Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ott.lat.1982

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q281704

  • Autre forme de la cote :
    • Ottob. lat. 1982
    • Bibliothèque vaticane, Ottob. lat. 1982
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ott.lat.1982
  • Conservé à : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :

Manifeste IIIF

Numérisation intégrale

Aspects codicologiques

  • Papier (filigranes f. 62-73: Briquet 6269: Venise, Udine, 1454-1456; f. 83-162; Briquet 9130: Udine, Pérouse, Rome, 1441-1456 et Briquet 6306: Naples, Padoue, Florence, Rome, etc., 1438-1454; f. 173-203: Briquet 15705: Naples, Arezzo, etc., 1480-1484), XVe s., II + 223 ff. + 1 f. (+ f. 195 bis; f. 172-172 v° blancs sauf quelques essais de plume), 210 x 145 mm.

    Recueil de plusieurs parties dont certaines imprimées (incunables): 1) f. 1-23: imprimé; 2) f. 24-50; 3) f. 51-61; 4) f. 62-80; 5) f. 81-162; 6) f. 163-170: imprimé; 7) f. 171-203; 8) f. 204-215: imprimé; 9) f. 216-223. Gloses marginales et interlinéaires aux f. 83-162 v°, et 173-179.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • 4 - f. 74 v° et 75: Ps. Cicero, Epistulae (faux tirés d’un ouvrage non identifié de Leonardus Brunus Aretinus ?).

    titre: «Hec sunt notabilia collecta ex Libello cuiusdam Leonardi Aretini dicentis de modo studendi... In hac Epistula Tullius Cicero filius Marci Ciceronis eum (?) interrogat ut eum filium doceat modum studendi».

    1) inc.: «Tullius Cicero Marco Tullio Ciceroni Genitori suo salutem pl. dicit. Studeo mi pater tuis obtemperare preceptis postquam quotidie per tuas litteras...».

    expl.: «... quia ut tibi apertum est gloria patris filius sapiens. Datum Athenis V° nonas Marcii».

    2) f. 75, inc.: «Marcus Tullius Cicero Tullio Ciceroni filio suo S.P.D. Quotiens mi fili scire uelis me iocunde uiuere et ex te dulces fructus expectare...».

    expl.: «... fac sepius a me petas. Et tunc intelliges te mihi fore gratissimum. Datum Rom‹e› IIII° idus Aprilis».

    5 - f. 81-82 v°: Servivs, De metris Horatii (texte remanié).

    titre: «Hec est lex carminum lyricorum Horatii Flacci breuiter de omnibus metrorum generibus quem composuit. Lege prudenter».

    inc.: «Prima oda est monocolos id est unimembris habet autem uersum qui Asclepiadeus dicitur...».

    f. 81 v°, le paragr. «octaua ode» manque, d’où un décalage dans la numérotation: «octaua» est en réalité «nona»... etc.

    f. 82 fin de la «Quarta decima» en réalité «Tertia decima»: «... iam gramina campis».

    f. 82 v° (remaniement du texte de la quarta decima):

    titre: «LEX CANTVVM QVI CONTINENTVR IN EPODO».

    inc.: «Primus cantus est dicolos distrophos habet enim duos uersus iambicos quorum primus est Archilocus...», (ligne 4): «... Secundus item Archilocus dimiter acatileticus utitur hoc XI Ibis Liburnis...».

    suivi des paragr. quinta decima à nona decima numérotés «Duodecimus». «Octauus decimus» («sextus decimus» manque).

    expl.: «... Octauus decimus monocolos est enim uersus iambicus archilocus trimeter hoc utitur bis. Iam iam efficaci [Epod. 17, 1]. Quid obsecratis auribus» (Epod. 17, 53 - éd. H. Keil, Gramm. lat., 4, Teubner, 1864, p. 468-472; O. Keller, Pseudacronis scholia in Horatium, Teubner, 1902, 1, p. 4-12: Expositio metrica).

    f. 83-162 v°: Horativs, Opera.

    f. 83-149 v°: Carmina seu Odae.

    titre: «Q. HORATII FLACCI CARMINVM LI. I».

    (gloses) inc. f. 83 en marge: «Exponit uaria esse hominum ingenia et non unas (?) uoluptatis ne sit arrogantie...».

    f. 150-161 v°: Epodon liber.

    f. 160 v°: «... Eques sonante verberabit ungula //» (16, 12).

    les 2 feuillets suivants, en grande partie arrachés, n’ont plus que des fragments des v. 29-35, 53-58 de l'ep. 16 et des v. 6-14, 34-37 de l'ep. 17.

    f. 161: «// Paratus expiare seu poposceris ...» (17, 38).

    à la fin: «EXPLICIT EPODON HORATII FLACCI».

    f. 162-162 v°: Carmen saeculare.

    pas de titre.

    expl. mutilé: «... plura relictis //» (v. 44), réclame: «Dii probos».

    7 - f. 171-171 v° (add. du XVe-XVIe s.): Pompilivs, Vita et Commentarius Catulli.

    titre: «Collecte Catulli Veronensis edite a Pompilio. Adsit principio Virgo Maria meo. / Poete Vita».

    inc.: «Valerius Catullus quem peculiari epiteto posteriores poetę doctum appellant ut scribit Eusebius in temporibus...».

    f. 171 v°, l. 7-8: «... Clodie nomen sibi adinuenit nam Passerem Catulli Scriptores uulgo apellant».

    (Comment.) inc.: «Cui Dono poeta opus suum dicat Cornelio nepoti optatque ut musa duraturus (?) si carmen exibeat...».

    expl. mutilé ou inachevé ?: «... Musę enim patrone sunt poetarum Phebus uero eos tuetur Pallas ingenium suppeditat //».

    f. 173: Benevenvtvs Campesanvs, Epigramma de resurrectione Catulli.

    pas de titre.

    inc.: «AD patriam venio...» (cf. supra, Barb. lat. 34, f. 103 v°).

    f. 173-203 v°: Catvllvs, Carmina (cum commentario Pompilii ?).

    pas de titre.

    (comment.) inc. f. 173 en marge (de la même main que les f. 171-171 v°): «Cui dono lepidum poeta opus suum dicat Cornelio...» (cf. supra, f. 171 v°).

    f. 195 v°-202 v°, les Carm. 24, 3-44, 20 sont transposés après le Carm. 62 (cf. supra, Ottob. lat. 1799, f. 19 v°-25 v°).

    expl. mutilé: «... Ita de quiete molli rapida sine rabie //» (63, 44).

    f. 181-181 v°: Fvrivs Bibacvlvs, Epigrammata.

    insérées à la suite du Carm. 16 de Catulle.

    titre (add. en marge): «Duo hec epigrammata non sunt Catulli sed poete cuiusdam nomine Bibacu‹li› Antiquissimi».

    1) inc.: «‹S›i quis fere (au-dessus: «forte») mei domum Cato (corrigé en: «Catonis»)...».

    expl.: «... Ad summam prope nutriant senectus» (8 v.).

    2) inc.: ‹C›ironis [sic] modo Galle Tusculanum...».

    expl.: «... En cor Zenodoti en Iecur Cratetis» (6 v. - éd. W. Morel, Fragmenta poetarum latinorum..., Teubner, 1927, p. 80-81).

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: italienne, écritures humanistiques cursives aux f. 24-80 v° et 171-203 v°; petites écritures humanistiques assez rondes aux f. 81-162 v°.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: au bas du f. 76 v° nom d’un possesseur ou lecteur allemand: «Wolfgangnus Gügler clericus Frisingensis diocesis» (XVe s.); Bibliothèque inconnue du XVIe s. (correspond au n° 223 du catalogue publié par Mercati, op. cit. infra); le cardinal Marcello Cervini (cote 609, mutilée, au f. 1); le cardinal Sirleto (cote 168 au f. 1); Giovanni Angelo duc d’Altemps (ex-libris au f. II); le cardinal P. Ottoboni (cote de Bianchini: J. 6. 12)

Notes

Source des données : Biblissima

Bibliographie

    • G. D. Kellog, A new manuscript of Catullus (Class. Rev. 14, 1900, p. 127-128), brève description
    • G. Mercati, Codici latini Pico Grimani..., 1938, p. 258, n° 223
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, 1967, p. 434-435.

Vie du livre

Source des données