Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Barb.lat.65

Codicological aspects

  • Parch., I + 93 ff., 220 x 118 mm. Deux parties: 1) f. 1-85 v°: XIIe s .; 2) f. 86-93: XVe s., I + 93 ff. Dans la marge supérieure du f. 92 v°, dessin circulaire représentant les quatre éléments; f. 1-83 v°, abondant commentaire marginal contemporain.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 - f. 1-83 v°: Horativs, Opera.

    f. 1-30 v°: Carmina seu Odae.

    titre: «Flacci Horatii Venusini liber carminum incipit».

    (gloses) inc. f. 1 v° marge supér. (accessus ?): «Quod illi malefacere qui uilium occiderunt, sed autem bene fecit qui eos puniuit post uindictam a diis inceptam».

    en marge: «Hanc odam scribit Oracius ‹...› est id est c. ostendens esse (?) solum necessarium et sufficienter...».

    (texte) f. 3 v°: «... cautius uitat neque iam liuida gestat armis //» (I, 8, 10).

    2 feuillets manquent.

    f. 4: «// Iacte et genus et nomen inutile...» (I, 14, 13).

    expl. mutilé: «... Fulgentesque tenet Cycladas et Paphum //» (III, 28, 14).

    les v. 15-16 ont été ajoutés au XVe-XVIe s.: «Iunctis uisit oleribus

    Dicetur merita nox quoque nenia»

    suivis de cette note: «ne scribas ulterius quia deficit multum. Desiderantur XXIX et XXX lib. III, integer lib. IV et I et II et pars III lib. V».

    f. 31-37: Epodon liber.

    pas de titre.

    inc. mutilé: «// Inarsit estuosius

    Incoctus herbis me fefellit an malas...» (3, v. 18 et 7; suivent les v. 9, 14, 19, etc.).

    (gloses) inc. f. 31 en marge: «Hec est illa Canidia de qua in sequenti tercia oda dicturus est...» (cf. 3, 8).

    f. 37-38: Carmen saeculare.

    pas de titre.

    (gloses) inc. f. 37 en marge: «Cum Roma pestilentia quodam tempore laboraret ex libris...».

    f. 38-64 v°: Sermones seu Saturae.

    pas de titre.

    (gloses) inc. f. 38 en marge: «Titulum accipit hic liber ab humilitate sermonis unde liber sermonum dicatur...».

    f. 64 v°-83 v°: Epistulae.

    (gloses) inc. f. 64 v° en marge: «Excusat se erga Mecenatem dicens multis modis non debere redire...».

    à la fin: «Quinti Oracii Flacci epistolarum liber II explicit».

    ~ f. 83 v°: ‹Fvlbertvs Carnotensis, Carmen de librae siue assis partibus› (olim Anthol. lat. 741), v. 1-7.

    f. 84: Ps. Avsonivs seu Ps. Cato, Nomina musarum (Anthol. lat. 664).

    pas de titre.

    inc.: «Vrania poli motus scructatur [sic] et astra...» (v. 8).

    (gloses) inc.: «id est celestis quia per hanc astronomia declaratur...».

    suivent les v. 9, 7, 6, 5, 4, 1-3.

    expl.: «... Comica lasciuo gaudet sermone Talia» (v. 3 - éd. cf. supra, Barb. lat. 42, f. 312).

    ~ -‹Definitiones›.

    inc.: «Virtus est animi habitus in modum nature rationi consentaneus... Hec habet quatuor partes...» (cf. Cicero, De inuentione, II, 159).

    expl.: «... auium ubi uia nec est nec esse potest» (25 lignes).

    suit une add. inachevée, d’une autre main: «Tres Gratie Pasyphea, Euriale...».

    f. 84 v°: Anthol. lat. 631; 630.

    — Ps. Avsonivs, Septem sapientum sententiae.

    titre: «BIAS PERIGENEVS [sic]» (cf. supra, Barb. lat. 61, f. 174-175).

    ~ f. 85: ‹Sententia›.

    titre: «SCRIPTVM IN MIRE MAGNITVDINIS LAPIDE».

    (texte): «Verte me docebo te. Latus dolebam uerti uolebam».

    ~ f. 85 v° (add. XIIIe s.): ‹De duodecim abusiuis saeculi›.

    ~ -‹Carmen›.

    inc.: «Bis duo bis terna bis IIII oua...» (9 v.).

    ~ — ‹Petrvs Riga, Aurora› (extrait: Genesis, v. 1-6).

    ~ — ‹Petrvs Riga, De decem praeceptis›.

    inc.: «Sperne deos, fugite periuria, sabbata serua...» (4 v.; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 18485).

    2 - f. 86-92: Horativs, De arte poetica.

    titre: «Horatii Flacci Venusini poetria incipit».

    texte suivi, f. 92, d’une brève analyse des 38 premiers vers:

    inc.: «Agit de uitiis extirpandis usque: Sumite materiam...».

    expl.: «... Sexti Imperfecta operis dispositio. Emilium circa» (éd. d’après ce manuscrit. C. Jeudy, op. cit. infra, p. 211).

    f. 92 v°: Accessus Horatii.

    pas de titre.

    inc.: «Auctor istius operis Horatius. IIIIor. composuit libros iuxta quattuor etates...».

    expl.: «... Notandum etiam quod sunt diuersa opera Oratii» (même accessus dans le ms. Pal. lat. 1659 (XIVe-XVe s.), f. I v° - éd. C. Jeudy, op. cit. infra).

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: 1 - française, écriture très régulière, avec additions d’une autre main contemporaine aux f. 83 v°-85 v°.

    2 -italienne, écriture humanistique ronde.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: 1 et 2 -Niccolo de Corbicis (ou Combicis ?), qui légua le manuscrit par testament à la Chartreuse de Florence en 1480, d’après la note en haut du f. I: «Volumen hoc ex testamento domini Nicholai de Co‹r›bicis devenit monasterio Carthusiorum Florentiae 1480»; Carlo Strozzi (1587-1670), qui posséda le manuscrit à partir de 1636, d’après l’ex-libris de sa main au f. I: «Caroli Strozze Thome filii 1636»; le cardinal Barberini (n° antico 1459).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, 1967, p. 442
    • C. Jeudy, Notes..., 1971, p. 198 et 211.

Life cycle of this book

Data source