Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Urb.lat.357

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q91584

Codicological aspects

  • Parch., XVe s. (fin), I + 277 ff. (f. 12-12 v°, 277 v° blancs), 333 x 225 mm. Foliotation ancienne en chiffres romains rubriqués: III-CXX = f. 15-132; en noir: CXXI-CCLXIIII = f. 133-276. Au f. I v°, riche encadrement d’or de l’école florentine avec guirlandes de fleurettes sur fond rouge; plusieurs médaillons d’or présentent les emblèmes d’Urbin: les flammes: écartelées aux 1 et 4 de sinople aux initiales d’or «G. Do », aux 2 et 3 d’azur sur flammes de gueules; le mors de cheval, l’hermine à la devise dans un cartouche: «NON MAI », le balai, la grenade; d’autres emblèmes sont ajoutés ou repris dans la décoration: balai, jarretière, grenade, mors de cheval; dans la marge inférieure, à l’intérieur d’un médaillon d’or, une aigle de sable sur champ d’or a l'estomac chargé du blason des Montefeltro; au centre de l'encadrement, titre du manuscrit en capitales d’or sur fond turquoise dans un rectangle de laurier bordé d’or. Au f. 1 encadrement de guirlandes de feuillage et fleurettes rehaussées d’or; plusieurs médaillons cerclés d’or présentent à nouveau les emblèmes d’Urbin, entre autres, dans la marge inférieure, la grue à gauche et l’autruche à droite tenant dans son bec un clou; au milieu quatre «putti » exposent le blason des Montefeltro. Grande initiale d’or sur fond de sinople à rinceaux d’or contenant le portrait de Landino. Aux f. 13, 15, 152, 167, 169, 236 bordures dans la marge de gauche de guirlandes de fleurs avec «putti », oiseaux, papillons et pastilles d’or. Initiales d’or sur fonds bleu, vert, rose à rinceaux d’or ou blancs parsemés de points d’or ou blancs. Titres au f. 1 en capitales d’or sur fond turquoise dans un rectangle d’or et en capitales d’or au f. 13. Commentaire pleine page avec insertion du texte sur la moitié gauche du feuillet recto, moitié droite du feuillet verso.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-277: Christophorvs Landinvs, Commentarii in Horatium.

    f. 1-3 v°: Praefatio ad Guidonem Feltrium.

    titre: «CHRISTOPHORI LANDINI FLORENTINI AD ILLVSTRISSIMVM PRINCIPEM GVIDONEM DVCEM VRBINATVM IN Q. HORATII INTERPRETATIONES PROEMVIM FOELICITER ».

    inc.: «SVPREMVM OMNINO INTER mortales locum ii mihi occupasse uidentur... ».

    expl.: «...in ea re Plinium secundum in qua ipse Valerium soranum imitari non inficiatur ».

    f. 3 v°-11 v°: Tabula.

    titre: «TABVLA VOCABVLORVM QVE IN NOSTRIS COMENTARIIS SVO ORDINE INTERPRETATA INVENIES MODO INDITIA NVMERORVM SEQVARIS ».

    inc.: «AMphion. I. Agnationis gradus III...».

    expl.: «...Zodiacus lxxiii. FINIS TABVLAE ».

    f. 13-14 v°: Vita Horatii.

    titre: «CHRISTOPHORI LANDINI FLORENTINI AD ILLVSTRISSIMVM VRBINATVM DVCEM GVIDONEM VBALDVM FELTRIVM INTERPRETATIONES IN Q. HORATII FLACCI VOLVMINA ».

    inc.: «VEtustum sane institutum est et quod deinceps ab omnibus pene... ».

    expl.: «... codicibus reperiuntur: scribendos putamus. Sed iam ad poete uersus transeamus ».

    f. 14 v°-277: Horativs, Opera.

    f. 14 v°-151 v°: Carmina seu Odae.

    titre: «AD MECENATEM QVOD CETERORVM STVDIIS CONTEMPTIS LIRICVM CARMEN SCRIPTVRVS SIT LIBER PRIMVS ».

    (comment.) inc. (avant le titre): «MECENAS ATAVIS EDITE REGIBVS. Prima hęc ode monocolos est id est unimembris quoniam ex unico dumtaxat metro... ».

    (comment.) expl.: «... Nam Sacadas argiuus eam quam in musicis strophem dicunt tribus tonis dorio phrygio et lydio adinuenit ».

    f. 152-166 v°: Epodon liber..

    titre: «Q. HORATII FLACCI EPODOS INCIPIT ».

    (comment.) inc.: «IBIS Liburnis inter alta nauium. Versus iambicus est sed primus iambicus trimeter, secundus dimeter... ».

    (comment.) expl.: «... id ista admiscere ea quae in poculo opus sunt ut ad amorem incitandum efficacissimum sit ».

    f. 167-168 v°: Carmen saeculare.

    titre: «Q. HORATII FLACCI CARMEN SECVLARE ».

    (comment.) inc.: «Phebe Siluarumque potens diana. Carmen saeculare sane inter lyrica carmina referri potest... ».

    (comment.) expl.: «... in secundo bello punico factum. Aderant aqueductus et spelunca Caci ».

    f. 168 v°-183 v°: De arte poetica.

    titre: «Q. HORATII FLACCI DE ARTE POETICA AD PISONES ».

    (comment.) inc.: «PERMagna res est Illustrissime Guido Feltrane poeticam artem pro dignitate complecti... ».

    (comment.) expl.: «... alii dicunt bidental templum esse: in quo bidentes sacrificantur Clatros, cancellos. Irudo, sanguisuga est ».

    f. 183 v°-235: Sermones seu Saturae.

    (comment.) titre: «CHRISTOPHORI LANDINI FLORENTINI IN Q. HORATII FLACCI SERMONES INTERPRETATIONES ».

    inc.: «PErmagna res est Illustrissime Guide Feltri et hominibus ac ciuitatibus apprime utilis latina satyra, cuius quidem auctor... ».

    (texte) titre f. 184 v°: «Q. HORATII FLACCI SERMONVM LIBER PRIMVS SATYRA PRIMA ».

    (comment.) expl.: «...et propter calorem regionis et atque inopiam seuissime nocent CC.XXIII ».

    f. 235 v°-277: Epistulae.

    (comment.) titre: «CHRISTOPHORI Landini Florentini ad Illustrissimum Guidonem Feltrium In Q. Horatii Flacci Epistolas Interpretationes Incipiunt. PrOEMIVM ».

    (comment.) inc.: «MAGNVM Profecto mortalibus Illustrissime Guido Feltri adiumentum attulit ea que de uita et moribus inscribitur philosophia... ».

    (texte) titre f. 236: «Q. HORATII FLACCI EPISTOLARVM LIBER PRIMVS ».

    (comment.) expl.: «... Probe enim monet Iuuenalis. Quedam cum prima resecentur crimina barba. FINIS ».

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, de Florence d’après la décoration; écriture humanistique ronde pour le texte, à caractère gothique arrondie pour le commentaire.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs : Guidobaldo II, fils de Federico da Montefeltro dont les armes sont peintes à trois reprises: tiercées sans l’anneau d’or et sans monogramme au f. I v°; tiercées avec l’anneau d’or incrusté de rubis et son monogramme d’or «G. DO » au bas du f. 1; écartelées, accompagnées du monogramme d’or «G. DO » dans un médaillon de la marge supérieure du f. 1 («Indice vecchio » 587) .

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 576 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliography

  • Miniatures de la Renaissance. Catalogue de l'exposition, Vatican, 1950, p. 51 n° 79.

Life cycle of this book

Data source