Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1695

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q89553

Codicological aspects

  • Parch. (sauf f. 1-2 et 39-40, feuillets de garde en papier), XIIe s., 40 ff. (f. 2 v° et 39-40 v° blancs), 180 x 115 mm. Nombreuses gloses marginales et interlinéaires contemporaines. Manuscrit scolaire en parchemin d’assez mauvaise qualité (trous et coutures nombreuses) et endommagé par l’humidité, surtout à la fin.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    3r-4r - Salutationes
    3r-4r - Accessus ad Statii Achilleida
    4r - De nominibus
    4v-24r - Statius: Achilleis
    24r-34r - Commentarius in Statii Achilleida
    34r-38r - Commentarius in Vergilii Eclogas seu Bucolica
    38v - Notae Julii Caesaris

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • ~ f. 3-4 (add.): ‹Salutationes›.

    titre: «Salutaciones Oddonis » et en dessous: «Salutacio ad apostolicum a domino Conrado rege Romanorum ».

    inc.: «Domino in Christo uenerabili. H. Dei gratia tocius sancte ecclesie summo et uniuersali pontifici CHVnradus Dei gratia Romanorum imperator Augustus uel Amuciensis ecclesie minister. Licet indigna debita in Christo reuerentiam uel debite subiectionis perseuerantiam... ».

    ~ f. 4 lignes 14-43: ‹De nominibus›.

    inc.: «Omnia nomina in a desinentia femi‹ni›na sunt uniuersa, exceptis propriis nominibus uirorum uel fluuiorum, ut Seneca Turia... ».

    expl.: «... masculina sunt ut suthul muthul ».

    f. 3-4 (marge infér.): Accessus ad Statii Achilleida.

    les trois lignes au bas du f. 3 sont très effacées.

    f. 3 v°: «Stacius rogatus a Domiciano nobili romano ut fortia facta eius describeret... ».

    expl. f. 4: «... Ethice supponitur quod tractat de moralitate » (3 lignes +12 lignes).

    suivi de cette mention du copiste: «Verte folium in quo stat // » (le reste est rogné).

    f. 4 v°-24: Stativs, Achilleis.

    division en cinq livres.

    (gloses) inc. f. 4 v° marge supér.: «Magnanimum, id est fortem, Eaciden, id est Achillem, Tonanti patronimicus ab auo, id est Ioui... ».

    expl. f. 24 (interl.): «...Hactenus, id est sit finis».

    (texte) expl.: «... Et memini meminisse iuuat scit cetera mater. Explicit Stacius Achilleidos ».

    f. 24-34: Commentarius in Statii Achilleida.

    pas de titre.

    (accessus) inc. f. 24 ligne 18: «Domicianus quidam Romanus imperator Statium rogauit gesta sua describere, sciens quod antea librum Thebaidos scripserit bene... ».

    expl. f. 24 v°, ligne 25: «... quia per mixtum utrumque facit, proponit et inuocat ».

    (comm.) inc. f. 24 v°-25: «Dicia refer etc. (I, 3). Refer multi dicunt de preterito, multi de futuro. Magnanimum Eacidem (I, 1). Iupiter ex Egina genuit Eacum. Eacus Peleum et Telamonem... ».

    expl. f. 34 lignes 22-23: «... Que fero etc. (II, 162). Nam aliquando fouentur uulnera, aliquando putrida succiduntur. O comites (II, 166). Explicit ».

    f. 34-38: Commentarius in Vergilii Eclogas seu Bucolica.

    titre: «SVPER VIRGILIVM. Super Virgilium ».

    (accessus) inc. f. 34 ligne 23: «Virgilius quidem teste Augustino magna pars latinitatis mira scriptorum suorum efficacia multorum ualida... ».

    expl. f. 36 lignes 36-37: «... unde ibi inueniuntur semipleni usque tanti quanto operis preludium erant Bucolica in. X. Eglogas distincta et ordinata ».

    (comm.) inc. f. 36 ligne 37: «In hac egloga introducuntur duo pastores, unus dans operam cantilene, alter conquerens de expulsione...».

    expl. f. 38: «... Per montes feros romanos principes per siluas nobiles alios uel populum » (cf. Ecl. V, 28).

    ~ f. 38 v° (add. de plusieurs mains contemporaines): ‹Notae Iulii Caesaris (cum commentario)›.

    pas de titre.

    inc.: «A̅V̅G̅. Augustus; I̅M̅P̅. Imperator...» (4 lignes).

    suivi de cinq lignes d’explication sur les abréviations:

    inc.: «Istius modi genus descriptionis et note nominis Cesaris appellant...».

    expl.: «... quis ignarus legere possit ut supra ostensum est » (éd. P. Lehmann, Sammlungen und Erörterungen lateinischer Abkürzungen in Altertum und Mittelalter (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wissenschaften. Phil.-histor. Abt. N.F. 3), Munich, 1929, p. 11; cf. aussi le De inventione linguorum de Raban Maur, Migne, P.L. 112, col. 1581-1582).

    ~ — ‹Preces› (Alma redemptoris mater..., Aue Maria, Salue Regina).

Participant

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: allemande, écritures assez carrées. Oeuvre de plusieurs copistes, ce manuscrit scolaire est abondamment pourvu de gloses marginales et interlinéaires de plusieurs mains, dont celle d’un des copistes. Au f. 38 v°, invocation ajoutée dans la marge inférieure: «Perlecto libro dentur sua uina magistro ».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Ottheinrich († 1559), électeur palatin (reliure datée de 1556 à son chiffre et à ses armes, avec les initiales de sa devise: «M‹it› D‹er› Z‹eit› »; bibliothèque palatine de Heidelberg («STATIVS Achilleidos cum commento. N. » au dos de la reliure et sur le plat inférieur cote du transfert: C. 51/1530); deux chiffres romains, «VII» au f. 1 et «1 » au f. 1 v° correspondent sans doute à des éditions anciennes.

Notes

Data Source: Biblissima

  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0383)
  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 355 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliography

  • R. D. Sweeney, Prolegomena to an edition of Statius (Mnemosyne, Suppl. 8), Leyde, 1969, p. 38 et 44.

Life cycle of this book

Data sources