Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q281528
Papier (filigranes var. Briquet 2496 ou 2502 ?: Vicence, Udine 1470-1484; 15911: Rome, Venise, 1467-1471; 13881: Rome, 1488-1491, et deux cercles manquant dans Briquet), XVe s. (fin), IV + 59 ff. (+ f. 34 bis), 215 x 163 mm. Aux f. 1-19 v° nombreuses gloses et corrections marginales de plusieurs mains dont une emploie une encre mauve; figures géométriques illustrant le texte des Agrimensores.
Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI
~ f. I v°-II: ‹Galterivs Bvrlaevs, De uita et moribus philosophorum› (extraits).
f. ni v°: Ovidivs, Tristia (extrait).
titre: «OVI‹DIVS› de tristibus in principio».
inc.: «Quocumque aspicio nihil est nisi pontus et aer...».
expl.: «... Inuenit ambiguis ars stupet ipsa malis» (I, 2, 23-32).
~ -Croquis circulaire des signes du zodiaque avec légende: «Oppositiones duodecim signorum quae in zodiaco sunt Ly. ari. ... Pis.uir.».
~ f. IV: Croquis d’une rose des vents, légende: «Nomina uentorum diuersimmodo nuncupata. Eolus Rex uentorum. Solinus».
~ f. IV v°: Croquis de deux cercles concentriques, légende: «Ista subscripta figura accepi a Conciliatore» (sans doute Petrus de Abano, † 1315).
f. 1-19 v°: Festvs, Breuiarium.
titre: «IMP. CAES. DOMINO N. PERPETVO VALENTINIANO AVGVSTO RVFVS FESTVS VIR CONSULARIS».
add. en marge: «Alius titulus. RVFFI SEXTI VIRI CONSVLARIS R‹ERVM› GESTARVM P.R.VALENTIANO AVGVSTO LIBER INCIPIT LEGE FELICITER».
expl.: «... tibi palmam accedat gloriose princeps VALENTIANE. Τέλοσ» (éd. cf. supra, Barb. lat. 13, f. 1-16).
~ f. 20 v°-24: Chronica Romanorum regum (extrait).
titre: «Collecta ex 4° libro supplementi cronicarum Romanorum regum principium».
inc.: «Romulus primus Romanorum Rex XXIIII° supra CCCum regni Dauid...».
~ f. 24 v° (add.): ‹De nouem Musis›.
inc.: «Musa dea carminis VIIII Muse fuisse referunt Filie Iouis...».
f. 26-58 v°: Agrimensores (extraits).
f. 26-27, l. 13: Balbvs, Expositio et ratio omnium formarum (extrait).
pas de titre.
inc.: «NOTVM est omnibus...».
expl.: «... preteriisse uideamur» (éd. K. Lachmann, Gromatici ueteres, dans F. Blume, K. Lachmann et A. Rudorf, Die Schriften der römischen Feldmesser, 1, Berlin, 1848, p. 91-94, l. 3).
f. 27-27 v°, l. 7: Sicvlvs Flaccvs, De conditionibus agrorum (extrait).
texte: «Coloniȩ omnes... iugera incluserunt» (Lachmann, op. cit., p. 135, l. 23-136, l. 18; C. Thulin, Corpus agrimensorum Romanorum, I, 1, Teubner, 1913, p. 99, l. 12-100, l. 12).
f. 27 v°-28: Balbvs, Expositio et ratio omnium formarum (extrait).
inc.: «Omnium enim mensurarum... (Lachmann, op. cit., p. 94, l. 3).
expl.: «... ut ueritas declaretur» (Lachmann, op. cit., p. 95 note).
f. 28-29 v°: Codex Theodosianus (extrait).
inc.: «‹I›MP. CONSTANTINVS A...».
expl.: «... bonorum religantur» (II, 26 -Lachmann, op. cit., p. 267-270).
f. 30-34 v°: Liber coloniarum I (extraits).
1) titre: «NOMINA LAPIDORVM [sic] FINALIVM».
inc.: «ORTOGONEVS RECTVS...».
expl. f. 33 v°: «... TRII DEVS. AVGVSTALIS» (Lachmann, op. cit., p. 249-250).
le texte est accompagné de figures en rouge.
2) inc. f. 34: «Limites orientis...».
expl. f. 34 v: «... Limites qui per antica et postica diuiduntur» (Lachmann, op. cit., p. 247, l. 21-249, l. 7).
3) inc.: «Ager centuriatus Ager dextratus...»
expl.: «... Ager solitrius Siluanus» (Lachmann, op. cit., p. 246, l. 24-247, l. 14).
f. 34 bis-34 bis v°: Agennivs Vrbicvs, De controuersiis agrorum (extrait).
le texte est précédé d’une figure en rouge de quatre cercles concentriques avec légende: «POLVS COLLECTVS».
inc.: «‹A›DVOCATIO prestandum est...».
expl.: «... artifices coguntur (Lachmann, op. cit., p. 90, l. 3-21; Thulin, op. cit., p. 50-51).
f. 34 bis v°-45 v°: Liber coloniarum I (extraits).
titre: «AGRI MENSVRAE».
inc.: «VEIVS ciuitas...» (Lachmann, op. cit., p. 220, l. 8).
suivi d’extraits sans ordre conformes à ceux des mss. Erfurt, Wiss. Bibl. der Stadt, Amplon. 4° 362 (cf. Lachmann, op. cit., p. ix) et Florence, Bibl. Laurenz., plut. 29, 32.
expl.: «... uel in alia testimonia» (Lachmann, op. cit., p. 240, l. 6).
f. 45 v°: Frontinvs, De agrorum qualitate (extrait).
inc.: «‹A›GER EST ARCIFINIVS. . .».
expl.: «... succisiuorum interuenit» (Lachmann, op. cit., p. 5, l. 6-6, l. 14; Thulin, op. cit., p. 2, l. 8-15).
f. 46-47: Frontinvs, De controuersiis (extrait).
inc.: «‹D›E SVCCISIVIS controuersia...».
expl.: «... Modus est restituendus» (Lachmann, op. cit., p. 20, l. 3-23, l. 4; Thulin, op. cit., p. 8, l. 7-9, l. 18).
f. 47-49: Ivnivs Nipsvs, Limitis repositio (extraits).
1) f. 47-48, l. 5: «Quatuor signa ea... faciemus semper diu» (Lachmann, op. cit., p. 288, l. 4-289, l. 10).
2) f. 48, l. 5-49 avant-dernière ligne: «peruenire ad centuriam... lapidis cadat compre» (Lachmann, op. cit., p. 286, l. 15-288, l. 4).
f. 49-50 v°: Frontinvs, De limitibus (extrait).
inc.: «numerum occupat...».
expl.: «... quod dicunt poete» (Lachmann, op. cit., p. 27, l. 8-29, l. 14; Thulin, op. cit., p. 19, l. 4-8: De arte mensoria et p. 10, l. 20-13, l. 14: De limitibus).
f. 50 v°-52 v°: Ivnivs Nipsvs, Limitis repositio (extraits).
1) f. 50 v°-51 v°, l. 18: «actus tamen in base... et in citrato esse» (Lachmann, op. cit., p. 290, l. 6-291, l. 15).
2) f. 51 v°, l. 18-52 v°, l. 12: «edimus semper partem... et nomen scriptum est» (Lachmann, op. cit., p. 289, l. 10-290, l. 6).
f. 52 v°-53 v°: Frontinvs, De limitibus (seu De arte mensoria ?) (extrait).
inc.: «rectorum angulorum...».
expl.: «... res exegerit perducere debemus» (Lachmann, op. cit., p. 32, l. 13-34, l. 13; Thulin, op. cit., p. 16, l. 12-18, l. 11: De arte mensoria).
f. 54-54 v°: Ivnivs Nipsvs, Fluminis uaratio.
inc.: «‹S›I IN AGRI quatradura [sic]...».
expl.: «...latitudo fluminis» (éd. Lachmann, op. cit., p. 285-286).
f. 54 v°: Ivinvs Nipsvs, Limitis repositio (extrait).
inc.: «‹C›VM IN in [sic] Agro...».
expl.: «... centuriale unde possis» (Lachmann, op. cit., p. 286, l. 12-15).
f. 54 v°-56: Frontinvs, De controuersiis (extrait).
inc.: «diis habeant enim...».
expl.: «... atterit nec maiorem» (Lachmann, op. cit., p. 23, l. 4-27, l. 1; Thulin, op. cit., p. 9, l. 18-10, l. 18; 14, l. 22-15, l. 4; 18, l. 12-19, l. 4: De arte mensoria).
f. 56: Frontinvs, De limitibus (extrait).
inc.: «limis oculis. Item limum...».
expl.: «... alii qui a monte montanos» (Lachmann, op. cit., p. 29, l. 14-30, l. 4; Thulin, op. cit., p. 13, l. 4-12).
f. 56 v°-58 v°: Pauca de mensuris (extraits).
1) titre: «De ponderibus».
inc.: «‹P›ONDERVM pars minima calculus...».
2) ‹De mensuris in liquidis›.
inc.: «‹M›ENSVRARVM in liquidis coclear pars...».
expl.: «... Duo chora culleum quod mod‹ia› LX» (éd. cf. supra, Barb. lat. 92, f. 46-47 v°).
~ f. 58 v°: ‹Isidorvs Hispalensis, Etymologiae: extrait, XVI, 27, 1›.
~ f. 58 v°-59 (add.): ‹Notae diuersae de ponderibus etc.›.
Origine: italienne, écritures humanistiques cursives légèrement penchées. Les f. 26-58 v° sont évidemment une copie du ms. Florence, Bibl. Laurenz, Plut. 29, 32 (IXe s.) comme le ms. Barb. lat. 164, f. 2-32 et 39-39 v° (cf. supra).
Possesseurs: Giovanni Angelo duc d’Altemps (ex-libris au f. II); le cardinal P. Ottoboni (cote de Bianchini: F. 3. 7 ou T. 3. 7).
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF