An entry point to the written heritage of the Middle Ages and the Renaissance in Western Europe, from the 8th to the 18th century.
A search engine of interoperable digitized manuscripts and rare books
Collaborative platform to manage and publish Biblissima authority data
Help for reading and learning classical languages, XML editing tools and environments
Expertise service around IIIF standards
Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q61758
IIIF collection
IIIF Manifests in this collection
Digitization type not specified
Digitisation:
Data Source: BnF Archives et manuscrits
F. 2r (addition, XVe siècle) : Texte partiellement effacé sur l’église de Saint-Hilaire de Poitiers. F. 2v (addition, XIVe siècle) : Iuramenta canonici, inc. « Hec debet iurare canonicus antequem installetur. Primo fidelitatem ecclesie se observaturum… », expl. « …et etiam requiatus ». F. 3r (addition, XIIIe siècle) : Statutum ecclesiae Sancti Hylarii, inc. « Hoc est statutum factum a decano ex capitulo ecclesie beati Hylarii Pictaviensis festo sancti Fortunati anno Domini M cc LXmo septimo… », expl. « …dupplorum predictorum et… » (le reste du texte est effacé). F. 3r (addition, XIIIe siècle) : inc. « Anno Domini M° cc nonagesimo primo… », expl. « ….in festo natalis sancti Iohannis baptiste eiusdem anni » (suit un autre texte très effacé). F. 3v-4r (addition, XIIIe siècle) : inc. « Statuimus ut presbiteri et clerici chori ecclesie nostre… », expl. « …anno Domini M° cc LXXmo quinto ». F. 4r (addition, XIIIe siècle) : inc. « Isti assignaverit dupla… magister Nicholaus de Longa villa… », expl. « …magistro Bartholomeo de Roffe… ». F. 4v (addition, XIIIe siècle) : inc. « Universis presentes litteras inspecturis… », expl. « …anno Domini M° cc LXX… ». F. 5r (addition, XVe siècle) : inc. « Hec debet iurare novus thesaurarius antequam recipiatur. Ego Thomas de Lauda thesaurarius… », expl. « …per dictos custodes ». F. 5v (addition, XVe siècle) : inc. « Sequitur iuramentumquod debet facere novus abbas… Ego N. abbas beati Hilarii… », expl. « bona ecclesie precedente anno propria scientem ». F. 5v (addition, XVe siècle) : inc. « Hec debet iurare novus bachalarius. Ego N. Iuro… », expl. « …ipsorum procuratori ». F. 6r (addition, XVe siècle) : inc. « Hec debet iurare canonicus… », expl. « …et distinctionem prebendarum in dicta ecclesia… ». F. 6v (addition, XVe siècle) : inc. « Hec debet iurare novus thesaurarius antequam recipiat. Ego N. thesaurarius ecclesie… », expl. « …custodes ». F. 6v (additions, XVe siècle) : inc. « Item fidelitatem ecclesie… Ego N. abbas… », expl. « …auctoritate propria scientem ». F. 7r-8r (addition, XVe siècle) : inc. « Iuramentum quod facere tenentur rex abbas ecclesie beatissimi Hylarii maioris… Ego N. thesaurarius ecclesie… », expl. « …auctoritate propria ». F. 8r-v (addition) : Forma iuramenti domni decani, inc. « Ego Guillelmus Chavuyn vel N. decanus… », expl. « …et hec sancta Dei evangelia ».
F. 9r-102v : Institutio canonicorum Aquisgranensis (éd. A. Werminghoff, 1906, MHG Concilia 2,1, p. 318-421) : F. 9r-v : Hludovicus episcopus, Epistola ad metropolitanum qui conventui interfuerat (mutilé à la fin) : inc. « In nomine Domini… Hludovuicus… Sicut vobis nuperrime in sacro conventu… », expl. « …et venerabili concilio generaliter omnibus [diximus…] » (PL 97, 418-420). F. 10r-11r : Praefatio patrum concilii, inc. « […per viam propositi sui inoffenso] gressu incederent… », expl. « …eius thalamum ingredi mereamur » (PL 105, 817-818). F. 11r-13va : Capitula. f. 13vb-14va : cap. 1, inc. « Tonsurae ecclesiasticae usus… », expl. « … in evangelio declaratum est ». f. 14va : cap. 2, inc. « Ostiarii sunt qui in veteri testamento… », expl. « …indignos ». f. 14va-15rb : cap. 3, inc. « Lectorum ordo formam et initium … », expl. « …proclamatore vocabantur ». f. 15rb-vb : cap. 4, inc. « In ordine et ministerio ecclesie esse exorcistas… », expl. « …sive catecuminos ». f. 15vb : cap. 5, inc. « Accoliti Grece, Latine ceroferarii dicuntur… », expl. « … in hunc mundum ». f. 15vb-16rb : cap. 6, inc. « Subdiaconi qui apud Grecos ippodiaconi vocitantur… », expl. « …manitergium accipiant ». f. 16rb-17rb : cap. 7, inc. « Diaconorum ordo a Levi tribu accepit exordium… », expl. « …post ea ministrare ». f. 17rb-18ra : cap. 8, inc. « Presbiterorum ordo exordium sumpsit a filiis… », expl. « …insipientes constituantur ». f. 18ra-21va : cap. 9, inc. « Veniamus ergo nunc ad sacratissimos ordines… », expl. « …perfectum sacerdotium consummabit ». f. 21va-23vb : cap. 10, inc. « Huius rei gratia reliqui te crete… », expl. « …et subditos habet ». f. 23vb-25rb : cap. 11, inc. « Si quis episcopatum desiderat, bonum opus… », expl. « …observare oportet ». f. 25rb-28vb : cap. 12 (mutilé à la fin), inc. « Qui pastorum nomina audire volunt… », expl. « …. quod male habuit non corroborastis/… ». f. 29ra : cap. 16 (mutilé au début), inc. « …Ipsi, inquit, pastores ignoraverunt… », expl. « …verbum doctrine defendere ». f. 29ra-vb : cap. 17, inc. « Sunt nonnulli qui eximia virtutum dona percipiunt… », expl. « …et invitus oboedire ». f. 29vb-30rb : cap. 18, inc. « Vir ecclesiasticus et crucifigi mundo… », expl. « … iugo divinae dispensationis ». f. 30rb-31rb : cap. 19, inc. « Qui diligenter de vita contemplativa considerat… », expl. « …gaudiorum celestium coheres ». f. 31rb-va : cap. 20, inc. « Tam doctrina quam vita clarere debet… », expl. « …sed terra erit ». f. 31va-32rb : cap. 21, inc. « Sit rector discretus in silentio… », expl. « …silentium consensum esse pertimescant ». f. 32rb-va : cap. 22, inc. « Qui preficitur ad regimen… », expl. « … non conditio exigit ». f. 32va-33va : cap. 23, inc. « Non omnibus una eademque doctrina… », expl. « …convenire videantur ». f. 33va-35rb : cap. 24, inc. « Quia igitur, qualis esse debeat pastor… », expl. « …iniquitates increpare ». f. 35rb-vb : cap. 25, inc. « Pro malo merito plebis aufertur doctrina… », expl. « …prosiliunt impiorum ». f. 35vb-36vb : cap. 26, inc. « Quod vero dicit apostolus, et nos formam… », expl. « … qui sententiae isti non credat ? ». f. 37ra : cap. 120 (mutilé au début), inc. « …Quod habet inquit ecclesia… », expl. « …olim in utilitatibus ecclesie desudasse ». f. 37ra-b : cap. 121, inc. « Solet in plerisque canonicorum congregationibus… », expl. « …equitas esse ». f. 37rb-39ra : cap. 122, inc. « Illud quoque congruentissime… », expl. « … duodecim unciis constare debere ». f. 39ra-40ra : cap. 123, inc. « Sollerter prelatis satagendum est… », expl. « … a Domino remunerentur ». f. 40ra-41ra : cap. 124, inc. « Querere potius Deum cultu… », expl. « … ad sinistram declinans ». f. 41ra-va : cap. 125, inc. « Reprehensibilem et ecclesiastica emendatione dignum… », expl. « … penitus inhibitum sit ». f. 41va-42ra : cap. 126, inc. « Horam tertiam, sextam et nonam… », expl. « … misterium veneretur ». f. 42ra-b : cap. 127, inc. « Vespertinum diurni finis officium… », expl. « …producere facit ». f. 42rb-va : cap. 128, inc. « De completis autem celebrandis… », expl. « … in manibus suis ». f. 42va-43ra : cap. 129, inc. « Antiqua est vigiliarum devotio… », expl. « … somniculosi vocantur ». f. 43ra-va : cap. 130, inc. « De matutinorum antiquitate… », expl. « … resurgentes evigilabunt ». f. 43va-44rb : cap. 131, inc. « Studeant summopere canonici… », expl. « …pereat ». f. 44rb-vb : cap. 132 (mutilé à la fin), inc. « Psallentium in ecclesia Domino… », expl. « … indecens aut cogitatione/… ». f. 45ra-48ra : cap. 27, inc. « Sunt nonnulli qui sollerti cura… », expl. « … ideo de mundo loquuntur ». f. 48ra-vb : cap. 28, inc. « Recolite ergo quanta et qualia… », expl. « …amittit aut minuit ». f. 48vb-49ra : cap. 29, inc. « Interdum doctoris vitia etiam… », expl. « …mendacio mutare ». f. 49ra-va : cap. 30, inc. « Sepe per quos iustitia docetur… », expl. « … mores vero in nobis ». f. 49va-50va : cap. 31, inc. « Providentia plerumque divini consilii… », expl. « … distringendus a plebe est ». f. 50va-52ra : cap. 32, inc. « Sed nos presentibus delectati… », expl. « … sollicitudinum tempestate ». f. 52ra-b : cap. 33, inc. « Iracundi doctores per rabiem… », expl. « … ad omnem occasionem movetur ». f. 52rb-54va : cap. 34, inc. « Omnis spiritalis zelus… », expl. « …longe a rectitudine oberret ». f. 54vb-55rb : cap. 35, inc. « Expedit facultates ecclesiae possideri… », expl. « … habentibus dare quam perdere ». f. 55rb-57rb : cap. 36, inc. « Sacerdotes pro populorum iniquitate… », expl. « … quid male gerit perscrutamur ». f. 57rb-58rb : cap. 37, inc. « Predicatores sancti qui districtum Dei… », expl. « … quae non erat, fiat ». f. 58va-59rb : cap. 38, inc. « Nonnulli episcoporum donum accepti Spiritus… », expl. « … munus ab ore querit ». f. 59rb : cap. 39, inc. « Interdixit per omnia magna synodus… », expl. « … que suspitiones effugiunt ». f. 59rb : cap. 40, inc. « De clericis usuras accipientibus… », expl. « … alienus existat a regula ». f. 59va-b : cap. 41, inc. « Pervenit ad sanctum magnumque concilium… », expl. « … a ministerio cessare debebit ». f. 59vb-60rb : cap. 42, inc. « De his qui communione privantur… », expl. « … circa tempus autumni ». f. 60rb-va : cap. 43, inc. « Propter multam perturbationem et seditiones… », expl. « … aut diaconus ordinatus ». f. 60va : cap. 44, inc. « De his qui transmigrant… », expl. « … habeant propriam firmitatem ». f. 60va-b : cap. 45, inc. « Quicumque temere ac periculose… », expl. « …irrita comprobetur ». f. 60vb : cap. 46, inc. « Quando sunt quidam in die dominico… », expl. « … vota persolvere ». f. 60vb-61ra : cap. 47, inc. « Si quis episcopus dampnatus… », expl. « …communicare temptaverint ». f. 61ra : cap. 48, inc. « Et illud petendum ut statuere dignetur… », expl. « … esse precipiant ». f. 61rb : cap. 49, inc. « Nullus peregrinorum… », expl. « …epistolis ». f. 61rb-va : cap. 50, inc. « Non licere clericum… », expl. « …gradu recedere ». f. 61va : cap. 51, inc. « Peregrinos clericos… », expl. « … ministrare debere ». f. 61va : cap. 52, inc. « Quod non oporteat… », expl. « … proficisci canonicis ». f. 61va-b : cap. 53, inc. « Osius episcopus dixit… », expl. « … concordiam custodiet ». f. 61vb : cap. 54, inc. « Item placuit universo concilio… », expl. « …protulisse sententiam ». f. 61vb : cap. 55 (mutilé à la fin), inc. « Ianuarius episcopus dixit… », expl. « … nulli episcopo liceat ». f. [61bis] : feuillet de parchemin moderne sur lequel a été collé une partie du f. originaire, dont on lit le numéro de chapitre « XCI ». f. 62ra : cap. 62, inc. « Nec hoc quoque pretereundum… », expl. « … oportunitas adimatur ». f. 62ra : cap. 63, inc. « Hi qui in clero sunt… », expl. « … cessare debebunt ». f. 62rb : cap. 64, inc. « Diaconi septem debent esse… », expl. « … liber insinuat ». f. 62rb : cap. 65, inc. « Si quis carnes edentem… », expl. « … anathema sit ». f. 62rb : cap. 66, inc. « Si quis dederit… », expl. « … anathema sit ». f. 62va : cap. 67, inc. « Si quis ex his… », expl. « … anathema sit ». f. 62va : cap. 68, inc. « Si quis propter continentiam… », expl. « … anathema sit ». f. 62va : cap. 69, inc. « Si quis eorum… », expl. « …… anathema sit ». f. 62va-b : cap. 70, inc. « Omnes qui ingrediuntur ecclesiam… », expl. « …indulgentiam consequantur ». f. 62vb : cap. 71 (mutilé à la fin), inc. « Si quis presbiter aut diaconus… », expl. « …Quodsi in hac indisciplinatione/… ». f. 63ra-65vb : cap. 94 (mutilé au début), inc. « Mel meum lumen meum meumque desiderium Christus est… », expl. « …quod talis est confitebitur ». f. 65vb-66rb : cap. 95, inc. « Obsecro te, karissime, ut multitudines… », expl. « …qui Christo displicet ». f. 66rb-vb : cap. 96, inc. « Dico autem si clericatus… », expl. « …ne libenter accommodes ». f. 67ra-b : cap. 97, inc. « Monachum autem perfectum… », expl. « …ore decerpitur ». f. 67rb-69va : cap. 98, inc. « Deprecatus es ut tibi breviter exponerem… », expl. « …casto confirmetur affectu ». f. 69va-b : cap. 99, inc. « Itaque omnes qui in ecclesiastici ministerii gradibus … », expl. « …pars hereditatis mee ». f. 69vb : cap. 100, inc. « His igitur lege patrum cavetur… », expl. « …gratiam populis administrent ». f. 70va-b : cap. 101, inc. « Duo sunt genera clericorum… », expl. « …pars occidua pollet ». f. 70vb-71rb : cap. 102, inc. « Clericus ammonendus est… », expl. « …ut a plurimis increpentur ». f. 71rb-72va : cap. 103, inc. « Ammonendi sunt subditi… », expl. « …quod imitari noluerunt ». f. 72va-73ra : cap. 104, inc. « Propter peccatum primi hominis… », expl. « …tamen sunt mente ». f. 73ra-74rb : cap. 105, inc. « Plerumque subditi sub pastorali regimine… », expl. « …non doceri ». f. 74rb-75ra : cap. 106, inc. « Ad hec ego tunc… », expl. « …particeps esse non poterit ». f. 75ra-76ra : cap. 107, inc. « Nec illi qui sua possidentes… », expl. « …peccatis alienis sua multiplicat ? ». f. 76ra-b : cap. 108, inc. « Itaque sacerdos cui dispensationis cura… », expl. « …sed cogit vivendi necessitas ». f. 76rb-va : cap. 109, inc. « Illi autem, qui tam infirmi sunt… », expl. « …de elemosinis pauperum pasci ». f. 76va-77vb : cap. 110, inc. « Heu quam subtiliter nos… », expl. « …cuius ineffabilia bona desiderant ». f. 77vb-78rb : cap. 111, inc. « De talibus dicere videtur apostolus… », expl. « …incrementis damnabilibus augeamus ? ». f. 78rb-83ra : cap. 112, inc. « Propter quod volui et rogavi… », expl. « …in verbo Dei serviant vobis ». f. 83ra-89ra : cap. 113, inc. « Caritati vestre hodie… », expl. « …vobiscum ibi regnemus ». f. 89ra-b : Explicit (mutilé à la fin), inc. « Quia ergo constat ecclesiam… », expl. « … patenter in[veniet…] ». f. 89rb-92ra : cap. 114, inc. « [Propter quorundam simplicium] verba… », expl. « …feliciorem remunerationel percipiet ». f. 92ra-va : cap. 115, inc. « Quia evidenti auctoritate lique… », expl. « … proprium donum habet a Deo ». f. 92va-b : cap. 116 (mutilé à la fin), inc. « Res ecclesie a sanctis partibus… », expl. « … vigilanter perpen[denda est…] ». f. 93ra : cap. 118 (ne reste que l'explicit), expl. « …gubernare possunt, causa avaritie abiciant ». f. 93ra-b : cap. 119, inc. « Sunt nonnulli qui tantum ex familia… », expl. « … admittant personas ». f. 93rb-93vb : cap. 120 (mutilé à la fin), inc. « Quia sanctorum patrum supra… », expl. « … adtendentes illud Prosperi/… ». f. 94ra : cap. 132 (mutilé au début), inc. « …aut verbis aut actibus perpetremus… », expl. « … quod remuneret inveniat ». f. 94ra : cap. 133, inc. « Tales ad legendum… », expl. « …ut audientes edificent ». f. 94rb-96ra : cap. 134, inc. « Quamquam contemptores canonicarum institutionum… », expl. « …districte corrigantur ». f. 96rb-96vb : cap. 135, inc. « Sollerter rectores aecclesiarum… », expl. « … peragendum excitet ». f. 96vb-97ra : cap. 136, inc. « Expletis religiosissimo obsequio… », expl. « … magistris severissime corripiatur ». f. 97ra-97vb : cap. 137, inc. « Studendum summopere cantoribus est… », expl. « … a prelatis obnixe tenendus est ». f. 98ra-v : cap. 138, inc. « Oportet ecclesiae prelatos… », expl. « … substituantur ». f. 98rb-va : cap. 139, inc. « Quamvis omnes qui presunt… », expl. « … conprehensus tenendus est ». f. 98vb-99ra : cap. 140, inc. « Debet procurare prelatus… », expl. « … sententiam iudicentur ». f. 99ra-vb : cap. 141, inc. « Evangelicis atque apostolicis instruimur documentis… », expl. « … fas aptavit ». f. 99vb-100ra : cap. 142, inc. « Quamvis canonicis proprias… », expl. « … et visitastis me ». f. 100ra-b : cap. 143, inc. « Eligatur necesse est… », expl. « … superius dictum est, iudicetur ». f. 100rb-vb : cap. 144, inc. « Oportet claustra canonicorum… », expl. « … exhibitae terrorem incutiant ». f. 100vb-102vb : cap. 145 (lacuneux et mutilé à la fin), inc. « Quamquam a sanctis patribus… », expl. « … divinis iussionibus obtemperantes ad Christum in/… ».
Data Source: Mandragore
Le manuscrit a été probablement copié à Poitiers et a appartenu à l’abbaye de Saint-Hilaire de Poitiers (Delisle, Cabinet des manuscrits, II, p. 406), comme le témoignent les nombreuses additions relatives à cette abbaye (f. 2-8) ; il est passé ensuite à la bibliothèque de la Sorbonne (cf. Omont, Concordances, p. 123, n° 1535) et il entra dans la Bibliothèque Nationale en 1796, avec les autres manuscrits de la Sorbonne. Au f. 1r, cote non identifiée « 498 » et mention du contenu.
RDF exports to come…
You can view and manipulate this document directly on this site, compare it to others using the Mirador viewer, or drag and drop this icon into the IIIF viewer of your choice. Read more about IIIF