Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1521

Codicological aspects

  • Papier: f. 1-76 et 103-126 (filigranes f. 1-40 et 103-126: var. Briquet 8348, Pistoie, 1412; f. 41-76: var. Briquet 8351, Pistoie, 1403) et parch.: f. 77-102 et 127-142, XVe s., 142 ff. (f. 34 v°-40 v°, 76 v°, 102, 126-127 v° et 142-142 v° blancs).

    Recueil de cinq manuscrits: 1) f. 1-40 (foliotation ancienne 24-63): 218 x 149 mm.; 2) f. 41-76: 218 x 145 mm.; 3) f. 77-102: 215 x 140 mm.; 4) f. 103-126 (foliotation ancienne 1-23): 218 x 149 mm.; 5) f. 127-142: 215x155 mm. La quatrième et la première partie formaient, antérieurement à leur achat par U. Fugger, un seul volume de 63 ff. Gloses marginales et interlinéaires, notamment aux f. 41-76 et 128-141.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-34r - Teil I; Cicero: De legibus
    41r-76r - Teil II; Cicero: De amicitia
    77r-101v - Teil III; Cicero: De amicitia
    103r-125v - Teil IV
    103r-120v - Cicero: Orationes in L. Citlinam (I-IV)
    121r-121v - Ps.-Sallustius: Inuectiua in Ciceronem
    122r-124r - Ps.-Cicero: Inuectiua Sallustium
    128r-141v - Teil V; Cicero: De amicitia

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 - f. 1-34: Cicero, De legibus (ms. Pal. 1 de Schmidt).

    titre: «Marci Tulii Ciceronis de legibus liber primus incipit ».

    expl. inachevé: «...sese enim populi impetum in auspitiis dii immortales» (III, 12, 27).

    2 - f. 41-76: Cicero, De amicitia.

    titre (add.): «M.T. CICERO LOELIUS [sic] ».

    inc.: «Quintus Mutius agur Seuola [sic] multa narrare... ».

    expl.: «...nichil amicitia prestabilius esse putetis. Explicit liber Tulii deo gratias. Amen ».

    3 - f. 77-101 v°: Cicero, De amicitia.

    titre: «M.T.C. De amicitia et senectute incipit».

    inc.: «QVINTVS MVTIVS AVGVR Sceuola multa narrare...».

    expl.: «...nichil amicitia prestantius [sic] putetis. De ueris amicitiis Tulii Ciceronis liber explicit sed secundum quosdam explicit Lelius ».

    ~ f. 102 v° (add.): ‹Carmen›.

    texte: «Omnis et indoctus miser est doctrina, beatum

    Sola honesta facit, ceteraque nihil ».

    4 - f. 103-120 v°: Cicero, Orationes in L. Catilinam (I-IV)

    titre (add.): «Cicero in Catalinam [sic] ».

    f. 121-121 v°: Ps Sallvstivs, Inuectiua in Ciceronem.

    pas de titre.

    ~ f. 122 (add.): ‹Prouerbium ›.

    texte: «Quis amet et quis non, sola procella docet » (cf. H. Walther, Prouerbia, 4, n° 25355b).

    f. 122-124: Ps. Cicero, Inuectiua in Sallustium.

    pas de titre.

    ~ f. 123 v°-125 v°: Ps. Demosthenes (Petrvs Marcellvs?), Oratio ad Alexandrum.

    inc.: «Nihil habet rex Alexandrum...».

    5 - f. 128-141 v°: Cicero, De amicitia.

    titre: «Incipit liber Tullii de amicitia ».

    inc.: «Quintus Mucius Augur Seuola [sic] multa narrare...».

    (gloses) inc. : «Lelius duas habuit filias quarum altera Sceuole altera Fannii uxor fuit... ».

    (texte) expl.: «... nichil amicitia prestabilius putetis».

Participants

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, 1 et 4: écritures humanistiques cursives.

    2: écritures gothico-humanistique et humanistique cursive.

    3: écriture humanistique cursive. Le copiste, Virgilio de Ferrare, signe au f. 101 v°: «Virgilius Ferariensis scripsit hoc opus ».

    5: écriture humanistique cursive.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: 1 -Ulrich Fugger (au f. 1 cote: 316 Hen.); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 1 note concernant l'édition Gruter: «Pal. IV a Grutero in Ciceronem dictus » (cf. supra, Pal. lat. 1459) et cote du transfert: C. 170/127).

    2 -Ulrich Fugger (au f. 41 cote: 317 Hen., et cote du transfert: p. 13 F. n° 9); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 41 cote du transfert: C. 73/726).

    3 -Antonio Rodulfi (XVIe s.) dont l’ex-libris se lit au f. 101 v°: «Iste liber est mei Antonii Rodulfi filii ‹condam?› magistri Iacobi de Rodulfis »; Ulrich Fugger (peut-être date de l’achat au f. 102 v°: «anno domini 1538 » et au f. 77 cote: 319 Hen.); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 77 note concernant l’édition Gruter: «Palatinus quartus sic vocatur Grutero in opere Ciceronis » (cf. supra, Pal. lat. 1459) et cote du transfert: C. 77/198).

    4 -Ulrich Fugger (au f. 103 cote: 326 Hen.); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 103 cote du transfert: C. 77/108).

    5 -Ulrich Fugger (au f. 127 cote incomplète: 335 ‹Hen.›); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 127 cote du transfert: C. 77/ 199).

Notes

Data Source: Biblissima

  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0201)
  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 173 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliography

    • K. Halm, Ueber die Handschriften des Cicero..., p. 177
    • P. Lehmann, Eine Geschichte..., 2, p. 100, 112 et 514-515
    • P. L. Schmidt, Die Überlieferung von Ciceros Schrift «De legibus » in Mittelalter und Renaissance (Studia et testimonia antiqua, 10), Munich, 1974, p. 262-267 et passim.

Life cycle of this book

Data sources