Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q63524
Collection IIIF
Manifestes IIIF dans cette collection
Type de numérisation non spécifié
Numérisation intégrale
Numérisation :
Source des données : BnF Archives et manuscrits
F. 1r-v : Lectionarium missae : F. 1r (addition) : Lectio epistole beati Iacobi apostoli, inc. « Karissimi, confitemini alterutrum peccata vestra… », expl. « …multitudinem peccatorum (Iac 5, 16-20). F. 1r-v (addition) : Secundum Lucam, inc. « In illo tempore dixit Dominus Iesus discipulis suis : Quis vestrum habebit amicum… », expl. « …petentibus se » (Lc 11, 5-13). F. 1v (addition) : inc. « In diebus illis, receperunt Iudei sermonem… », expl. « …conlaudante Dominum » (Act 2, 41-47).
F. 2r : blanc. F. 2v-7r : [Homiliae in die sancto Paschae], Lectio sancti evangelii secundum Marcum, inc. « In illo tempore Maria Magdalene… », expl. « …unguerunt Iesum » (Mc 16,1) « Et reliqua » - Omelia lectionis eiusdem habita ad populum in basilica sancte Marie die sancte Pasce, inc. « Multis vobis lectionibus, fratres karissimi, per dictatum loqui consuevi… », expl. « …dedit unicum filium suum, eundem Dominum… » (Gregorius I, Homilia 21, CPL 1711, éd. R. Étaix, 1999, CCSL 141, p. 173-179). F. 7r-16v : [Homiliae in die sancto Pentecosten], Lectio sancti evangelii secundum Iohannem, inc. « In illo tempore dixit Dominus Iesus discipulis suis : Si quis diligit me… », expl. « …apud eum faciemus » (Io 14, 23) « Et reliqua » - Omelia lectionis eiusdem habita ad populum in basilica sancti Petri die sancto Pentecosten, inc. « Libet fratres karissimi evangelice verba lectionis sub brevitate transcurrere… », expl. « …non relinquitur sed datur, per Dominum… » (Gregorius I, Homilia 30, CPL 1711, éd. R. Étaix, 1999, CCSL 141, p. 256-268). F. 16v-17r (addition) : [Lectiones], inc. « Post beatam et gloriosam resurrectionem… », expl. « …aliquae miracula » (Leo I, Tractatus septem et nonaginta, 73, CPL 1657 ; éd. A. Chavasse, 1973, CCSL 138A). F. 17v-18r : blanc. F. 18v-32v : Passio sancti Petri ; f. 18v-19r : Prologus, inc. « Licet plurima de apostolicis signis… », expl. « …et ero illorum Deus » ; f. 19r : Passio, inc. « Igitur in Iesu… Surrexit quidam Symon… », expl. « … ex omni parte confirmata est in nomine Domini… » (BHL 6664). F. 32v-41v : Passio sancti Pauli, inc. « Cum venisset Romam Lucas a Galatia… », expl. « … baptizati sunt in nomine Domini… » (BHL 6570). F. 42r-44v : [Lectiones de sanctis Petro et Paulo], Sermo sancti Leonis papae in natale apostolorum Petri et Pauli, inc. « Omnium quidem sanctarum sollemnitatum, dilectissimi, totus mundus est particeps… », expl. « … et finis fecit equales, prestante Domino… » (Leo I, Tractatus septem et nonaginta, 82, CPL 1657 ; éd. A. Chavasse, 1973, CCSL 138A ; division en leçons, I-VIII). F. 44v-50r : [Homiliae de sanctis Petro et Paulo], Lectio sancti evangelii secundum Mattheum, inc. « In illo tempore, venit Dominus Iesus in partes Cesaree… », expl. « …unum ex prophetis » (Mt 16, 13-14). « Et reliqua » - Omelia venerabilis Bede presbiteri de eadem lectione, inc. « Lectio sancti evangelii quam modo, fratres, audistis… », expl. « … coronam vitae quam ille nobis ante secula promisit, qui vivit… » (Beda Venerabilis, Homilia 20, CPL 1367 ; éd. D. Hurst, 1955, CCSL 122 ; division en leçons, IX-XII). F. 50v-53r : [Lectiones de Petro ad vincula], In festivitate sancti Petri ad vincula, inc. « In diebus illis, misit Herodes rex manus… », expl. « …que ultro aperta est eis » (Act 12, 1-10) « Et cetera » - f. 51v, inc. « Augusta immo ferrea erat porta… », expl. « … discipuli angelum apostoli Petri venire credebant » (Beda Venerabilis, Expositio Actuum Apostolorum, cap. 12, CPL 1357 ; éd. M.L.W. Laistner, 1983, CCSL 121) - f. 52r, inc. « Quemadmodum sanctus petrus missus in carcerem… », expl. « …velut rosa preciosa refulget. In nomine nim patris et filii… » (Chromatius Aquileiensis, Sermo 29, CPL 217 ; éd. J. Lemarié, 1974, CCSL 9A ; division en leçons, I-VIII). F. 53v : blanc. F. 54r-67v : Fulcoius Bellovacensis, Vita metrica sancti Mauri, inc. « Ut reor, extremos si ferret spina racemos… », expl. « …hoc est vestra prece totum » (BHL 5778). F. 67v : Hymnus, inc. « Quem terrestris et celestis Hymnis laudat chorus festis… », expl. « …superoque superorum sit in fine seculorum. Amen ». F. 68r : blanc. F. 68v-71r : Odo Glannafoliensis, Epistola Odonis, inc. « Vinculo sancte dilectionis… », expl. « … audiunt virtutes, participari mereantur » (BHL 5772). F. 71v-113v : Odo Glannafoliensis, Vita sancti Mauri (Fausto adscripta) : f. 71v-74v : Epistola Fausti, inc. « Faustus famulorum Christi famulus… Cum a parentibus meis… », expl. « …provocatus imperio » ; f. 75r-76v : Capitula ; f. 76r : blanc ; f. 76v-79r, Prologus, inc. « Postquam divinitas Domini… », expl. « …doctrina et eruditione » ; f. 79r-113v : Vita, inc. « Beatus igitur Maurus clarissimo senatorum genere… », expl. « …dies quatuordecim, per omnia benedictus Deus… » (BHL 5773 ; division en leçons, I-XI, le dernière leçon n’étant pas marquée, et I-XII). F. 114r-v : blanc. F. 115r-144r : Odo Glannafoliensis, Miracula Sancti Mauri, f. 115-117r : Prologus, inc. « Historiam eversionis seu restaurationis… », expl. « …redemptos effusione » ; f. 117v-144r : Vita, inc. « Igitus Pippini gloriosissimi regis tempore… », expl. « …At nos optato tandem fine… consortiis angelorum » (BHL 5775). F. 144v : blanc. F. 145r-157v : Lectiones in festivitate omnium sanctorum, inc. « Legimus in ecclesiasticis historiis quod sanctus Bonifacius… », expl. « …lucis principem, letitie larfitorem » (cf. Beda Venerabilis, Homilia 71, P.L. 94, 452-455 ; division en leçons, I-XII). F. 157v-162v : Lectiones de dedicatione ecclesiae, f. 157v-158v : Lectio I, inc. « Factum est cum exissent sacerdotes… », expl. « …propitius eris » (II Reg 8,10-30) ; f. 158v-160r : Lectio II, inc. « Quod igitur, fratres carissimi, per omnes annos dedicationes ecclesiarum… », expl. « … tu autem Domine nostri miserere » (cf. Beda Venerabilis, Homilia 24, éd. D. Hurst, 1955, CCSL 122) ; f. 160r-161v : Lectio III, inc. « Recte festa ecclesie colunt… », expl. « …nos oportet inquirere » ; f. 161v-162v : Lectio IIII, inc. « Vidit ergo ecclesia… », expl. « … Ad que vos bona perducat, qui vivit… » (Augustinus Hipponensis, Sermo 231, P.L. 39, 2171-2172, divisé en deux leçons). F. 163r-164v : blancs. F. 165r-173v : Sermo de miraculis sancti Mauri, f. 165r-v : Prologus, inc. « Licet, fratres carissimi, iugiter in laudibus Christi… », expl. « …breviter commendare » ; f. 165v-173v : Sermo, inc. « Postquam clementis ordinatione Dei… », expl. « …intercessores atque consortes, auxiliante ipso Domino… » (BHL 5779 ; division en leçons, V-VIII). F. 174r-178v : Officium monasticum sancti Mauri (cf. notice MANNO). F. 178v-179r : Missa sancti Mauri (cf. notice MANNO). F. 179v : blanc. F. 180r-188r (addition, XIIe siècle) : Odo Fossantensis, Vita sancti Burchardi, f. 180r-v : Prologus, inc. « Religiosorum gesta vita virorum Deo fideliter placentium… », expl. « …eterne felicitatis » ; f. 180v-188r : Vita, inc. « Inclitus comes Burchardus… », expl. « …Gratias tamen et in prosperis…cum patre sanctoque paraclito, qui vivit… » (BHL 1482). F. 188v : blanc, avec ex-libris.
Source des données : Mandragore
Ce manuscrit, d’après le contenu hagiographique et la division des textes en douze leçons, a été produit vraisemblablement dans une abbaye bénédictine dont le culte de Saint-Maur était particulièrement important. Selon M.-N. Colette, l’office des f. 174-179, qui correspond à l’usage du Mont-Cassin plutôt qu’à celui de Paris, pointe vers Saint-Maur de Glanfeuil (cf. notice MANNO) ; mais il convient de noter que l’office et la messe de saint Maur sont copiés dans un cahier indépendant, par une autre main que le reste du manuscrit. L'écriture et le décor, qui présentent des affinités avec ceux du ms. Troyes 2273, exécuté à Saint-Maur-des-Fossés, pointent, pour leur part, plutôt vers cette dernière localisation.Le volume a appartenu à l’abbaye de Saint-Maur-des-Fossés dont il porte l’ex-libris du XIIe siècle au f. 188v : « Iste liber est Sancti Petri Fossatensis. Si quis eum furatus fuerit vel ab eodem loco malitiose subtraxerit maledictioni perpetue subiaceat. Amen. Amen. Fiat. Fiat » [devenu Saint-Maur-des-Fossés, diocèse de Paris]. Il a ensuite fait partie de la Bibliothèque des Carmes de Clermont, à qui il fut acheté par Jean-Baptiste Antoine Colbert, marquis de Seignelay (1651-1690), fils de Jean-Baptiste Colbert, dont la cote ancienne est inscrite au f. 1r, « Cod. Colb. 3294 » (cf. Catalogue générale des manuscrits des bibliothèques publiques de France, XIV, p. XVII ; F. Dolbeau, dans Revue d'histoire des textes, 9, 1979, p. 192). Le manuscrit entra dans la Bibliothèque royale en 1732, avec d’autres manuscrits colbertins (cf. la cote ancienne au f. 1r, « Regius 4042.3 ».La cote donnée avant l’impression du catalogue de 1744 a d'abord été 2256, cote inscrite au f. 1r et ensuite biffée, remplacée par 3778 (cote actuelle).Au f. 77v, essai de plume du XVIe siècle : « van den » ; au f. 88r, signature : « Estienne ».
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF