Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ott.lat.2057

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q84881

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Ottob. lat. 2057
    • Bibliothèque vaticane, Ottob. lat. 2057
    • Vatican. BAV, Ott.lat.2057
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ott.lat.2057
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

Codicological aspects

  • Parch., XVe s. (a. 1422), IV + 126 ff. + 2 ff. blancs, 300 X 220 mm. Au f. 1 bordure de tiges d’or ornées de guirlandes de couleur à petits feuillages, et miniature représentant 5 personnages: «Cotta, Scevola, Crassus, Antonius, Sulpicius», assis dans un pré sous un arbre: «platanus» et à droite «Cicero» écrivant, près d’une ville: «Tusculum», en bas le blason encadré de guirlandes. Initiales enluminées avec guirlandes en marge, celles des f. 72 et 93 contiennent un personnage écrivant.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-126 v°: Cicero, Opera (ms. O des éditions).

    f. 1-71 v°: De oratore (famille des integri).

    f. 72-92 v°: Orator (famille des integri).

    f. 93-124: Brutus.

    à la fin: «M. Tullii Ciceronis de Oratore Orator Brutus libri feliciter expliciunt...».

    f. 124 v°-126 v° (add.): De optimo genere oratorum.

    pas de titre.

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, lombarde d’après l’écriture et la décoration qui rappelle le style de Pietro de Pavie (cf. E. Pellegrin, op. cit. infra). Les f. 1-124 ont été copiés en 1422 d’après la date inscrite d’une fine écriture au bas du f. 124: «MCCCC XXII die penultimo nouembris in sero finit», probablement d’après la copie faite par Gasparino Barzizza du vieux manuscrit de Lodi découvert par Gerardo Landriani. Les f. 124 v°-126 v° sont d’une écriture humanistique ronde peut-être un peu plus récente.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Francesco Bossi de Milan, évêque de Corne († à Bâle en 1435), pour lequel le manuscrit a été copié et dont les armes: de gueules au bœuf passant d’argent au chef d’argent chargé d’une mitre entre 2 clefs en sautoir et une crosse d’argent, sont peintes au bas du f. 1, d’après la longue note qui suit la souscription du f. 124. Celle-ci précise que le manuscrit a été corrigé à Pavie en 1425 sur le vieux manuscrit de Lodi par Antonio et Simone Bossi et par Francesco degli Ardizzi de Vigevano, copiste de la note: «... expliciunt qui sunt reuerendissimi in Christo patris et domini domini Franc‹isci› Bossii Mediolanensis, Episcopi Cumani ac Comitis iurisque utrius doctoris, uirique grauissimi et pacatissimi, domini Anthonii Bossii filii ducalis consiliarii et Quęstoris. Qui tres oratorii libri correcti auscultati collecti emendati conformati et iustificati fuerunt cum codice illo uetustissimo et ipsa intuitione religionem quandam mentibus hominum inferente quem r̅. p̅. et d̅. d̅. Gerar‹dus› Landr‹ianus› Episcopus Laudensis et Comes in archiuio ecclesiȩ suȩ repperit litterarum cupidior, per Antonium Iohannis, Simonem Petri Bossios et me Franc‹iscum› Vigleuium de Ardiciis quanuis [sic] cursim MCCCCXXV die XXVI aprilis Indictione tercia in ciuitate Papię studiorum matre. Non inueni plura in perueteri codice, fortunę quidem iniquitas id totum si tamen quiddam erat recidit. Eo tamen urgeor quod ista dicendi diuinitas multos annos obliuiosa et inculta sic irreligiose prostitit. Ni quidem fuisset dicti pręsulis Laudensis solers bene dicendi studium uigilantiaque industris iterum diuino careremus hoc munere (uide quęso priscorum incuriam) cuius inuentione quamplurimum famę et perhennitatis sortitus est. Sed idem Cumanus aut paris est glorię uel non minoris felicitatis propterea quod primum ueterem et superiorem codicem non sat a plerisque legibilem ob antiquarum litterarum effigiem stilumque incognitum in latinas et explicatas bene litteras studioseque interpunctas summa diligentia renouauit». (éd. par Châtelain, op. cit. infra, Heerdegen, op. cit. infra, p. xvi-xvii et Sabbadini, op. cit. infra, 1914, p. 127-128); un possesseur inconnu dont le timbre rond est imprimé au f. IV: cœur contenant les initiales «K. C.» et surmonté d’une croix à deux branches; le cardinal P. Ottoboni (cote de Bianchini: S. 7. 22).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • F. Heerdegen, M. Tullii Ciceronis ad M. Brutum Orator, Leipzig, Teubner, 1884, p. xvi-xix
    • E. Châtelain, Paléographie des classiques latins, 1, 1884-1892, p. 28, pl. 20 B = f. 48 et 124
    • W. Friedrich, Zu Ciceros Büchern de oratore (Jahrb . f. class. Philol., 135, 1887, p. 77-79)
    • R. Sarbadini, I codici delle opere rettoriche di Cicerone (Riv. Filol., 16, 1888, p. 116 et sqq.), article reproduit avec modifications dans R. Sabbadini, Storia e critica dei testi latini, Catane, 1914, p. 127-130
    • E. Courbaud, Œuvres de Cicéron, De oratore, Paris, 1905, p. lviii-lix, lxvii-lxviii
    • P. Fossataro, Note critiche a Cicerone, De opt. gen. oratorum (Boll. di filol. class., 20, 1913, p. 89-90)
    • J. Stroux, Handschriftliche Studien zur Cicero de oratore, Leipzig, 1921, p. 38-49 et 123-126
    • J. Martin, Tulliana. Die Vatikanischen Codices zu Cicero de oratore: Vatic. lat. 2901 und Vatic. Palatinus 1470, Paderborn, 1922, p. 5-12
    • F. Steffens, Lateinische Paläographie, zweite vermerhte Auflage, Leipzig, 1929, p. 109, pl. 109 = f. 1
    • P. Reis, M. Tullii Ciceronis scripta..., 5. Orator, Teubner, 1932, p. v
    • L. Laurand, Les manuscrits de Cicéron (Rev. ét. lat., 11, 1933, p. 124), brève mention
    • P. Reis, M. Tullii Ciceronis scripta..., 4. Brutus, Teubner, 1934, p. iv
    • A. Yon, Cicéron, L'orateur, Du meilleur genre d'orateurs..., Paris, Les Belles Lettres, 1964, p. cic
    • A. Marucchi, Stemmi..., 1964, p. 60, n° 65, pl. VII, 3
    • K. Kumaniecki, La tradition manuscrite du «De oratore» (Rev. ét. lat., 44, 1966, p. 208-209)
    • E. Pellegrin, La bibliothèque des Visconti et des Sforza, Suppl..., Florence-Paris, 1969, p. 37 (brève mention).

Life cycle of this book

Data source