1).

    f. 134 v°: «... hec equora amat nomenque mergi uenet qui amne mergitur illo» (XI, addition de certains manuscrits à la fin, cf. éd. Magnus, cit. infra, p. 695 note

    f. 157, expl. incomplet: «...et eos uellet recentissimos » (les dernières lignes manquent, éd. H. Magnus, P. Ovidi Nasonis Metamorphoseon libri XV. Lactantii Placidi qui dicitur Narrationes fabularum Ovidianarum, Berlin, 1914, p. 631-703, l. 8).

    f. 158-158 v°, 170: ‹Argumenta fabularum› (XIV-XV - ms. U de B. Otis).

    1) inc. f. 158: «Liber XIIIIs - Scilla ad amata a Claco [sic] a media sui corporis parte in cane uersa est... ».

    expl. f. 158 v°: «... Ersilia coniunx Romuli deflens amissum uirum in ornam ».

    2) inc. f. 170: «Liber XVs. Tapides nigri ob liberatione Micilii damnati ab Hercule in albos... ».

    expl.: «... Cesar gentibus orbis perdomitis precatu Veneris in stellam mutatur».

    f. 182 (add. du XVe s.): «Repertorium fabularum Ouidii Methamorphoseon ».

    inc.: «I. In primo libro continetur qualiter Promotheus primum hominem fecit... ».

    expl. (col. 2): «... I. In V. I° Phineus et sotii in sassa. 2. Polidectes in lapidem».

    f. 182 v° (essais de plume, add. du XVe s., parmi lesquels): Seneca, Thyestes (extrait).

    pas de titre.

    inc.: «Nemo tam diuos habuit fauentes... ».

    expl.: «... turbine uersat » (v. 619-622).

    ~ — Alanvs (?), Excerptum.

    titre: «Textus Alani ».

    inc.: «Repudianda quippe nec inmerito fortune blande munera... ».

    expl.: «... tam diuersa nempe uirtutum nouerca fortuna sibi subditis conferebat ».

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, écriture bénéventaine du type de Bari. Les feuillets et les vers récrits au XVe s. sont d’une écriture gothico-humanistique.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseur: Federico da Montefeltro d’après l’«Indice vecchio» 522.

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 553 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliography

    • D. A. Slater, Towards a Text of the Metamorphoses of Ovid, oxford, 1927, p. 17, 25-27, passim (description du manuscrit; en frontispice, planche des f. 51 v°-52)
    • B. Otis, The “ Argumenta ” of the so-called Lactantius (Harv. St. class. philol., 47, 1936, p. 131-163), collation du manuscrit
    • R. T. Bruere, The Manuscript tradition of Ovid’s Metamorphoses (Harv St. class. philol., 50, 1939, p. 95 sq.)
    • F. W. Lenz, Die Wiedergewinnung der von Heinsius benutzten Ovidhandschriften in dem letzten fünfzig Jahren (Eranos, 51, 1943, p. 83 n. 61)
    • F. Munari, Catalogue of the Mss. of Ovid’s Metamorphoses (Univ. of London, Institute of class. studies, Bulletin Suppl. n. 4), Londres, 1957, p. 70 n° 370
    • E. A. Lowe, A new list of Beneventan manuscripts (Collectanea Vaticana in honorem Anselmi M. Card. Albareda, 2, Vatican, 1962, p. 240)
    • F. Munari, Supplemento al catalogo dei manoscritti delle «Metamorfosi » ovidiane (Riv. filol. e istr. class., 93, 1965, p. 297), brève mention
    • F. W. Lenz, Ovid’s Metamorphoses, Prolegomena to a revision of Hugo Magnus’ edition, Dublin-Zurich, 1967, p. 103
    • E. A. Lowe, Palaeographical papers 1907-1965, 1, Oxford, 1972, p. 341, n. 1 et 3 (breves mentions).

Life cycle of this book

Data source